Со почетокот на пандемијата на коронавирусите, дезинфекциските средства влегоа во центарот на внимание на јавноста и станаа составен дел од секојдневието. Човек со просечно знаење верува дека е безбеден и заштитен со едноставна примена на дезинфекција на рацете, а мнозинството од населението, на што сугерираат и од СЗО, е убедено дека најефикасниот учинок на средствата е на база на алкохол.

Многу луѓе сметаат дека и ракијата е сосема доволна за заштита. Но, дезинфекцијата е многу поголемо и покомплексно прашање. Процесот на производство на средства за дезинфекција, изборот на активна супстанција, нејзината концентрација, начинот на примена, потребата од бројни истражувања и тестирања пред пуштањето во употреба на средства за дезинфекција се нешто за што е малку познато и зборувано. И покрај тоа, за краток временски период на пазарот се појавија голем број на средства за дезинфекција, а граѓаните се во дилема кое е најефикасно и најбезбедно и колку е штетно за човекот и неговата околина.

Во БиХ беше актуелизирано усвојувањето на олеснувања за набавка на алкохол за производство на средства за дезинфекција, а Управниот одбор на Управата за индиректно оданочување (ИТА) од БиХ на својата последна седница расправаше по предлог нацртот на Законот за изменување и дополнување на Законот за акцизите во БиХ што се однесуваат токму на набавка на алкохол. Се чини дека професијата не е консултирана ниту по ова прашање, што остава бројни прашања и простор за можни малверзации.

На оваа иницијатива се осврна Абдулах Гагиќ, редовен професор на Факултетот за ветеринарна медицина во Сараево, кој предава и на Земјоделскиот факултет во Сараево и на Земјоделскиот факултет во Источно Сараево. Како што вели, прашањето за дезинфекција е слоевит стручен зафат што е круцијален за превенција на сегашната болест.

Односот на другите експерти вклучени во процесот на борба против пандемијата не е таков каков што треба да биде. Во пракса, не се дава вистинска важност за изборот на дезинфисиенси, како и методи и последици од дезинфекцијата. Од друга страна, никој не прашува, но, исто така, не одговара за појава на воспаление и рани на рацете или на други делови од телото или зошто средства за дезинфекција не се ефикасни?

– Постојат повеќе илјади активни супстанции кои може да имаат или имаат ефект на дезинфекција. Сите тие, во случај на предозирање или неправилно дозирање, се отрови поради што дезинфисиенсите генерално се класифицираат во групата биоциди (убијци на животот). Во конкретната иницијатива што ја актуелизира некаква Асоцијација на производители на дезинфисиенси, станува збор за медицински алкохол, односно етилалкохол. Со оглед дека сум човек кој има долгогодишно искуство во работата на некои здруженија од државно до федерално ниво и знам колку е напорна работата на тие здруженија на полето на остварување на поставените цели, се запрашав зошто така брзина во одговорот на државните структури, особено во ситуација кога треба да се откажете од значителни приходи како што се акцизите. Зад так вата иницијатива лежат повеќе можни причини и последици“, вели професор Гагиќ.

Како што вели, тој се сомнева дека воопшто постои здружение на производители на средства за дезинфекција. Факт дека во време на коронавирусот се појавија нови производители, па дури и оние кои никогаш не произведувале средства за дезинфекција, туку се занимавале со сосема друг вид на производство.

– Секој најде одреден интерес. Од друга страна, бидејќи станува збор за акцизи, соодветни високи давачки што треба да имаат јасна причина за наплата, се поставува прашањето која е вистинската цел на државата во оваа иницијатива. Повторувам дека развојот и производството на средства за дезинфекција не е лесно ниту е временски кратко. Во вакви околности, евентуалната „акцизна“ помош во развојна насока го губи своето значење, затоа што за дезинфекциското средство да биде тоа што треба, мора да мине низ не така краток период на тестирање и проверка на ефектите. Јас навистина мислам дека мора да има име – комерцијално име на препаратот и презиме – активната супстанција што се наоѓа во него. На крајот на краиштата, на сите треба да им биде јасно дека производството на средства за дезинфекција не значи препишување рецепт, според кој земате толку и толку и правите тоа и тоа. Сведоци сме дека денеска на пазарот има многу од тие средства што можат да предизвикаат многу сериозни и опасни последици“, предупредува професорот Гагиќ.

