Пред руската инвазија, Украина се сметаше за светска житница. Во тоа време преку своите пристаништа извезе 4,5 милиони тони житни култури – 12 отсто од светската пченица, 15 отсто од пченката и половина од сончогледовото масло. Но, сега руските воени бродови ги отсекоа клучните пристаништа како Одеса, Черноморск и другите од светот, така што залихите може да се движат само преку пренатрупани копни, помалку ефикасни патишта.

– Луѓето ширум светот ја плаќаат цената на оваа војна – изјави украинскиот министер за земјоделство Микола Солски, зборувајќи за нарушувањето на глобалното снабдување со храна поради руската инвазија.

Поранешниот германски амбасадор во Москва, Диригер Фрич, во понеделникот го обвини рускиот претседател Владимир Путин дека свесно има намера да предизвикува глад на Блискиот Исток и Африка, со цел да ја дестабилизира Европа со огромен бегалски бран. Тој за „Тагешпигел“ изјави дека пресметката на Путин е дека по прекинот на испораката на жито, гладот ​​ќе ги принуди луѓето да одат во Европа и дека Русија затоа го спречува украинскиот извоз и бомбардира силоси.

„Тоа е нов начин на хибридно војување“, рече Фрич.

Германскиот министер за земјоделство Џем Оздемир ја обвини Русија претходно овој месец дека краде жито во источна Украина, додека украинското Министерство за надворешни работи рече дека Москва се обидува да продаде дел од украденото жито на глобалниот пазар, повикувајќи се на официјални проценки дека Русија можеби украла 400.000. -500.000 метрички тони житарки во вредност од над 100 милиони долари.

– Ова е особено одвратна форма на војна што ја води Русија… Русија крадеше, ограбуваше, земаше жито од источна Украина – рече Оздемир.

Според германската влада, Русија го блокира извозот на 20 милиони тони житни култури наменети за Северна Африка и Азија, а повеќето од нив се во пристаништето Одеса. Минатата недела и американскиот државен секретар Ентони Блинкен ја обвини Русија дека користи храна како оружје во Украина.

Глобалната криза со храна

Војната во Украина веќе предизвика скок на глобалните цени на житариците, маслата за јадење, горивата и ѓубривата, според Ројтерс, додека ОН предупредија дека руската инвазија може да предизвика глобална прехранбена криза, повикувајќи ја Москва да го ослободи украинското жито. Генералниот секретар на Светската организација минатата среда изјави дека ќе следат години масовно гладување доколку не се реши растечката глобална криза со храна, објави Wionews.com.

Војната во Украина доведе до огромна глобална несигурност во храната, криза која веќе ги погоди земјите поради зголемените температури и пандемијата на коронавирус.

– Сега војната во Украина ги интензивира и ги забрзува сите овие фактори – климатските промени, заразата и нееднаквоста – рече Гутереш, додавајќи дека „се заканува да турне десетици милиони луѓе преку работ во несигурност во храната, проследено со неухранетост и масовен глад, криза која може да потрае со години“.

Околу 44 милиони луѓе во 38 земји се на работ на глад. Според Theconversation.com, повеќето од нив се на само еден економски шок од катастрофата, како што е потенцијалното зголемување на цените на храната од 37%, што сега го предвидува Светската банка.

Руско демантирање

Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, во понеделникот изјави дека „Русија не е извор на закана од глобална глад“, истакнувајќи дека ваквата ситуација се должи на санкциите.

– Русија отсекогаш била сигурен извозник на жито, исто како Украина. Руската страна не и забранува на Украина да извезува жито со железница во Полска. Оружјето доаѓа од таму и никој не ги спречува на ист начин да извезуваат пченица – нагласи Песков.

Во меѓувреме, заменик-претседателот на Советот за безбедност на Русија, Дмитриј Медведев, оцени дека Русија ги има сите можности да ги спречи кризите со храна.

„Сè уште не собрал жетва преку ТВ и на Интернет. За тоа се потребни ниви и земјоделска опрема, ѓубриво и раце навикнати да сеат леб, а не да потпишуваат глупави одлуки“, рече Медведев во објавата на „Телеграм“.

