Владата на Колумбија најави дека ќе се обиде да извлече предмети од потонатиот брод Сан Хозе од 1708 година, за кој се верува дека содржи товар вреден милијарди долари. Потонатиот брод стар 300 години, кој често се нарекува „свет грал на потонатите бродови“, беше контроверзен бидејќи е и археолошко и економско богатство.

Колумбискиот министер за култура Хуан Давид Кореа најави дека операцијата треба да започне меѓу април и мај, во зависност од условите на океаните на Карибите. Тој вети дека тоа ќе биде научна експедиција. „Ова е археолошка руина, а не богатство. Ова е можност за нас да станеме водечка земја во подводните археолошки истражувања“, рече Кореа по средбата со претседателот Густаво Петро.

Се верува дека на бродот има 11 милиони златни и сребрени монети, смарагд и друг скапоцен товар од колониите под шпанска контрола. Сето тоа би можело да вреди милијарди долари доколку се најде. Кореа тврди дека материјалот ќе биде отстранет од урнатините и однесен на морнарички брод на анализа, пишува Гардијан.

Галијата Сан Хозе потонала во битка со британските бродови пред повеќе од 300 години. Лоциран е во 2015 година, а целиот случај го одбележаа бројни правни и дипломатски спорови. Во 2018 година, колумбиската влада се откажа од плановите за ископување на потонатиот брод поради спорови со приватна компанија која бара некои права за извлекување на потонатиот брод според договорот од 1980-тите со колумбиската влада.

Во 2018 година, агенцијата за култура на Обединетите нации ја повика Колумбија да не го користи потонатиот брод за комерцијални цели. Експертското тело на УНЕСКО за заштита на подводното културно наследство испрати писмо до Колумбија, во кое изразува загриженост дека враќањето на богатството на продажба, наместо за неговата историска вредност, „ќе предизвика неповратно губење на значајно наследство“.

„Дозволувањето на комерцијална експлоатација на културното наследство на Колумбија е спротивно на најдобрите научни стандарди и меѓународните етички принципи, како што е конкретно наведено во Конвенцијата на УНЕСКО за подводно културно наследство“, се вели во писмото.

Колумбија ја нема потпишано Конвенцијата на ОН за правото на морето, со која би биле подложени на меѓународни стандарди и ќе се бара од неа да го извести УНЕСКО за своите планови за потонатиот брод. Инаку, потонатиот брод е откриен со помош на меѓународен тим и автономни подводни возила, а нејзината точна локација е државна тајна.

Бродот потонал некаде во пошироката област на колумбискиот полуостров Бару, јужно од Картагена, во Карипското Море. Бродот беше предмет на правна битка во САД, Колумбија и Шпанија за тоа кој ги поседува правата на потонатото богатство. Сан Хозе наводно бил долг 45 метри и широк 14 метри и вооружен со 64 топови.

Колумбија потврди дека истражувачите веќе пронашле бронзени топови кои се во добра состојба, заедно со керамички и порцелански вазни и лично оружје. Истражувачите велат дека карактеристиките на топовите не оставаат сомнеж дека станува збор за потонатиот брод на Сан Хозе.