Поминаа десет години откако баскиската сепаратистичка група ЕТА се откажа од своите напади, а северниот шпански регион се уште се обидува да сврти нова страница, една деценија по големото крвопролевање.

Тројца маскирани водачи на ЕТА во видеото објавено на 20 октомври 2011 година изјавија дека групата, која ЕУ ја смета за терористичка, „одлучи конечно да престане со вооружените активности“.

„Време е да гледаме кон иднината со надеж. Исто така, време е да се дејствува одговорно и храбро “.

Тоа беше крајот на последното вооружено востание во Западна Европа.

„По десет години, постигнавме напредок … но се уште има рани што не се излечени“, рече Иниго Уркуло од баскиската националистичка партија ПНВ.

Основана во 1959 година во екот на диктатурата на Франциско Франко, која ја задуши баскиската култура и јазик, ЕТА е обвинета дека убила повеќе од 850 луѓе во борбата за независна Баскија во северна Шпанија и југозападна Франција.

Нејзината одлука да го положи оружјето беше „голема пресвртница“ за баскиското сепаратистичко движење, вели политикологот Рафаел Леонисио Калво, автор на книга за ЕТА.

„Беше изненадување, особено имајќи предвид дека тоа беше еднострана одлука без порамнување … но всушност беше резултат на долг процес“, рече тој за АФП.

Ослабени од апсењата

Неколку недели пред објавувањето на одлуката, беа водени тајни преговори меѓу водачите на ЕТА и шпанската влада преку посредници.

Според еден од поранешните лидери на ЕТА, Јос Урутикоексе, била договорена рамка за преговори со тогашниот социјалистички премиер Хозе Луис Родригез Запатеро.

Преговорите резултираа со меѓународна мировна конференција во октомври 2011 година во Сан Себастијан, каде ЕТА беше повикана да ја прекине вооружената борба со цел „промовирање на помирување“.

Во тоа време, ЕТА беше сериозно ослабена од апсењата на нејзините високи лидери и одземањето на нејзиното оружје.

Под притисок на баскиското јавно мислење и политичкото крило на ЕТА, ја убеди вооружената група да „смени стратегија“ и да се откаже од насилството, рече Егуски Уртеага, социолог на Баскискиот универзитет.

„За време на ерата на Франко, ЕТА беше на некој начин света за делот од населението што се противеше на режимот. Но, идејата за отфрлање на вооружената борба не престана да расте, особено по 1995 година кога ЕТА одлучи да ги прошири своите цели на членовите на граѓанското општество“, рече тој.

Но, идејата за отфрлање на вооружената борба не престана да расте, особено по 1995 година кога ЕТА одлучи да ги прошири своите цели на членовите на граѓанското општество.

Ќорсокак

Така мисли Калво, кој рече дека ЕТА во тоа време била во ќорсокак.

„Анкетите покажаа дека дури и меѓу сепаратистичките гласачи, поддршката за ЕТА значително опадна и стана малцинство“, додаде тој.

ЕТА ја продолжи својата трансформација откако објави дека се откажала од насилство. Во април 2017 година, таа го предаде целото свое оружје, а следната година им се извини на жртвите, а потоа формално се распушти.

Сепак, гневот останува.

Организациите на жртвите ги осудуваат прославите организирани од членовите на ЕТА по нивното ослободување од затвор и посочуваат дека околу 300 убиства на ЕТА се уште не се расветлени. Од друга страна, членовите на семејствата на притворените членови на ЕТА се жалат дека многумина се уште се во затвори далеку од Баскија.

Протестот планиран во септември за да се побара ослободување на членот на ЕТА, Хенри Парот, кој издржува долгогодишна затворска казна за неговата улога во 39 убиства, беше откажан откако тој предизвика контра протести.

Арналдо Отега, водач на екстремно левата баскиска сепаратистичка партија ЕХ Билду, кој се смета за наследник на поранешното политичко крило на ЕТА, во понеделникот се извини за „страдањата“ што ги претрпеа жртвите на ЕТА.

„Тоа никогаш не требаше да се случи“, рече тој во обид да го зајакне помирувањето.