„Ослобоѓење“: Што може да очекува Србија од новата американска администрација во врска со дијалогот со Косово?

Милиќ: Прво треба да ги почекаме сите назначувања на новите функционери затоа што не се пополнети сите позиции во надворешната и безбедносната политика, што воопшто не е безначајно. Во исто време, треба да обрнеме внимание на тоа како потпретседателката Камала Харис ќе се вклучи во оваа сфера, бидејќи потпретседателот на САД секогаш се занимава со надворешната политика, вклучително и со Балканот. Преговорите со Грција, влезот на Македонија и Црна Гора во НАТО беа исто така во надлежност на Пенс. Дојде и во Црна Гора. Истовремено, новиот министер за одбрана, Остин, го имаше првиот разговор со генералниот секретар на НАТО, што е силна порака.

„Ослобоѓење“: Каде е врската со Србија?

Милиќ: Односите меѓу Белград и Приштина се најтесно поврзани со НАТО, што е клучна алка со мисијата на ООН и КФОР. Затоа, односот меѓу Србија и НАТО и конечното решение за косовскиот проблем не можат да се разгледуваат одделно, особено затоа што веќе е најавено дека улогата на оваа мисија ќе се разгледува во процесот на глобално разгледување на распоредувањето на американските трупи во светот.

Прашањето е сложено и подразбира дека администрацијата на Бајден поставува цели и методи на глобална политика, така што тие можат да се согласат со сојузниците во рамките на Алијансата, а резултатот од дијалогот Белград-Приштина може да дојде како точка 16 од Анекс Ц на договорот за повлекување од Авганистан, што се однесува и на континуитетот на Трамповата политика и кохезијата на НАТО, како и развојот на ситуацијата на Блискиот Исток и односите со Русија. Факт е дека Европската Унија нема ниту мандат ниту механизми за решавање на овој проблем на одржлив начин и затоа НАТО се појавува како клучна алка, без разлика дали сакаме да го прифатиме тоа или не.

„Ослобоѓење“: Дали има оправдан страв дека новата администрација во Вашингтон не е подготвена за компромиси, особено оние што ги изрази Србија во врска со разграничувањето?

Милиќ: Тврдам дека има простор за компромис. Американците дадоа огромни отстапки на талибанците (не ги споредувам со Србија) затоа што Американците оценија дека тоа е од нивен интерес. Србија треба да го претстави својот план за тие да го препознаат својот интерес во него.

Границите на разграничувањето беа наметнати како невозможна работа од кругови блиски на Бајден во сосема различни околности, и тие се оние на кои српската страна треба да им ги објасни сите свои грешки, но и грешките на Србија во минатото и новите можности што би ги донел компромисот.

„Ослобоѓење“: Зошто е за Србија толку важен НАТО и како гледате на нивото на соработка кога Србија веќе со месеци не учествува во мировните мисии во светот?

Милиќ: Србија никогаш не се повлече од мисиите на ООН и многу е важно што одлуката ја спроведе на начин што не ја поткопа довербата во земјата како сигурен партнер, туку мудро се повлече од вежбите во Белорусија. Редовно се комуницира со КФОР, што е од интерес за цела Југоисточна Европа. Контролата на мирот, разбирањето на командните синџири, нa надлежностите и нa мандатите, значат помалку недоразбирања и помалку конфликти што може да тргнат наопаку.

Ќе потсетам дека веќе извесно време работиме на релаксација на воздушниот простор меѓу Србија и Косово, што исто така е во доменот на НАТО. Сегашната врска не може да се оддели од преговорите за Косово, ниту пак Србија може конечно и јасно да донесе одлука за иднината на односите со НАТО сè додека не се реши овој проблем.

 „Ослобоѓење“: Мoже ли Србија воопшто да опстане на Балканот како единствена земја која не е членка на НАТО?

Милиќ: Зошто не би можела? Па, погледнете ги скандинавските земји. На неодамнешниот состанок на министрите за одбрана на НАТО, една од главните теми беше и специјалното партнерство со Шведска и Финска, кои не се членки на Алијансата. НАТО никого не го „приморува“ на членство во својот Сојуз. Зошто би имале некого во Алијансата кого треба да го заштитите со членот 5, а кој не сака да биде таму, тоа е ризик за Алијансата.

Можно е да имате доста добри односи со НАТО дури и без членство, а Србија ги има преку протоколот за размена на податоци и преку добрата лична врска помеѓу Вучиќ и Столтенберг. Србија е во процес на европска интеграција, што е демократизација на општеството што Алијансата силно ја поддржува преку договорот за ИПАП. Сепак, треба да размислиме што ќе се случи доколку ЕУ стане безбедносен и одбранбен сојуз, за што има навестувања.

 „Ослобоѓење“: Што значи дека Србија на никаков начин не е загрозена кога е окружена со земји членки на НАТО?

Милиќ: Тоа не е лошо, но не е и доволен аргумент за да останете воено неутрални, затоа што заканите одат во хибридни форми, во сајбер-светот, што е нов домен на војување за НАТО, а ги надминува географските граници. Србија мора да го реши прашањето за Косово, да се избори за користење на ресурсите на Косово, да го продолжи процесот на европска интеграција и објективно да согледа што се случува со безбедноста и одбраната на глобално ниво, а потоа да одлучи како понатаму.

„Ослобоѓење“: Која е следната членка на НАТО во регионот?

Милиќ: Веројатно Кипар. 

Преземено од „Ослобоѓење“ од Сараево