Новинарите на независните медиуми во Белорусија, кои мораа да ја напуштат својата татковина поради прогон, се пожалија на Европската комисија за логиката на интернет пребарувачите како Гугл и Мета (Фејсбук). Како што пишува Фајненшл Тајмс, проблемот е сериозен, а по правило интернет пребарувачите нагласуваат „што функционира“, а со оглед на тоа што ја „знаат“ локацијата на барателот, прво ќе му понудат нешто од неговата земја.

Но, во овој случај тоа е политичка работа, многу опозициски медиуми воопшто не можат да бидат во Белорусија или Русија, а режимските медиуми или јасните пропагандни машини каде се шират невистини имаат (државни) средства и начини да го фалсификуваат бројот на корисници.

На крајот, ваквите пребарувачи „стануваат средство за притисок на тоталитарните и авторитарни режими против граѓанското општество“, се вели во жалбата на ЕК.

„Станува сè појасно колкава моќ всушност имаат технолошките компании. Во некои работи, тие може да бидат дури и помоќни од политичките лидери“, смета белоруската опозициска активистка Светлана Тихановскаја. „Важно е таквите компании да застанат на страната на доброто и да се залагаат за промоција на демократските вредности“, рече таа.

Тоа е проблем и за руските медиуми кои не пишуваат за она што го сака Кремљ: „Јасно ни е зошто алгоритмите на најголемиот светски пребарувач, како што е Гугл, нужно придонесуваат за руската државна пропаганда, тоа се гледа во резултатите од пребарувањето што беа креирани за одредени корисници за да доминираат во вестите од државните медиуми и провладините медиуми“, вели Саркис Дарбинјан од Роскомсвобода, експерт за дигитална технологија.

А пребарувачите особено мразат „мртви“ страници, што, се разбира, е добро во нормални околности што воопшто не обрнуваат внимание на страниците што не одговараат на повиците или се „симнати“ поради забранета содржина, но таква судбина ги чека и страниците кои се цензурирани од државата, пребарувачот веќе нема ни да обрнува внимание на нив.

„Кога беше развиен тој алгоритам, идејата беше добра на почетокот: страниците со нелегална содржина не треба да се појавуваат во резултатите од пребарувањето“, вели Дарбинјан. Но, во овој случај тоа е сосема друг вид на проблем.

Лев Гершензон, поранешен шеф на интернет сервисот Јанедекс, најголемиот и најпопуларен пребарувач во Русија, е основач на автоматскиот портал за вести Тру Стори.

Тој посочува на друг проблем: „Алгоритмите на Гугл не ги земаат предвид огромните ресурси кои авторитарните режими ги користат за промовирање на страници што им користат и вештачки ги прават попопуларни отколку што се“. Овде се обрнува преголемо внимание на наводниот број на „кликови“, што нашироко го користат пропагандните сајтови со лаги и теории на заговор.

„Што да се прави? Без разлика на апели и предупредувања до демократските институции, тоа не напредува“. Според Гершензон, „досега немало јавна дискусија со такви големи технолошки компании“. Саркис Дарбинјан, исто така, тврди дека Гугл „не е особено заинтересиран да го промени својот алгоритам поради организациите за човекови права“, додека Мета е нешто поотворена за овој проблем.

Матијас Кетеман, професор по меѓународно право на Институтот Макс Планк на катедрата што се занимава со правата на интернет, укажува на уште една причина зошто ваквите пребарувачи во земји како Русија, Белорусија или Кина не брзаат да го променат начинот на пребарување.

Саркис Дарбинјан има впечаток дека Гугл веќе се откажал од надежта дека ќе ги наполни џебовите во Русија: „Поради проблеми со меѓународните картички како Виза или Мастеркард, производите што треба да се платат и онака веќе не работат во Русија“.

„Гугл не се ни обиде некако да го врати начинот на плаќање за своите корисници и евалуацијата на страниците во таа земја за да ги поддржи независните медиуми и блогери“, се жали рускиот активист.

Но, тој исто така истакнува дека за таквите пребарувачи е многу тешко и многу скапо да ги променат алгоритмите за пребарување на содржината, па дури и западните политичари не се трудат особено да променат ништо. Официјалните претставници на ЕУ немаат намера да преземаат никакви мерки против пребарувачите поради таквата, дури и ненамерна, диктаторска пропаганда. Професорот по право Кетеман го резимира проблемот: „ЕК ни формално нема големи можности да влијае на американска компанија поради настаните во земја надвор од ЕУ“.

До одреден степен, може да даде насоки за нивното однесување во ЕУ и со тоа да даде инструкции како овие платформи треба да се однесуваат и надвор од Унијата.

Лев Гершензон не мисли дека политиката и политичарите можат да направат нешто важно затоа што не ги разбираат особеностите на работата на концерн како Гугл.