Прочитајте ги овие 20 цитати од Ерих Фром за полесно да разберете што е вистинска љубов, среќа, слобода, осаменост, неспокој…

– Не мораме никому ништо да објаснуваме и да одговараме, додека нашите постапки не предизвикуваат болка или не влијаат на другите. Колку само животи биле уништени поради неопходноста на објаснувањето, кое обично подразбира – „за да ве разберат“, односно за да се оправдате. Слободниот човек е должен да објаснува нешто само на самиот себе – на својот ум и на својата свест – и на малубројните кои имаат право да побараат објаснување.

– Ако сакам се грижам, односно активно учествувам во развојот и среќата на другата личност, не сум набљудувач.

– Целта на човекот е да биде свој, а услов за постигнување на таа цел е да биде човек за себе. Не е тоа самоодрекување или самољубие, туку љубов кон себе, не е отфрлање на индивидуалното – туку утврдување на своето сопствено човечко „јас“.

– Ние сме тоа што сме си сугерирале на самите себе и тоа што другите ни сугерирале за нас.

– За човекот сè е важно, освен неговиот сопствен живот и уметноста на живеењето. Тој постои поради било што, само не поради самиот себе.

– Сигурен сум дека никој не може да го „спаси“ својот близок правејќи избор за него. Сè во што може еден човек да му помогне на друг е да му го открие тоа вистински и со љубов, но без сентименталност и илузија, без постоење на алтернатива.

– Ако детската љубов произлегува од принципот „јас сакам, затоа што сум сакан“, зрелата љубов произлегува од принципот „јас сакам, затоа што јас сакам“. Незрелата љубов вели „ те сакам затоа што си ми потребен“, додека зрелата љубов вели „ потребен си ми, затоа што те сакам“.

– Ако човекот ја доживува љубовта според принципот на поседување, тоа значи дека тој тежнее да го остави објектот на својата љубов без слобода и да го држи под контрола. Таквата љубов не дарува живот, туку го задушува, уништува, убива.

– Ако човекот е способен потполно да сака, тогаш тој се сака и себеси, ако тој може да сака само други, тогаш тој не може воопшто да сака.

– Ако личноста може да живее без присила, не автоматски туку спонтано, тогаш себеси се сфаќа како активна креативна личност и разбира дека животот има само едно значење – самиот живот.

– Обично се смета дека вљубеноста е врв на љубовта, во тоа време кога сме на самиот почеток и кога сме пред можноста за стекнување на љубов. Обично се смета дека тоа е резултат на таинственост и наклонетост на двајца луѓе еден кон друг, после случувањето кое се одвива само по себе. Да, осаменоста и сексуалната желба прават од вљубеноста лесен чин, и тука не постои ништо мистериозно, но тоа е успех кој си заминува еднакво брзо како што и дошол. Случајно сакање не постои, твојата способност да сакаш предизвикува љубов, исто така како што и заинтересираноста го прави човекот интересен.

– Човек кој не може да создава, сака да уништува.

– Несреќната судбина на многу луѓе е резултат од нивниот избор. Не се ниту живи ниту мртви. Животот се покажува како товар, непроценлива окупација, а делата се само средство за заштита од болка во кралството на сенките.

-Иако звучи чудно, но умешноста да се биде сам е предуслов за способност да се сака.

– Колку што е важно да се избегнуваат празните приказни, исто толку е важно да се избегнува лошо друштво. Под „лошо друштво“ јас ги сметам не само порочните луѓе – нивното друштво треба да се избегнува поради тешките и штетни влијанија. Имам предвид такво друштво – друштво „зомби“ чија душа е мртва, иако телото е живо, луѓе со празни мисли и зборови, луѓе кои не разговараат туку зборуваат, не мислат туку го искажуваат нивното мислење.

– Ако другите луѓе не го разбираат нашето однесување, што е тоа? Нивната желба да правиме само така како што они разбираат, тоа е обид да ни диктираат. Ако тоа значи да се биде „асоцијален“ или „нерационален“ во нивните очи, ако, нека биде! Најмногу ги навредува нашата слобода и нашата храброст да бидеме свои.

– Нашиот морален проблем, тоа е рамнодушноста на човекот кон самиот себе.

– Човекот е центар и цел на својот живот. Развојот на својата личност, реализацијата на својот внатрешен потенцијал е највисоката цел, која едноставно не може да се менува или да зависи од други наводно повисоки цели.

– Несреќната судбина на многу луѓе е последица на изборот што не го направиле.

– Во саканата личнот треба да се пронајдеш себе, а не да се изгубиш во неа.