Умберто Еко: Како да препознаете фашисти?
Едно од клучните прашања со кои се соочуваат и новинарите и лојалните опозиции деновиве е како да останеме искрени додека еуфемизмите и тривијализациите го заземаат дискурсот? Можеме ли да користиме зборови како „фашизам“, на пример, со верност кон значењето на тој збор во светската историја?
Поимот, на крајот на краиштата, се создаде децении по Втората светска војна во баналниот израз „фашистичка свиња“, пишува Умберто Еко, којшто е роден на денешен ден 1932 година, во неговиот есеј „Ur-Fascism“ од 1995 година, „користен од американските радикали триесет години подоцна за да се однесува на полицаец кој не ги одобрувал нивните навики за пушење“.
Умберто Еко растел под фашистичкиот режим на Мусолини, кој „секако беше диктатура, но не беше целосно тоталитарен, не поради неговата благост, туку поради филозофската слабост на неговата идеологија. Спротивно на општо мислење, фашизмот во Италија немаше посебна филозофија“. Сепак, имаше стил, „начин на облекување – многу повлијателен, со своите црни кошули, отколку што некогаш би биле Армани, Бенетон или Версаче“. Темниот хумор на коментарот укажува на критички консензус за фашизмот.
Како форма на екстремен национализам, тој на крајот ги зема контурите на каква било национална култура што го произведува.
Еко е збунет, „зошто зборот фашизам стана синегдоха, односно збор што може да се користи за различни тоталитарни движења“. Како прво, пишува тој, „фашизмот беше нејасен тоталитаризам, колаж од различни филозофски и политички идеи, кошница од противречности“.
Иако Еко е цврст во тврдењето „Имаше само еден нацизам“, вели тој, „фашистичката игра може да се игра во многу форми, а името на играта не се менува“. Еко ги намалува квалитетите на она што тој го нарекува „Ур-фашизам, или вечен фашизам“ на 14 „типични“ карактеристики. „Овие карактеристики“, пишува романсиерот и семиотичар, „не можат да се организираат во систем; многу од нив се контрадикторни едни со други, а се типични и за други видови деспотизам или фанатизам. Но, доволно е еден од нив да биде присутен за да дозволи фашизмот да се коагулира околу него“.
1. Култот на традицијата
„Треба само да се погледне наставната програма на секое фашистичко движење за да се најдат главните традиционалистички мислители. Нацистичката гноза се хранеше со традиционалистички, синкретистички, окултни елементи“.
2. Отфрлањето на модернизмот
„Просветителството, Ерата на разумот, се смета за почеток на модерната расипаност. Во оваа смисла, Ур-фашизмот може да се дефинира како ирационализам“.
3. Култот на акција заради акција
„Дејството е убаво само по себе, мора да се преземе пред или без претходно размислување. Размислувањето е форма на емаскулација(кастрација)“.
4. Несогласувањето е предавство
„Критичкиот дух прави дистинкции, а да се разликува е знак на модернизам. Во современата култура, научната заедница го пофалува несогласувањето како начин за подобрување на знаењето“.
5. Страв од разлика
„Првиот апел на едно фашистичко или прерано фашистичко движење е жалба против натрапниците. Така, Ур-фашизмот е расистички по дефиниција“.
6. Апел за социјална фрустрација
„Една од најтипичните карактеристики на историскиот фашизам беше апелот до фрустрираната средна класа, класа која страда од економска криза или чувство на политичко понижување и исплашена од притисокот на пониските општествени групи“.
7. Опсесијата со заплетот
„Така, во коренот на Ур-фашистичката психологија постои опсесијата со заговор, можеби и меѓународен. Следбениците мора да се чувствуваат опколени“.
8. Непријателот е и силен и слаб
„Со постојаното менување на реторичкиот фокус, непријателите се истовремено премногу силни и премногу слаби“.
9. Пацифизмот е трговија со непријателот
„За Ур-фашизмот нема борба за живот, туку, напротив, животот се живее за борба“.
10. Презир кон слабите
„Елитизмот е типичен аспект на секоја реакционерна идеологија“.
11. Секој е образован да стане херој
„Во ур-фашистичката идеологија, херојството е норма. Овој култ на херојство е строго поврзан со култот на смртта“.
12. Машизмо и оружје
„Машизмо подразбира и презир кон жените и нетолеранција и осуда на нестандардните сексуални навики, од честитост до хомосексуалност“.
13. Селективен популизам
„Во нашата иднина постои ТВ или интернет популизам, во кој емотивниот одговор на избрана група граѓани може да биде претставен и прифатен како Гласот на народот.
14. Ур-фашизмот зборува Newspeak/Нов Говор
„Сите нацистички или фашистички учебници користеа осиромашен вокабулар и елементарна синтакса, со цел да ги ограничат инструментите за сложено и критичко расудување“.
*Newspeak/Нов Говор е јазикот кој се зборува во дитописката Окејанија, во романот „1984“ од Џорџ Орвел
