Воведувањето на вонредната состојба, ограничувањето на движењето, затворањето на одредени продавници и потребата од самоизолација придонесоа да се сменат навиките на потрошувачите во земјава и да се ориентираат кон онлајн купување.

На онлајн пазарот во земјава се појавија голем број интернет продавници каде се нуди се и сешто – од техника, до гардероба, а во некои случаи и разни производи за подобрување на здравјето.

И додека некои чесно си го заработуваат лебот, но и согласно законските регулативи, други се обидоа да ја заобиколат државата навлегувајќи во сивата економија, го искористија моментот и ја злоупотребија ситуацијата продавајќи разни брендови по неверојатно ниски цени.

Но дали навистина го продаваат тоа што го нудат на своите каталози и дали нарачаната роба стигнува до крајниот корисник. Бројни се реакциите на измамени граѓани кои велат дека производот што го добиле бил расипан, не соодветствувал на нарачката, а кога се обиделе да го заменат или вратат наишле на затворени врати. Во немоќ да се изборат за своите права своите случки ги споделуваат на социјалните мрежи и зборуваат за своето искуство.

На оваа тема во Утрински брифинг разговаравме со претседателката на Организацијата на потрошувачи Маријана Лончар и со Директорката на Државниот пазарен инспекторат Анета Симеска Димоска.

-Имаме многу пријави од граѓани што се измамени од онлајн продажба, но само преку Фејсбук, а не преку легални продавници. Немаат фискална сметка, производите им ги носи брза пошта, не постои бројот што е оставен за контакт и не можат да го вратат неисправниот производ. Ние пријавуваме во ДПИ и МВР во Одделот за кибер криминал, вели Лончар.

Има ли регулација во земјава за тој тип на продажба во земјата?

-Треба да се контролира мрежата и комуникацијата на граѓаните, но тоа е неумесно. Може само да препорачаме да внимаваат граѓаните кај кого купуваат, да ги проверат критиките на Фејсбук. Треба и некоја платформа да се направи ако станува збор за занаетчиски производи, нешто како Алиекспрес, Ибеј. Тогаш важат правилата, имате рок од 14 дена да го вратите производот ако сте незадоволни. А на Фејсбук е и небезбедно, на пример да речеме ако се купуваат лекови или козметика. Порталите не се контролираат и тоа е некој вид делумна онлајн продажба, вели Лочар.

Од Државниот пазарен инспекторат велат дека имаат ограничени можности за постапување затоа што најчесто станува збор за диви, нерегистрирани продавачи.

-Во текот на 2020 година по електронски пат имаме осумдесетина пријави, но годинава до моментов имаме над 120 пријави. Имаме и директни пријави до одделенијата на ДПИ низ градовите во Македонија. По пријавите од Организацијата на потрошувачи или граѓаните ние постапуваме според Законот за трговија и законот за заштита на потрошувачите. Но сме ограничено во постапувањето. Во одредени случаи не можеме да помогнеме, оти во најголем број случаи не се приложува фискална сметка. Без тоа и без гарантен лист не можеме да постапиме, вели Симеска Димоска.

-Ако има електронско плаќање, може да се постапи оти трговецот така е должен да достави и фактура до купувачот. Но најчесто се купува во готово, додава таа.

Целиот разговор во видеото