„Злосторство без име“

Додека Русија е веќе обвинета за воени злосторства при инвазијата на Украина, средновековни опсади на градови и делови од градови, по речиси три месеци опсада на фабриката за челик во Мариупол – сега по отсекувањето на украинските пристаништа од светот кои ги наруши ланците на снабдување, се обвинува за нов вид „војување со глад“, што порталот Theconversation.com го опиша како „злосторство без име“.

Наведувајќи „игрите со глад“ во руско-украинската војна ја влошиле ситуацијата во светот, економистот Мајкл Санти изјави за Luxuo.com вели дека „глобалниот глад не е исклучен“, но дека најлошото влијание од санкциите врз Русија сè уште не е почувствувано – ниту врз нас, ниту од нас“.

Русија е свесна дека најефективната економска штета лежи во таргетирањето на извозните рути на копно и на море. Повеќе од 70 отсто од извозот на Украина – вклучително и 99 отсто од нејзината пченка – се извезува. На првиот ден од инвазијата, таа го суспендираше движењето на комерцијалните бродови во Азовското Море „до понатамошно известување“, а во март го блокираше украинскиот брег на Црното Море, отсекувајќи ја нападнатата земја од меѓународната поморска трговија, на која, според Светската трговска организација, отпаѓаат повеќе од 80 отсто од светскиот обем на трговија.

Десетици различни бродови се заглавени во украинските пристаништа бидејќи зголемените цени на превозот и стапките на осигурување ги туркаат трговските бродови на побезбедни локации.

Колатерална штета

Користењето на гладот ​​како оружје за војна не е ништо ново. Женевските конвенции забранија изгладнување на цивили како метод на војување. Поморските блокади, дизајнирани да го лишат населението од основната храна за опстанок, се исто така нелегални. Во 2018 година, Советот за безбедност на ОН ја потврди забраната за употреба на гладот ​​како оружје за војна – вклучително и за Русија.

Меѓутоа, проблемот е што овие правила се насочени кон заштита на цивилите во воените зони, но не и надвор од нив. Тие не се дизајнирани да спречат колатерална штета на далечното неконфликтно население.

Што планира Европа?

Европската комисија (ЕК) и предложи помош на Украина во извозот на нејзината пченица и други житни култури, со цел да се заобиколи руската блокада на пристаништата на Црното Море, што спречува клучните резерви да стигнат до други делови на светот.

– Дваесет милиони тони жито мора да ја напуштат Украина за помалку од три месеци… затоа е неопходно да се координираат и оптимизираат логистичките синџири, да се постават нови рути и да се избегнат пречките колку што е можно повеќе – рече Адина Валеан, европски комесар за транспорт, пренесе Scmp.com.

Потенцијалната загуба на залихите на жито на кои се потпираат Африка, Блискиот Исток и делови од Азија го зголеми ризикот од глобален недостиг на храна и политичка нестабилност во земјите каде што многумина не добиле доволно. Цените на храната пораснаа поради инвазијата, со високи цени на вештачките ѓубрива чиј најголем извозник е Русија, како и маслата за јадење, што дополнително изврши притисок врз глобалниот синџир на исхрана.

За да го снабди светот со украинска храна, Европа сака да ги зголеми испораките со железница и камиони. Железницата веќе се покажа како клучна во инвазијата на Украина. Возовите почнаа да превезуваат товари жито во Австрија и Германија преку другите земји од Европската унија, но тоа е само мал дел од капацитетот на пристаништата на Црното Море. Еден од клучните предизвици се различната ширина на колосеците меѓу Украина и земјите на ЕУ, поради што стоката мора да се префрли во камиони или вагони прилагодени на друг систем.

ЕУ наведува дека просечното време на чекање за илјадници вагони на украинската граница со 27-члениот блок е 16 дена, а на некои места и до 30. За да се реши овој застој, ЕК рече дека „најитниот приоритет“ е да се обезбедат дополнителни транспортни возила за житни култури до европските пристаништа.

Итно се потребни приколки за жито, контејнери, бродови и пловни објекти, соопшти ЕК. Имајќи предвид дека цивилните летови се приземјени во Украина поради инвазијата, треба да се организираат нови рути за снабдување главно преку копнен и речен транспорт, вклучувајќи ги, на пример, украинските пристаништа на Дунав.