Во текот на изминатата година, околу 20 хотели во Црна Гора одлучија да се прекатегоризираат или формално да се префрлат во пониска категорија за сместување – од хотел во приватен, пишува Радио телевизија Црна Гора.

Ова е директна последица од одлуката на владата да ја удвои даночната стапка за хотелско сместување почнувајќи од оваа година – од седум на 15 проценти.

„Тие едноставно се префрлија на приватно сместување и не го проширија хотелското решение. Целта не беше да се избегне плаќање на обврските кон државата, туку затоа што даноците се повисоки за хотелите отколку за приватното сместување“, објаснува Никола Пејовиќ, претседател на Хотелската асоцијација на Црна Гора.

Одлуката за зголемување на даночната стапка беше изгласана во септември минатата година од страна на парламентарното мнозинство, кое го сочинуваат движењето „Европа сега“ на премиерот Милојко Спајиќ и поранешниот Демократски фронт на претседателот на парламентот Андрија Мандиќ.

Даночната стапка за хотелско сместување во земјите од Европската Унија се движи од пет до 14 проценти, според податоците доставени од Европскиот завод за статистика – Евростат.

Данокот беше зголемен и покрај предупредувањата од индустријата дека тоа негативно ќе влијае на туризмот, кој – со околу 30 проценти од бруто домашниот производ – претставува најважна гранка на црногорската економија. Владата во документ од крајот на јули регистрираше „дека хотелите често се рекатгегоризираат во помали единици со цел да се избегнат повисоки даноци и надлежноста на Министерството за туризам“.

Дали хотелите имаат право да го сторат тоа?

„Ниту еден од сопствениците на сместувачки капацитети не направил ништо спротивно на законот. Тие имале целосно право да го сторат тоа“, објаснува финансиската аналитичарка Ана Нивес Радовиќ.

Патем, категоријата туристички сместувачки капацитет е дефинирана според бројот на ѕвездички што го означуваат квалитетот на услугата што гостите можат да ја очекуваат. Тие се рангирани од една до пет ѕвездички, каде што една претставува попристапен хотел, а пет претставуваат луксузен хотел.

Фактот што ја промениле категоризацијата, истакнува Радовиќ, не мора да значи дека го намалиле квалитетот на услугите.

„Тие најчесто ја задржале, само формално се категоризирани во пониска категорија“, вели таа.

Сепак, таа истакнува дека ова би можело да ја наруши рамнотежата на пазарот и конкурентноста на долг рок.

Бизнисмените претходно објаснија дека, на пример, давателите на услуги со годишен обрт до 30.000 евра не се обврзани да плаќаат ДДВ – данок на додадена вредност. Ова, истакнуваат тие, ги вклучува повеќето приватни сместувања, етно села, некои хостели и пансиони.

Ова не е единствениот проблем што го мачи црногорскиот туризам. Според податоците од март 2025 година, Црна Гора изгубила околу 86 милиони евра само поради нерегистрирано приватно сместување.

Покрај нерегистрираното сместување, многу сопственици не ги регистрираат гостите и не плаќаат туристичка такса. Имено, сопствениците се должни да ги регистрираат гостите, да им наплатат туристичка такса, која обично е едно евро на ден, и посебно да го наведат износот на тој данок на сметката за сместување. Радовиќ укажува на слаба контрола и несоодветна казнена политика во оваа област:

Минатата година, државата заработи 1,46 милијарди евра од туризмот, што е пад од 3,6 проценти во споредба со 2023 година, според податоците од Централната банка на Црна Гора.