Стереотипот стар неколку децении за Балканот како област на сеприсутно насилство е скршен со неодамна објавена книга која покажува дека насилството на Балканот е малку поизразено отколку во северна, западна и централна Европа, но исто така и помалку присутно отколку во Источна Европа, Америка или Африка.  

Книгата се занимава со криминолошки истражувања за смртоносно насилство во шест балкански земји, е дело на хрватскиот криминолог Ана-Марија Гетош Калач и е објавена од еден од водечките научни издавачи – Спрингер.  

Балканската студија за убиства („Насилство на Балканот – први наоди од балканската студија за убиства“) дава оригинални емпириски податоци од 2073 судски досиеја во Хрватска, Унгарија, Косово, Северна Македонија, Романија и Словенија. Анализирајќи ги податоците за 2.416 сторители и 2.379 жртви, книгата внимателно ги проучува состојбните, криминогените, пожртвуваните и процедуралните карактеристики на смртоносното насилство на Балканот, вели во предговорот Ханс-Јерг Албрехт, еден од водечките германски криминолози, додавајќи дека книгата се фокусира конкретно на причините кои предизвикале таквите настани да станат смртоносни. 

Податоците на смртоносно насилство  

Емпириските податоци дадоа слика за смртоносното насилство на Балканот, според која таа се јавува најмногу во помалите градови, а најмалку во најголемите и главните градови на овие земји. Извршените убиства обично се случуваат меѓу членовите на домаќинството, односно меѓу интимните партнери и членовите на семејството, додека во случаи на обид за убиство, жртвата и сторителот обично не се во семејни односи. На Балканот, како и во цела Европа, смртоносното насилство помеѓу целосно странци е исклучок и се јавува во помалку од 15 проценти од случаите, се вели во студијата на Ана-Мари Гетош Калач. Извршителите на смртоносно насилство најчесто се мажи, претежно врз други мажи. Од сето насилство, насилството врз интимните партнери е извршено од мажи во 15 проценти од случаите и од жени во 39 проценти. Иако се поретки сторители на смртоносно насилство, жените го извршуваат претежно против мажите – дури 72 проценти од женските престапници го прават тоа. 

Повеќето од смртоносните насилства биле извршени во вечерните и попладневните часови, за време на викендите или ден пред и после викендот. Огромното мнозинство смртоносно насилство има само еден сторител и само една жртва. Во однос на мотивот, малку повеќе насилство е со предумисла отколку што е направено афективно, околу половина од мотивот останува нејасен, проследено со насилство од одмазда и алчност, се посочува.  

Скриената врска помеѓу насилството и организираното подземје 

„И покрај полесната достапност на огнено оружје, поради неодамнешното воено наследство во регионот, откривме дека само 13 проценти од сторителите користеле огнено оружје, во споредба со дури 62 проценти од оние што користеле ладно оружје и дури 21 проценти од сторителите без оружје. “, вели тој.  

Вонредната професорка на Правниот факултет во Загреб,  Гетош Калач посочува дека не може да ја одреди врската помеѓу насилството и организираниот криминал, односно дека дури и со многу широка дефиниција на терминот, само 1,6 проценти од сите сторители би можеле да бидат барем донекаде поврзани со криминалното подземје. Причината е што во вакви случаи сторителите честопати се непознати и не ги внесуваат судските списи, а со тоа и примерокот од истражувањето.  

Таа наведува дека во дури две третини од особено сурови случаи, жртвите се жени, и како интересен факт забележува дека во такви случаи ретко се открива дека сторителите се ментално нарушени или со намалена кривична одговорност. Учеството на жените жртви во помалку сурови случаи на смртоносно насилство е 28,5 проценти, а мажите 71,5 проценти. 

Повеќе од Западна, помалку од Источна Европа  

Според Ханс-Јерг Албрехт, Балканот е склон кон насилство поради традицијата на бандитизмот и наследството во „слабите држави“, што се припишува на долгото владеење на странците. Стапките на смртоносно насилство се, секако, малку повисоки на Балканот отколку на север, запад и централна Европа, но се пониски од стапките на убиства регистрирани во Источна Европа, Америка, Африка и делови од Азија, истакнува Албрехт.