Неколку истражувања и методологии спроведени од ИНСТАТ и различни невладини организации покажуваат влошување на феноменот со имиграција во третата декада од падот на комунистичкиот режим во Албанија.

Една од нив, која ги мери имиграцијата и дијаспората, покажува дека од 2011 до 2020 година, околу 600.000 луѓе ја напуштиле земјата.

ИНСТАТ користи индиректни методи за да спроведе проценка на бројот на имигранти, која се заснова на податоци од два последователни пописи, иако има потешкотии или низа ограничувања.

Пописот на население и домување во Албанија дава проценка на состојбата на миграција во периодот помеѓу пописот, кој обично се спроведува на секои 10 години и содржи само мал број прашања, што не може да ги брои сите миграциски настани, како што се , привремена и циркулирачка сезонска миграција.

Индиректниот метод што го користеше ИНСТАТ беше споредба на двете популации, онаа на резидентното население и граѓанскиот регистар покажаа дека бројот на иселеници кои живеат во странство достигна 1,6 милиони луѓе во 2020 година во споредба со 1,08 милиони што беа според резултатите од пописот во 2011 година, или околу 600.000 повеќе луѓе.

Според податоците на ИНСТАТ, од 2001 до 2011 година, 481.000 лица се иселиле, но во текот на третата декада 2011-2020 година, бројот на иселеници се зголемил за 25%.

Растечкиот тренд на емиграција беше воден од економската криза од 2008 година и укинувањето на визите со Европската унија во декември 2010 година. Во текот на последната деценија, имиграцијата се прошири од изолирани лица до заминување на целото семејство. Многу семејства побараа економски азил по 2015 година, феномен што продолжува да се појавува.

Оваа бројка е скоро двојно поголема од онаа на неодамнешното истражување на ИНСТАТ, според кое во текот на 2011-2019 година повеќе од 360.000 луѓе ја напуштиле земјата или 13% од населението во 2011 година.

Една неодамнешна студија на професорите Илир Гедеши и Расел Кинг покажува дека емиграцијата ги погоди сите сегменти на албанското општество, од елитите до најсиромашните и најмаргинализираните групи и привлече луѓе од сите региони на земјата.

Според нив, по три децении миграцијата сè уште продолжува да се случува, иако нејзината природа е променета – помалку миграција поради сиромаштија, очај и протест, како што беше во текот на 90-тите, додека денес во структурната карактеристика на албанското општество и демографијата доминираат младите, кои се најобразованите слоеви на населението.

Земјите кои имаат за цел да ја вклучат својата дијаспора во развојот на земјата, не само што нивниот број е доволен, туку многу важен е и нивниот профил, и демографски и социјален и економски. ИНСТАТ препорачува дека мора да имаат информации за нивната концентрација, образовен статус и вработување. Овие карактеристики најмногу ќе и помогнат на владата појасно да го разбере професионалниот и економскиот потенцијал што го има дијаспората. Изградбата на регистарот за имигранти, иницијатива што веќе ја презеде Министерството за внатрешни работи, ќе помогне многу во овој поглед. Напори ќе се направат и од Министерството за Европа и за надворешни работи за собирање на квалитетни податоци од дипломатските преставништва.

Друго истражување на ИНСТАТ, во соработка со донатори во околу 20 000 домаќинства минатата година (април-јули 2019 година) откри застрашувачки факт во изминатата деценија, бидејќи феноменот се прошири на емиграција на целото семејство. Во текот на последните 10 години, 6,6% од семејствата ја напуштиле земјата, вкупно 49.500, додека во годините 2001-2011, заминале 4,4% од домаќинствата.

Анкетата покажа дека економските услови, вклучително сиромаштијата, невработеноста и недоволно вработување, нискиот приход од вработување, тешките услови за живот, ограничената социјална заштита и долговите се главните фактори за албанските емигранти.

Покрај овие основни фактори, уште еден поттик е иднината на децата. Покрај овие, постојат и други фактори, како што се недостатоци и низок квалитет на здравствени услуги, домување, конфликти и физичка безбедност кои предизвикуваат постојан психолошки стрес, вклучувајќи го и нискиот квалитет на образование. За некои подгрупи (на пр. Роми и Египќани), дополнителен фактор е дискриминацијата. Огромното мнозинство луѓе кои емигрираат се млади, додека 14% од нив имале високо образование. Заминувањето на мажите беше 200% повисоко отколку на жените.

Иселувањето во последната деценија вклучи значителен дел од средната класа и во однос на образованието. Според податоците од истражувањето, од оние што заминале, 54%  имале завршено средно училиште, стручно или општо образование или вишо образование. Скоро 14% од иселениците во текот на периодот 2011-2019 година имаат завршено високо образование.

Извор: Монитор/Албаниан Дејли њуз