Итно и неодложно преземање на мерки од страна на Министерството за здравство (МЗ) за обезбедување на непречен пристап до здравствена заштита на сите осудени лица, обезбедување на хигиенски пакети за осудените лица во сите установи и подобрување на хигиената во Затворот Тетово, во Затворот Битола и во Затворот Куманово, а со цел спречување ширење на ковид-19, се дел од препораките што произлегоа од првиот Извештај за состојбата и условите во казнено- поправните и воспитно- поправните установи во РСМ за периодот 1 август – 1 октомври 2020 на Хелсиншкиот комитет (ХК) за човекови права.
Од Канцеларијата на Хелсиншкиот комитет информираа дека Извештајот се базира на теренски посети што биле извршени од страна на нивни претставници и на Македонското здружение на млади правници во сите 11 казнено-поправни установи и воспитно-поправниот дом во државата.
Извештајот, појаснуваат од ХК, содржи детален приказ за состојбата во установите во кои се извршени посетите, за материјалните услови во кои осудените лица издржуваат казна затвор, за хигиената во установите, за контактите со надворешниот свет, за пристапот до здравствена заштита, за процесот на ресоцијализација, како и за внатрешниот механизам за заштита, пријава и гонење на сите случаи на тортура и нечовечко постапување во установите. Воедно, дадени се и препораки за секоја казнено-поправна и воспитно-поправна установа, како и генерални препораки за надлежните институции во насока на подобрување на состојбите и на условите во овие установи.
Во Извештајот се наведува дека во случај на ограничување на физички контакти на осудените лица со надворешниот свет, Управата за извршување на санкции треба и натаму да продолжи со изнаоѓање на алтернативни начини за контакт на осудените лица со нивните блиски.
– Обезбедување на простории за самоизолација на лицата кои ќе покажат симптоми на ковид-19 во рамки на секоја казнено-поправна и воспитно-поправна установа. Просториите треба да се во согласност со меѓународните стандарди. Евидентирање на сите пријави за тортура, за малтретирање и за нечовечко постапување кон осудените лица, без разлика дали е тоа од страна на вработените во установата или меѓу осудените лица. Информирање на осудените лица за нивните права преку информативни летоци, постери, брошури и слично кои ќе бидат видно истакнати во сите казнено-поправни установи, стои во препораките на Извештајот.
Од Комитетот препорачуваат и дека „треба да се обезбедат соодветни материјални услови во установите со цел овозможување хуман третман на осудените лица”. Истакнуваат дека е потребно ангажирање и на соодветен кадар во установите во поглед на ресоцијализација, развивање и имплементирање на соодветни програми за ресоцијализација.
– Овозможување на пристап до образование, особено за децата кои се лишени од слобода (оваа година била спроведена настава само за основно образование во Затворот Охрид и ВПД Тетово што функционираше во рамки на Затворот Охрид). Долготрајно решавање на проблемот со водоснабдување во Затворот Куманово, имајќи го предвид фактот дека водата е основно човеково право, а немањето пристап до вода, особено во услови на пандемија, претставува живеење во нехумани услови за осудените лица. Преземање напори за работно ангажирање на осудените лица и развивање на работни вештини кои ќе им бидат од корист по истекот на издржување на казната затвор, се посочува во препораките од Извештајот.
Од Хелсиншкиот комитет наведуваат дека е потребна соработка меѓу центрите за социјална работа и Агенцијата за вработување со цел постпенална помош на осудените лица.
– Обезбедување на соодветни услови за децата кои издржуваат казна затвор во Затворот Охрид, кои
моментално се спротивни на сите меѓународни стандарди. Потребно е отворање на сосема нов објект или преместување на децата во ВПД Волковија. Обучување и сензибилизирање на затворската полиција за работа со деца, се посочува во препораките од Извештајот.
