Петти октомври се случи на 31 март 2001 година, а шестиот не се случи на 12 март 2003 година

Апсењето на Слободан Милошевиќ во вилата „Мир“, повеќедневна операција што ги содржеше сите елементи од приказна за акционен филм – се врати во фокусот со прикажувањето на ТВ серијата „Семејство“, точно дваесет години по „вистинскиот“ крај на Милошевиќ. Тоа беше еден од оние настани што одредија каде е „новата“ Србија на линијата помеѓу јужноамериканските картелски држави и модерните европски, кон кои се стремиме.

Фактот дека апсењето на Милошевиќ е приказна за филм – заложничка драма, превртливци во војската, тајните служби и специјалните единици, многу оружје и пукање – и со сета таа психолошка драма, секако е еден агол на гледање. А постои и другиот – симболичниот, за тоа како целата историја на Србија од крајот на 20 век се зби во тие три „возбудливи“ денови.

Како Ѓинѓиќ и Коштуница се согласија, барем за кратко

Почна доста наивно, барем за пошироката јавност, со промена на обезбедувањето во вилата „Мир“ во Дедиње – иако на сите и помалку упатени им беше јасно дека во тие денови истекува рокот за апсење на Милошевиќ, утврден од Конгресот на САД за одобрување на годишната американска помош во износ од 100 милиони долари. Услов за таа помош беше „соработка со Хашкиот трибунал“.

Но, во тие денови, Западот всушност се прашуваше уште колку големо влијание има Милошевиќ: дали може да изврши државен удар и дали неговите приврзаници во владините и деловните кругови ќе можат да ги блокираат реформите?

Од друга страна, српскиот политички врв беше поделен околу тоа дали поранешниот претседател треба да биде испратен во Хаг или да му се суди во Србија. Вилијам Монтгомери, тогашен амбасадор на САД во Белград и веројатно еден од највлијателните дипломати на сите времиња на овие простори, напиша дека Зоран Ѓинѓиќ ја прифатил идејата на Коштуница да му суди на Милошевиќ во Србија за злосторства против српскиот народ.

„Тој веруваше, бидејќи Србите не го сакаат Хаг и многумина или повеќето не ја одобруваат екстрадицијата на Милошевиќ, дека ќе разберат и ќе прифатат да му се суди во Србија. Сметаше дека ова ќе им помогне на Србите да дознаат повеќе за неговите злосторства и да ја смират меѓународната заедница до одреден степен“, напиша Монтгомери во книгата „Кога овациите ќе стивнат“.

На почетокот на март истата година, Ѓинѓиќ му се јави на Монтгомери и пушти „пробен балон“ за судење во Србија, но Монтгомери, според сопственото сведоштво, не можеше да поддржи ништо помалку од Хаг, знаејќи ја позицијата на американската влада, иако ги разбираше тешкотиите на новите српски власти.

ТВ серијата „Семејство“ започнува токму со читање на вестите во кои сегашниот претседател на САД, а тогашниот сенатор Џозеф Бајден е во посета на Сараево и дека претседателот на СР Југославија Воислав Коштуница го прашал за време на неодамнешната средба за можноста Милошевиќ да биде суден во Србија.

Апсење поради 1,7 милијарди динари и 197 милиони марки

Сепак, Американците не знаеја дека српските истражители во тоа време интензивно собираа докази врз основа на кои на Милошевиќ ќе му се суди во Србија. Миодраг Вуковиќ беше водечки полицаец во овој случај, а во неговата книга „Тие се посилни од нас“, во коавторство со новинарот Воислав Туфегџиќ, откри дека крајот на истрагата за Милошевиќ бил планиран за април или мај. Сепак, во средината на март 2001 година, министерот за полиција Душан Михајловиќ разговарал со криминалистички полицајци и инсистирал сè да биде завршено најдоцна до крајот на март. По овој разговор, истрагата беше значително забрзана и токму со таа кривична пријава, Милошевиќ беше уапсен и однесен во Централниот затвор.

Кривичната пријава е многу интересна затоа што го обвини Милошевиќ за издавање незаконски наредби, спротивни на законските и уставните овластувања на претседателот на Србија и претседателот на СРЈ. Исто така, се наведува дека тоа го сторил „со намера да добие за себе, за одреден круг луѓе, како и за тогашната владејачка СПС, којашто тој ја водел, да прибави покрај имотна и друга корист што се рефлектира во одржувањето на власт, како и во одржувањето на јавни функции на одредени луѓе“.

Износот на ограбените пари за кои бил обвинет е точно 1.789.777.522 динари (приближно 59 милиони марки) и 197.737.176 германски марки. Тешко е да се направи споредба на тие пари со денешното време, но можеби таквата споредба може да се извлече од обемот на девизни резерви, што тогаш изнесуваше околу 350 милиони марки. Ова значи дека ограбените пари што им биле наплатени на Милошевиќ и на другите изнесуваат околу две третини од тогашните девизни резерви, што денеска би било еквивалентно на приближно девет милијарди евра. Вуковиќ и неговите колеги најдоа многу докази со кривичната пријава, па дури и денес има полемики кој им помогнал во тоа.

Според тврдењата на Чедомир Јовановиќ во книгата „Мојот конфликт со минатото“, на новата власт Јовица Станишиќ (шефот на тајните служби за време на власта на Милошевиќ – н.з.) ѝ понудил докази и сведоци за апсењето на Милошевиќ со што, наводно, старите структури имале намера да ја свртат приказната од злосторства, кон пари, со што тој дел од државниот апарат би се тргнал од можни обвиненија.