Вистинската причина за реакција на професорот Гагиќ е неспорниот факт дека во БиХ има извонреден спектар на домашни средства за дезинфекција „Диокси Актив Супра“ во чиј развој и тестирање учествувал и самиот повеќе од 10 години. За сето тоа време немаше системска или каква било државна помош како што нема и денеска, а домашните структури беа индиферентни во однос на пласманот на домашниот пазар, па дури и кога станува збор за помош во потенцијални извозни аранжмани.

– Можеби и затоа што средствата за дезинфекција како Supra All и сите други средства за дезинфекција од оваа линија не се базираат на алкохол кој е широко и незаслужено промовиран. За разлика од алкохолните дезинфисиенси, тие може да се користат без опасност и без никакви последици во контакт со човекот, делови на човечкото тело, вклучувајќи ја и слузницата на окото, а притоа се исклучително ефикасни, особено против сегашниот коронавирус. Од долгогодишно професионално искуство и како лице кое се занимава со хигиена, нагласувам дека медицинскиот алкохол има одредена, ограничена употреба, но нема голем ефект во контакт со вируси од причина што брзо испарува и ја губи оперативната концентрација. Затоа, се прашувам дали има нешто друго зад иницијативата во смисла на поддршка на производството на алкохолни средства за дезинфекција, што не треба да биде причина што се прави во денешно време“, продолжува Гагиќ.

Нагласува дека развојот и воведувањето на производи за дезинфекција на пазарот, односно во употреба, е многу одговорен процес. Тие мора да бидат подложени на разни тестови, како што се физичко-хемиски и микробиолошки анализи од акредитирани лаборатории, да се изготви лист за технички податоци за производот, а потоа сè да се достави до надлежните министерства за здравство, така што по прегледувањето на доставената документација тие би биле регистрирани.

– Федерацијата на БиХ сè уште не усвои Законот за биоциди, а за да се тргува на ниво на БиХ, тие треба да бидат регистрирани во Министерството за здравство на Република Српска. Новите производи за дезинфекција што се нудат, се од сомнително потекло. Тие немаа„ време” да ги минат овие тестови. Впечаток е, но за жал и реална во БиХ, дека производството на средства за дезинфекција врз основа на алкохол може да го направи секој што ќе слушне некој рецепт во соседството или ќе измеша нешто. Тоа е несериозно, а уште понесериозно е за тоа да очекува и државна поддршка“, посочува Гагиќ.

За среќа, во БиХ имаме докажано и исклучително ефикасни средства за дезинфекција на линијата „Диокси Актив Супра“, а населението треба да биде информирано за тоа. Негова активна компонента е безопасен течен хлор диоксид, кој е целосно безопасен за луѓето од сите возрасти, но, исто така, и за животните, вклучително и корисни инсекти како пчелите.

– Тој е безопасен за растенијата и растителните производи. Кога го користите, дава одличен заштитен ефект и не штети на животната средина. Важно е луѓето да знаат дека постои таква алатка, дека е резултат на домашна мудрост и дека се произведува во БиХ Така ќе постигнеме оптимални превентивни ефекти против сегашните и сите други патогени микроорганизми, што повеќе пати е потврдено во пракса. Но, исто така, ќе избегнеме третман и последици од дерматитис и други воспаленија на кожата предизвикани од алкохол и агенси на основа на алкохол, оштетувајќи ја кожата и правејќи повеќе штета одошто корист“, предупредува професорот Гагиќ.

Извор: Анадолија