Доколку опозицискиот кандидат за претседател Кемал Киличдароглу изјави дека неговата победа е украдена, Турција лесно може да ја погоди не само бурен понеделник, туку и подолг период на нестабилност претпочени во обвинувања за малверзации, непризнавање на резултатите, бојкот на вториот круг – т.е. истурање на затруената политичка атмосфера на улиците преку протести, а можеби и судири меѓу Ердоган и симпатизерите на опозицијата.

Во ова сценарио клучна улога би имала турската т.н длабоката држава, односно нејзината подготвеност да ги запре можните немири. Сепак западните медиуми пишуваат дека не се убедени во такво сценарио дека Киличдароглу ќе донесе таква радикална одлука во периодот што следи.

Но она што е интересно е дека во неделата на 14 мај во Турција се одржаа претседателски и парламентарни избори. Според многумина, одлучувачки кога станува збор за идниот правец на државата по речиси две децении владеење на најмоќниот турски политичар Реџеп Таип Ердоган. Кој и да победи ќе управува со Турција во следните 5 години, колку што е времетраењето на претседателскиот мандат според Уставот.

Угледниот магазин Геополитика на оваа тема забележува дека имаше повеќе од 64,1 милиони регистрирани гласачи, вклучително и повеќе од 1,76 милиони кои гласаа во странство. Во земјата имало вкупно 191.885 гласачки кутии. Според магазинот целото внимание на домашната и меѓународната јавност беше насочено кон двајца од четирите кандидати за државната претседателска фотелја во Анкара: споменатиот актуелен претседател Реџеп Таип Ердоган и неговиот главен ривал – лидерот на социјалдемократската партија, Кемал Киличдароглу. Според анкетите, третиот кандидат Синан Оган немал многу шанси за успех, како и четвртиот Мухарем Инџе (за кој се вели дека намерно се повлече од трката во четвртокот).

Од друга страна и турските анкети и извештаите на западните медиуми предвидуваа многу изедначена борба, при што западните медиуми го фаворизираа главниот опозициски кандидат, додека турските анкети го фаворизираа едниот или другиот кандидат, во зависност од тоа дали ги спроведува Ердоган или опозицијата.

Во секој случај, повеќето од нив предвидуваа втор круг, иако имаше и такви кои му дадоа победа во првиот круг на еден од двајцата главни кандидати. И конечно, откако ќе се пребројат повеќе од 96% од гласовите, можеме да се започне со анализа на самите избори. Но, според извештајот објавен од државната агенција Анадолу АА, Турција ја очекува втор круг од изборите што ќе се одржи за две недели.

Имено, како што јавуваат турските медиуми актуелниот претседател Ердоган освоил 49,47 отсто од гласовите, второпласираниот Киличдароглу 44,82 отсто, третото место го зеде Оган со освоени 5,3 отсто, додека Инџе е четврти со само 0,46 отсто од гласовите. Тоа го потврди и „Ал Џезира“ кога неколку мигови по затворањето на гласачките места објави дека Ердоган добил 49,4 отсто, а Киличдароглу 44,9 отсто.

Интересно е што проопозициската агенција АНКА објави значително различни резултати по 23 часот, кога според државните медиуми Ердоган имал нешто повеќе од 50 отсто: според неа, Ердоган имал 48,87 отсто, а Киличдароглу 45,38 отсто од гласовите.

Она што е исто така поволно за Ердоган (ако ги исклучиме резултатите од АНКА) е што неговата партија АКП со коалиционите партнери освои речиси 50% од гласовите (што е околу 320 претставници), додека Опозициската алијанса има околу 35% (околу 215 претставници ).

Што ќе направи Киличдароглу, ќе ги признае резултатите или да каже дека се украдени?

Доколку со овие резултати се согласи и второпласираниот опозициски кандидат, Ердоган речиси може да почне да слави уште пред вториот круг. Имено, разликата меѓу двајцата е прилично големи 4-5%, а со оглед на тоа што Ердоган беше речиси на прагот на триумф во првиот круг, за очекување е релативно лесна победа во вториот круг иако, секако, чудата се секогаш можни – но сепак не се случуваат често, наведува магазинот.

