Зоран Заев во неделата доцна навечер најави дека ќе поднесе оставка од функцијата премиер на Северна Македонија и претседател на владејачкиот Социјалдемократски сојуз на Македонија (СДСМ), по поразот на неговата централно-левичарска партија на локалните избори, пишува српски „Блиц“.

Конзервативната опозициска група ВМРО-ДПМНЕ во вториот круг од изборите прогласи победа во повеќето општини во земјава, а Заев пред гласањето изјави дека ќе поднесе оставка доколку СДСМ загуби во Скопје. Прелиминарните податоци покажуваат дека независниот кандидат за градоначалник на Скопје Данела Арсовска, поддржана и од ВМРО-ДПМНЕ и од албанската опозиција, води со 59,29 отсто од гласовите, додека од Државната изборна комисија на Северна Македонија врз основа на 60 отсто од гласовите изјавија дека Арсовска има 55,85 отсто од гласовите, а кандидатот на владејачката СДСМ и актуелен градоначалник на Скопје, Петра Шилегов, 40,6 отсто.

ВМРО-ДПМНЕ на чело со Христијан Мицкоски прогласи победа во 14 општини

– Ја преземам одговорноста за овој развој на настаните. Се повлекувам од функцијата премиер и претседател на СДСМ. Честитки до сите напредни граѓани кои се изборија за силна Македонија. Посебна почит им оддавам на моите напредни луѓе. Сакам новите градоначалници одговорно и чесно да им служат на граѓаните – рече Заев на прес-конференцијата.

Кој е Зоран Заев?

Роден во октомври 1974 година во Струмица, Заев дипломирал на Економскиот факултет во Скопје, каде што и магистрирал. Како што откри во интервју за „Курир“ на почетокот на јуни, во кариерата го преминал патот од продавач на лубеници до премиер. Тој беше градоначалник на Струмица од 2005-2016 година, а како што истакна во интервју, во кабинетот пристигнал со „лада самара“.

–Тоа е тоа… Никаква луда кола, дури ни Порше, како што пишуваа. И јас не сум љубител на автомобили. Сега ме возат со државни, но јас уживам во мотори. Кога возам низ Скопје возам мотор. Неодамна платив казна затоа што се возев низ град без кацига со вицепремиерот и министерот за здравство, не сликаа. Се зезнавме и фер плативме – изјави тогаш Заев.

Тој стана лидер на СДСМ и на целата опозиција во 2013 година, а четири години подоцна беше избран за премиер. Тој поднесе оставка во јануари 2020 година, кога Северна Македонија по трет пат не доби датум за почеток на преговори со Европската унија, но по изборите го започна вториот мандат како премиер.

Северна Македонија официјално стана членка на НАТО алијансата во март 2020 година, а во јули коалицијата предводена од Заев освои мнозинство на парламентарните избори.

„Од мотика до политика“

На прашањето зошто влезе во политиката, Заев за „Курир“ вели дека чичко му го мотивирал на тоа.

– Беше 1995-96 година. Чичко ми рече дека некој од бизнис секторот мора да влезе во политика бидејќи политичарите работат само со професори и не знаат каква е реалноста. Дека некој треба да ги научи политичарите да дизајнираат поинаква средина, да создаваат фер можности за сите. Пратеник станав во 2003 година, а градоначалник на Струмица во 2005 година. Јас сум премиер од 2017 година – изјави тој.

– Кај нас старите велат: „Бегајте од политика и мотики“. А во политиката дојдов од мотика. Катастрофа. Но, во тоа време семејна обврска беше да се влезе во политиката. И тогаш се заглавив во неа. Политиката е како порок – тешко е да се влезе и излезе.

Тој истакна и дека еден ден „кога ќе го нема, прва ќе го памети Струмица бидејќи е најуспешна општина“. Тој оцени дека „да се биде премиер не е задоволство бидејќи нема ништо од приватниот живот“, но дека „сепак е голема чест и одговорност“.

Заев како премиер

Заев важи за прозападен реформатор. Тој беше избран за премиер во 2017 година, а со победата, по 10 години, го замени Никола Груевски, поранешниот лидер на ВМРО-ДПМНЕ, кој во 2016 година поднесе оставка поради протести и скандали со прислушувањето. Груевски во 2018 година беше осуден на две години затвор, но побегна во Унгарија, каде што доби политички азил.

„Политико“ наведува дека Заев ја води „малата балканска нација“ од 2017 година и го надгледувал крајот на деценискиот спор со Грција за името на земјата. Во 2018 година, по 25 години, двете земји конечно се договорија Македонија да стане Северна Македонија, за да се разликува името од северната грчка провинција Македонија.

