„Она што го почувствував беше страв“, рекла Клаудија Дуарте Агостињо додека разкажувала за екстремниот топлотен бран и пожарите што ја зафатиле Португалија во 2017 година и убиле повеќе од 100 луѓе. „Шумските пожари многу ме загрижија за иднината“, вели таа.

Клаудија (24), нејзиниот брат Мартим (20) и сестрата Маријана (11) се меѓу шесте млади Португалци кои поднеле тужби против 32 влади, вклучувајќи ги сите земји-членки на ЕУ, Велика Британија, Норвешка, Русија, Швајцарија и Турција. Тие ги обвинуваат земјите дека не преземале доволно мерки за климатските промени и не ги намалиле емисиите на стакленички гасови доволно за да ја исполнат целта на Парискиот договор за ограничување на глобалното затоплување на 1,5 степени Целзиусови.

Случајот е прв од ваков вид изведен пред Европскиот суд за човекови права (ЕСЧП) во Стразбур. Доколку биде успешна, тоа би можело да има правно обврзувачки последици за вклучените влади. Првото рочиште за овој случај е закажано за в среда. На возраст меѓу 11 и 24 години, шесте тужители тврдат дека шумските пожари што се случуваат секоја година во Португалија од 2017 година се директен резултат на глобалното затоплување.

Тие тврдат дека нивните основни човекови права – вклучувајќи го правото на живот, приватност, семеен живот и слобода од дискриминација – се прекршени поради неподготвеноста на владите да се борат против климатските промени, пишува Би-Би-Си.

Тие велат дека веќе доживеале значителни влијанија, особено поради екстремните температури во Португалија кои „ги принудуваат да поминуваат време во затворени простории и ја ограничуваат нивната способност за спиење, концентрирање или вежбање“. Некои страдале и од „еколошка анксиозност“, алергии и респираторни заболувања, вклучително и астма, тврдат тие. Никој од младите тужители не барале паричен надоместок.

„Сакам зелен свет без загадување, сакам да бидам здрава“, вели 11-годишната Маријана. „Јас сум во овој случај бидејќи сум многу загрижена за мојата иднина. Се плашам како ќе изгледа местото во кое живееме“.

Клаудија вели дека Маријана сè уште се плашела кога ќе ги слушнела хеликоптерите како летаат бидејќи ја потсетувале на пожарникарите во 2017 година, кога биле уништени повеќе од 50.000 хектари шума, а пепелта од шумските пожари паднала над нивните куќи. „Мислам дека е навистина неверојатно Маријана да се вклучи во овој случај, да има таква совест на нејзина возраст“, ​​вели Клаудија. „Но, исто така е многу загрижувачки: зошто таа мора да размислува за овие работи?“ Наместо тоа, треба да си игра со своите пријатели и да танцува на видеата на Тикток“, додава тој.

Се очекува адвокатите кои ги застапуваат шесте млади тужители да расправаат пред судот дека сегашната политика на 32-те влади го става светот на курс од 3 Целзиусови степени на глобално затоплување до крајот на векот. „Тоа е катастрофално затоплување“, вели Жероад О Куин, директор на Глобалната мрежа за правни активности (ГЛАВ), која ги поддржува тужителите.

„Без итна акција од владите, младите баратели вклучени во овој случај се соочуваат со екстремна неподнослива топлина што ќе им наштети на нивното здравје и благосостојба. Знаеме дека владите имаат многу повеќе во нивна моќ да го спречат ова, но избраа да не дејствуваат“, вели тој тој.

Во одделни и заеднички одговори на случајот, владите тврдат дека тужителите не докажале доволно дека настрадале како директен резултат на климатските промени или пожарите во Португалија. Тие тврдат дека нема докази кои покажуваат дека климатските промени претставуваат непосреден ризик за животот или здравјето на луѓето, а тврдат и дека климатската политика е надвор од јурисдикцијата на Европскиот суд за човекови права.

„Овие шест млади луѓе од Португалија, кои се обични поединци загрижени за својата иднина, ќе се соочат со 32 правни тима, стотици адвокати кои ги застапуваат владите чиешто неактивност веќе им штети“, вели О Куин. „Значи, ова е вистински случај на Дејвид против Голијат во потрага по структурни промени за да нè стават на многу подобар пат во однос на нашата иднина.

Комесарката за човекови права на Советот на Европа, Дуња Мијатовиќ, која учествува во случајот како трета страна, вели дека овој случај има потенцијал да утврди како државите се справуваат со климатските прашања и човековите права. „Тоа е всушност аларм за земјите-членки, меѓународните организации, сите нас кои имаме посебна можност да покажеме дека се грижиме и дека тоа не се само зборови на хартија. Се работи за промена на нашата политика“, изјави таа за Би-Би-Си.

Пресудата на ЕСЧП законски ќе обврзе 32 влади да ги зголемат своите активности за климата со намалување на емисиите на стакленички гасови и постепено укинување на фосилните горива. Тоа би влијаело и на домашните судови кои побарале насоки од Европскиот суд за човекови права во случаите поврзани со климатските промени. Пресудата се очекува за девет до 18 месеци.

Клаудија вели дека често размислува дали треба да има деца во иднина, доведувајќи ја во прашање состојбата на светот во кој би живееле. „Но, победата во овој случај би значело дека конечно ќе има надеж“, вели таа.