Меѓутоа, доколку Киличдароглу изјави дека е украден и дека е тој победник во првиот круг, работите би можеле многу да се искомплицираат, бидејќи тие зборови би можеле да станат искрата што може да го запали пламенот во земјата.

Затоа што она што се издвојува во овој резултат иако, се разбира, тоа е секогаш можно во пракса и тешко е да се оспори е дека за Ердоган ова можеби е поповолна опција отколку ако веќе победил во првиот круг. Сега може од удобна позиција (што веќе го прави) Ердоган во неделата што доаѓа кога и треба да се одржат вториот круг на изборите ќе каже дека во земјата ќе има „голем фестивал на демократијата“, дека граѓаните ќе имаат можност да го изберат претседателот во вториот круг итн. Доколку, сепак, победеше во првиот круг, веројатно тој ќе го навлечеше гневот не само на симпатизерите на опозицијата, туку и на добар дел од неутралните, т.е. политички рамнодушни луѓе кои би им верувале на анкетите, кои најмногу предвидуваа втор круг (иако, главно не со резултат како што е сега, што е речиси апсолутна победа за Ердоган).

Од друга страна, убедливата победа на неговата партија на парламентарните избори му дава на Ердоган дополнителен „ветер во грб“ и целосна самодоверба. Сè уште е невозможно да се фалсификува победата бидејќи разликата во бројот на гласови е огромна. Така, парламентот нема да може да му создаде проблеми на Ердоган за никакви „чувствителни прашања“.

Западот за Киличдароглу, Русија за Ердоган

Како што може да се претпостави со оглед на вжештената политичка атмосфера во Турција и големите влогови во прашање – главните глобални геополитички играчи всушност станаа навивачи – што е апсурдно ако се земе предвид дека принципот на немешање во внатрешните работи на другите земји е недозволено „ светилиште“ во кое сите спремно се колнат.

Така, Западот на чело со САД всушност не ги криеше отворените симпатии и желби за победа на опозицискиот кандидат. Од друга страна, рускиот државен врв формално изрази неутралност преку изјави дека тоа е исклучиво одлука на турските граѓани која треба да се почитува без разлика за што е тоа, бидејќи Турција е демократска земја. Сепак, на сите им беше јасно од почетокот дека официјална Москва и руската јавност во огромно мнозинство ја посакуваат победата на Ердоган. Особено по сè поотворено изразените антитурски ставови на опозицискиот кандидат Кемал Киличдароглу (иако на почетокот на кампањата повторуваше дека сака да одржува добри односи со Русија), како што напредуваше текот на кампањата и сфати дека целиот Запад беше отворено зад него. Така, Киличдароглу пред неколку дена отворено ја обвини Русија за мешање во турските избори, но и дека, кога ќе дојде на власт, ќе иницира преглед на изводливоста на проектот на првата турска нуклеарна централа Аккују (која ја градат Русите), а чија прва единица неодамна беше официјално пуштена во работа, по што следеше видео конференција, а со свечени говори на гостите и на јавноста им се обрати претседателот Р.Т. Ердоган и Владимир Путин.

„Длабоката држава“ на Турција е најважна и таа не сака нестабилност

Затоа, ако Киличдароглу изјави дека е украден, Турција лесно може да ја погоди не само бурен понеделник, туку и подолг период на нестабилност: обвинувања за малверзации, непризнавање на резултатите, бојкот на вториот круг – т.е. , излевањето на затруената политичка атмосфера на улиците преку протести, можеби и судири меѓу Ердоган и симпатизерите на опозицијата. Во тоа сценарио многу би зависело од турскиот т.н длабоката држава и нејзината подготвеност да ги запре можните пореметувања и опасностите што можат да произлезат од нив за турското општество и државата во веќе традиционално нестабилен регион, но и во уште полоша глобална геополитичка ситуација. Медиумите забележуваат дека  Турција е премногу сериозна земја за да дозволи нешто такво, во овие крајно неизвесни и опасни времиња. Затоа првичните анализи говорат дека  Киличдароглу нема да се одлучи за нешто радикално. Затоа што и на овој начин постигна одличен резултат, нешто за што можеше само да сонува на почетокот на кампањата,  по неодамнешниот неуспешниот воен удар против Ердоган.