Грчкиот портал Vradini.gr во септември објави дека тајните служби и грчката влада го спречиле обидот за атентат врз Заев неколку месеци по потпишувањето на Договорот од Преспа, а пред парламентот во Скопје да гласа за промена на Уставот со 80 гласа. Заговорот наводно го планирале припадници на македонската заедница лути на Заев за планираната промена на името на државата.

Историскиот договор од Преспа го отвори патот на земјата да се приклучи кон моќните блокови на Западот, а во март 2020 година Северна Македонија официјално стана 30-та членка на пактот на НАТО.

– Горд сум што ја внесовме земјата во НАТО и разочаран сум, бидејќи мнозинството од народот во парламентот ги избра оние што сакаа да убијат. Минатата година добивме препорака за почеток на преговори со ЕУ.

„Б комплекс“

Но, северна Македонија продолжува да се бори со бугарските пречки на нејзиниот пат кон Европската унија. Комплицираните односи меѓу двете земји, поради што бугарскиот фактор во македонската политика е познат како „комплекс Б“, се искомплицираа во октомври 2019 година, кога Софија предупреди дека ќе го блокира пристапниот процес доколку Скопје не ги исполни „анти- бугарска идеологија“ барања. Една година подоцна, Бугарија понуди компромис и се согласи да ги признае македонскиот јазик и идентитет доколку Северна Македонија признае дека тие историски имаат бугарски корени, што беше отфрлено. Кога Заев во шокантно интервју за бугарските медиуми во ноември 2020 година призна многу историски факти за заедничката историја на двата народа, во Скопје имаше бран национализам и барања за негова оставка.

По ветото на Бугарија за пристапувањето на Северна Македонија во ЕУ истиот месец, Заев во интервју за локалната ТВ 21 рече дека „се разбира дека се чувствувал како да покажува среден прст кон Бугарите кога дознал за ветото“, што наиде на жестоки критики во Бугарија.

Заев на почетокот на октомври годинава рече дека нема напредок во разговорите со Софија, што го блокира почетокот на нивните пристапни преговори и дека Бугарија останува „единствената пречка“ на патот на Северна Македонија кон ЕУ.

– Жал ни е што една земја, единствената од 27-те членки (ЕУ), го блокира процесот за Северна Македонија – рече Заев на самитот на ЕУ во Словенија.

Мини Шенген зона

Во октомври 2019 година, Заев го потпиша таканаречениот „мини шенген“ договор за регионална економска соработка со претседателот на Србија, Александар Вучиќ и премиерот на Албанија, Еди Рама.

Иницијативата овој јули беше преименувана во „Отворен Балкан“, а пред презентацијата на Регионалниот економски форум во Скопје, тројцата лидери потпишаа три договори.

– Уште еднаш ги повикуваме и охрабруваме другите колеги да ни се придружат за доброто на нашите народи. Сите сме Балканци, сите сме европски Балкан – рече Заев, апелирајќи до регионот да се приклучи на иницијативата.

Блиски врски со Србија

Во интервју за „Курир“, Заев особено ги потенцира блиските врски со Србија.

-Моето име е поврзано со Србија, мојата младост е поврзана со Србија, се што правевме, целиот наш семеен капитал е поврзан со Србија. Првата девојка ја имав во Горњи Милановац. Убавата Јелена. Ја запознав едно лето додека на пазарот во тоа место продаваше лубеници, пиперки, домати и краставици. Првиот екстра профит го заработив продавајќи прашок за перење од Србија, а првите милиони кога продавав суви пиперки во Србија – изјави Заев.

– Првиот период од младоста го поминав во Србија. За време на санкциите од 90-тите, Србија мораше некако да ги одржува фабриките, да работат. Успеавме да се пробиеме до меѓународните институции и да добиеме дозвола да испорачаме суровини за „Стаклара“ во Параќин, чии претставници и денес сме за Северна Македонија, само што сега тоа го прави мојот братучед. Јас тогаш бев комерцијален директор на семејната компанија – рече тој.

Капитал

Заев во интервју рече дека првиот голем приход – тогашни 2,4 милиони марки од пиперката – го искористил за да купи циглана.

– Кога ќе го прашате моето семејство од каде е создаден капиталот – тој е создаден од пазарот во Горњи Милановац и од српските фабрики. Тоа го знаат и син ми и ќерка ми, а камоли постарите членови на семејството. И сега нека ми каже некој српски политичар дека Заев има резерви кон Србија – посочи тој.

Зоран Заев е во брак од 2000 година со сопругата Зорица, со која се запознал во средно училиште, а ги имаат синот Душко и ќерката Александра. Течно зборува англиски и српски јазик.