Дваесеттиот век сам по себе е еден од најплодните со уметнични правци и турбуленции. Меѓу тие правци кои изразуваат револт е и футуризмот „намерен“ да ја уништи традицијата пред себе и да создаде ново општество. Но, тоа ново општество што го создава не е насочено кон утописки идеализам, туку вибрира на другата оска.

Што е футуризам?

Футуризмот го опишува авангардното уметничко движење кое ја револуционизира италијанската уметност на почетокот на 20 век. Движењето се фокусира на динамиката, напредокот и модерноста на идниот свет. Од традиционалните идеологии и филозофии, фокусот се менува и футуризмот го нагласува значењето на иднината, особено на модернизацијата на машинската ера и сè што доаѓа со неа – технологија, индустрија, машини, возови и брзина.

Филипо Томазо Маринети – ексцентричниот поет со преголема љубов за машините

Во 1909 година, поетот по име Филипо Маринети се возел со својот сосема нов Фиат кога наишол на двајца велосипедисти на патот. Маринети скршнал со возилото за да не ги удри сопатниците, го втурнал својот автомобил во провалија и целосно го уништил возилото. Еве како Маринети ја има опишал средбата која ќе го инспирира Манифестот на футуризмот:

„Зборовите едвај излегоа од мојата уста кога го вртев автомобилот наоколу со бесот на куче кое се обидуваше да му ја касне опашката, а таму, одеднаш, двајца велосипедисти дојдоа кон мене, тресејќи ги тупаниците, се клатеа како два подеднакво убедливи, но сепак контрадикторни. аргументи. Нивната глупава дилема ми го блокираше патот – по ѓаволите! Уф! … застанав кратко и на мое гадење се превртев во провалија со моите тркала во воздухот…“

МАНИФЕСТ НА ФУТУРИЗМОТ – еруптивност, бруталност, агресивност

Футуристичкото движење може да се проследи наназад до документот наречен „Manifesto del Futurismo“ (Манифест на футуризмот) напишан од италијанскиот поет Филипо Томазо Маринети во 1909 година и објавен во француското списание „Le Figaro“(Фигаро). Маринети го измислил терминот „футуризам“ за да ја изрази својата цел да внесе промени и иновации во културата и општеството и да зачекори во иднината.

Честопати историчарите го делат на две фази: „херојска“ фаза и „втора“ генерација футуризам. Првата траела од 1909 година до крајот на Првата светска војна, додека втората следи веднаш потоа, завршувајќи со смртта на основачот на движењето, Филипо Томазо Маринети, во 1944 година. Во текот на втората фаза футуризмот директно ја поддржува фашистичката влада и може да се каже дека уште пред Бенито Мусолини да дојде на власт, за време на „херојскиот“ период, движењето ги навестува централните идеали за фашистичката догма: агресивен експанзионизам и италијанска културна надмоќ.

Во нарацијата, тој користи фигуративен јазик и начелата на романтичарската фикција за да го отстрани неверувањето на читателот и да ги воспостави основните вредности на футуризмот во хипотетички простор пред да ги предложи како модел за реалниот живот. Маринети, исто така, соодветно ги користи заменките „ние“ и „вие“ за тајно да го покани читателот да учествува во неговата авантура и, на крајот, да ја сподели својата визија.

Тој поставува 11 постулати на движењето

1. Сакаме да ја опееме љубовта кон опасноста, навиката за енергија и избрзаност.
2. Суштинските елементи на нашата поезија ќе бидат храброста, дрскоста и револтот.
3.  Литературата до сега ја зголемуваше замислената неподвижност, екстазати дремка. Сакаме да ги воздигнеме движењата на агресија, трескавична несоница, двојниот марш, опасниот скок, шамарот и ударот со тупаница.
4. Изјавуваме дека сјајот на светот е збогатен со нова убавина: убавината на брзината. Тркачки автомобил со украсена хауба со големи цевки како змии со експлозивен здив… гласен моторен автомобил кој се чини дека трча на оган од митралез, е поубав од Нике од Самотракија.
5.  Сакаме да го опееме човекот на волан, идеална оска која се вкрстува со земјата, самата фрлена по нејзината орбита.
6. Поетот мора да се потроши со топлина, гламур и расипништво за да го зголеми ентузијастичкиот жар на исконските елементи.
7. Убавината постои само во борбата. Не постои ремек дело што нема агресивен карактер. Поезијата мора да биде насилен напад врз силите на непознатото, да го принуди да се поклони пред човекот.
8. Се наоѓаме на крајниот гребен на вековите! Која е целта на гледањето зад себе во моментот кога мораме да ги отвориме мистериозните ролетни од невозможното? Времето и просторот починаа вчера. Ние веќе живееме во апсолут, бидејќи ние веќе создадовме вечна, сеприсутна брзина.
9. Ќе ја величаме војната – единствената хигиеничарка на светот – милитаризмот, патриотизмот, деструктивниот гест на носителите на слободата и убавите идеи за кои вреди да се умре и презир кон жената.
10. Сакаме да рушиме музеи и библиотеки, да се бориме против моралот, феминизмот
    и сите опортунистички и утилитарни кукавичлуци.
11. Ќе пееме за големите толпи вознемирени од работа, задоволство и револт; разнобојното и полифонично сурфање на револуциите во модерните престолнини: на ноќни вибрации на арсеналите и работилниците под нивните насилни електрични месечини: лакомите железнички станици кои голтаат змии од чад; фабрики суспендирани од облаците од конецот на нивниот
    чад; мостови со скокот на гимнастичарите фрлени низ ѓаволскиот прибор за јадење на сончеви реки: авантуристички пароброд што го шмрка хоризонтот; локомотиви со големи гради, кои дуваат по шините како огромни челични коњи со долги цевки за уздата, и лизгачкиот лет на авионите чиј пропелер звучи како развиткување на знаме и аплауз од ентузијастички толпи.

