Велигденското зајаче е често главен лик во велигденски прослави. Еве го потеклото на долгото и интересно патување што го поминала оваа митска фигура од европската праисторија до денес.

Религиозна улога на зајакот

Велигден е празник на пролетта и новиот живот. Јајцата и цвеќињата се очигледни симболи на женската плодност, но во европските традиции, зајачето со својот неверојатен репродуктивен потенцијал не е далеку зад себе. Во европската традиција велигденското зајаче е познато како велигденски зајак.

Зајаците биле ритуално погребувани покрај луѓето за време на неолитот во Европа. Археолозите го толкуваат ова како религиозен ритуал, во кој зајаците го претставуваат повторното раѓање. Повеќе од илјада години подоцна, за време на железното време, ритуалните погребувања на зајаци биле вообичаени, а во 51 п.н.е., Јулиј Цезар спомнал дека во Британија зајаците не се јадат поради нивното религиозно значење. Цезар веројатно знаел дека во класичната грчка традиција, зајаците биле свети за Афродита, божицата на љубовта. Во меѓувреме, синот на Афродита, Ерос, честопати бил прикажуван со зајак како симбол на неизгаслива желба.

Од грчкиот мит преку ренесансата, зајаците често се појавуваат како симболи на сексуалноста во литературата и уметноста. На пример, Дева Марија често е прикажана со бел зајак или зајаче, што симболизира дека го победила сексуалното искушение.

Месо од зајаци и злото на вештерките

Но, во народните традиции на Англија и Германија, фигурата на зајакот е посебно поврзана со Велигден. Записи од 1600-тите во Германија опишуваат деца кои ловат по велигденски јајца скриени од велигденскиот зајак, слично како и денес во Соединетите држави.

Писмените извештаи од Англија околу истото време го спомнуваат и велигденскиот зајак, особено во однос на традиционалниот велигденски лов на зајаци и јадењето месо од зајаци на Велигден.

Јадењето на зајак можеби било поврзано со разни долги народни традиции за плашење на вештерките на Велигден. Низ северна Европа, народните традиции бележат силно верување дека вештерките честопати добиваат форма на зајак, обично за предизвикување зло како што е крадење млеко од кравите на соседите. Се вели дека вештерките во средновековна Европа можеле да ја цицаат животната енергија на другите и да ги разболат.

Идеја дека треба вештерките да се протераат на Велигден го дава основното образложение зад разни свечености и ритуали, како што е Остерфеуер, или Велигденски оган, прослава во Германија која вклучува големи огнови на отворено кои треба да ги исплашат вештерките. Во Шведска, популарниот фолклор вели дека на Велигден сите вештерки одлетуваат на своите метли за да се гозат и танцуваат со ѓаволот на легендарниот остров Блакула, во Балтичкото Море.

Паганско потекло

Во 1835 година, фолклористот Џејкоб Грим, еден од браќата Грим, тврдел дека Велигденскиот зајак е поврзан со божица за која замислил дека на антички германски јазик ќе се вика „Остара“. Тој го добил ова име од англосаксонската божица Еостре, која Беде – раносредновековен монах, кој се смета за татко на англиската историја, ја спомнал во 731 година.

Беде забележал дека во Англија во осмиот век, месецот април бил наречен Еостурмонат, или месец Еостре, според божицата Еостре. Тој напишал дека паганскиот празник на пролетта во името на божицата станал асимилиран во христијанската прослава на воскресението Христово.

Додека повеќето европски јазици се однесуваат на христијанскиот празник со имиња кои доаѓаат од еврејскиот празник Пасха, како што се Pâques на француски или Påsk на шведски, германските и англиските јазици го задржуваат овој постар, небиблиски збор: Велигден.

ФОТО | Најинтересните велигденски обичаи во културите ширум светот