„Настапот на футуристите се стреми кон еруптивност, бруталност, агресивност – и тоа не само во областа на уметноста, туку во сите сфери на животот, претендирајќи да стане активен фактор во промената на чувствителноста што доаѓа со новите времиња. Фрлајќи го лозунгот „сакаме да ги урнеме музеите, библиотеките”, футуристите го отфрлаат културното наследство, сметајќи го за ненужен багаж кој го попречува патот кон откривањето на новите поетичности. Негирајќи ја важноста на психологијата во литературата, тие на нејзино место ја ставаат „лирската опседнатост со материјата”. Новото божество на футуризмот е машината – таа е искачена на пиедестал на врвна вредност, кој дотогаш бил резервиран за човекот. Движењето посакува да ги укине разликите помеѓу баналното и вулгарното од една, и убавото и возвишеното, од друга страна. Помеѓу уметноста и политиката дистанцијата се брише, што резултира, мошне бргу, со поврзување на футуризмот и фашизмот“, пишува Влада Урошевиќ.

Од футуризам во ФАШИЗАМ

Во 1918, по завршување на Првата светска војна Филипо Маринети ја основа „Partito Politico Futurista“, или Футуристичка политичка партија. На футуристичката политичка партија ѝ приоѓа истакнатиот поранешен социјалист Бенито Мусолини. Тој е поддржувач на нивната кауза и неговиот весник „Il popolo d’Italia“ станува повремен медиум за соопштенија на футуристите и нивните филијали.

Во 1919 година Футуристичката политичка партија е апсорбирана во Италијанската фашистичка партија (Fasci Italiani di Combattimento), која била основана од Мусолини во 1914 година. Маринети меѓу првите покажал поддршка за Фашистичката партија. Тој заедно со револуционерниот синдикален водач, Алкесте Де Амбрис го пишува, „Italian Fasci of Combat“, попознат како Фашистички манифест. Тоа е основачкиот манифест на италијанскиот фашизам.

Мусолини во овој период изјавува дека е поддржувач на футуризмот. Маринети му се восхитувал на Мусолини и веројатно го доживувал како совршеното олицетворение на неговите идеи. (Во тој момент, членовите на фашистичката партија вклучувале членови од различни политички определби, вклучително и социјалисти, меѓутоа, тоа не го негира фактот дека повеќето фашистички идеи како што денес ги разбираме , првично биле вкоренети во футуризмот.)

Во склоп на политичката кариера, Маринети и Мусолини зборувале заедно на митинзите за општите избори во Италија. Резултатите биле огромно разочарување за фашистите и нивните футуристички поддржувачи. Тие добиле само 1,7% од гласовите на Милан.

Маринети се разочарал од политиката по мизерниот пораз во 1919 година. По изборите, Маринети „раскинува“ со Мусолини, но неговата поддршка за него никогаш нема да престане, барем официјално. Во реалноста, Маринети никогаш нема да престане да се чувствува непријатно за футуристичката унија со фашистите. Маринети исто така бил згрозен од десната насока на Мусолини за неколку прашања, од кои едно било антиклерикализмот. Бил загрижен за првите знаци на „култот на личноста“ што Мусолини ги негувал.

Во 1920 Маринети поднесол оставка од Централниот комитет и ја напуштил Фашистичката партија. Фрустриран од неостварените соништа за неговата футуристичка политичка кариера, тој одлучува да се фокусира на својата работа како основач на уметничко движење – изложби, турнеи и вечерни собири. Сепак, тој продолжува да биде важен соработник на фашистичката партија, чие идеолошко влијание никогаш не исчезнува, иако полека се намалува.

Неуспехот на Мусолини на изборите во 1919 година, неговите однапред формирани идеи во текот на годините и политичките превирања од тој период, го натераа да го отфрли целиот парламентарен систем и да размисли за преземање на власта со сила. Во државен удар, познат како „Марш на Рим“, Мусолини, следен од 30.000 поддржувачи, вообичаено наречени „Црни кошули“, се поставува себеси како премиер и шеф на државата.

И останатото е историја!

Умберто Еко: Како да препознаете фашисти?