Душан Михајловиќ, пак, во книгата „Повленски магли и видици“, наведува дека полицијата „врз основа на изјавите на Михаил Кертес и Раде Марковиќ“ (високи функционери во безбедносно-политичкиот апарат на Милошевиќ – н.з.) дознала за личната вмешаност на Милошевиќ во грабежот на буџетот и за организирањето „државен шверц на цигари“ заради финансирање на потребите на државата во услови на санкции.

Невозможна мисија за пробивање на бункерот

Според инспекторот Вуковиќ, обезбедувањето на Милошевиќ имало околу 85 членови кои имале на располагање 66 возила, од кои повеќе од половината биле многу скапи луксузни возила, вклучително и неколку блиндирани и специјално опремени.

Во рамките на резиденцијата вила „Мир“, изградена во 1980 година, направен е подземен сеф за скапоцености. Ѕидовите на вилата се направени од армиран бетон, прозорците се од непробојно стакло, а само еден влез води кон живеалиштето, што објектот го прави многу погоден за одбрана. Резиденцијата е окружена со чист простор од неколку стотици метри, кој се следи со електронска и видеозаштита. Има независен извор на енергија и вода за пиење, а подземниот сеф има функција на атомско засолниште.

Обезбедувањето беше полициско, и затоа преговорите со генералот Сента Миленковиќ започнаа на 7 март во врска со трансферот на обезбедувањето, така што тој ќе ја предаде својата должност на 27 март. Меѓутоа, имаше и армија која практично ги чуваше членовите на МВР, а имаше и припадници на приватното обезбедување во вилата.

Значи, за да може Милошевиќ воопшто да биде изведен на суд, беше неопходно прво да се замени неговото обезбедување. И токму тој детаљ беше клучен во следните 72 часа во кои се кршеше судбината на земјата.

Шекспировска драма

Креаторот на ТВ серијата „Семејство“, Бојан Вулетиќ, бил студент за време на овие настани, но уште тогаш му било јасно дека се работи за случај што го менува текот на историјата на овие простори. Во разговор за „Недељник“ вели: „Тој настан ги разби илузиите на сите, и на оние луѓе во куќата кои беа приведени, како и на сите нас кои не бевме сигурни како сè ќе заврши.“

Тој долго време ги истражуваше настаните од вилата „Мир“ и односите во рамките на „владејачкото семејство“, со цел да го напише сценариото и да ја режира серијата за која овие денови зборува цела Србија.

„Во тие 72 часа можете да ги видите сите механизми на владеењето на Милошевиќ, можете да видите како тој преговарал, како се однесувал кон неговите непријатели, како се однесувал кон неговите пријатели и како се однесувал кон неговото семејство. Сите на едно место. И во таа смисла, целата работа потсетува на трагедиите на Шекспир. Од нешто што е многу приватно и тесно, материјата се шири и има последици врз целото општество, врз регионот… Од една страна, имате човек кој се обидува да се однесува како татко и како сопруг и да го штити семејството, а од друга страна, тој сè уште претставува една политичка опција. Токму во тоа е најголемата сила на тој драматичен настан“, вели Вулетиќ.

Серијата сигурно не е документарец за овие настани, некои работи во неа не се базираат врз „вистински настани“, но драмата од вилата „Мир“ и сведочењата на „очевидците“ секако велат дека брачната двојка Мирјана Марковиќ и Слободан Милошевиќ, со нивната ќерка Марија, до крајот не се помириле со фактот дека работата е завршена. А тоа можеше да ја доведе Србија до друга трагедија.

„Овие луѓе навистина не спиеја навечер, беа со многу алкохол и цигари, телефонот ѕвонеше без престан. Апсолутно беа на работ на нервите, полето на одлучување беше стеснето. Имаше многу оружје и сè можеше да се претвори во голема трагедија во секој момент. Тие, како и десет години порано, наоѓаа механизам за да преживеат. Убеден сум, врз основа на сè што истражував, дека веруваа оти нивниот момент повторно ќе дојде, дека ќе се вратат на власт. Ова беше првото домино што започна да колабира во разбивањето на илузијата дека реалноста е поинаква. За време на престојот во Централниот комитет, па дури и во Хаг, Милошевиќ веруваше дека ќе се врати и дека сè ќе биде како порано. Тоа нема никаква врска со прашањето дали те стигнува реалноста, туку со ужасното, скоро параноично убедување дека сите се против тебе, а ти си единствено во право. Тоа е психологијата на затворениот балон, што беше активирач за сè што се случуваше тогаш“, вели Вулетиќ.

Милошевиќ се обиде да го искористи отпорот што го имаше во сите драматични ситуации во тие 72 часа и да се коцка, да преговара и да изигрува жртва истовремено.

„Тој беше човек, кој, всушност, воопшто не реагираше на мат позиции. Кога ќе се најде во мат, ја бара најирационалната опција за да излезе од него. Тоа го живеевме 10 години, а симболично таа заложничка состојба во вилата ‘Мир’ покажа и дека тој дефинитивно не е човек што би го жртвувал својот живот и семејството“, вели Бојан Вулетиќ.

Мистеријата на белото комбе

Првичната операција за замена на обезбедувањето и обидот за апсења беше целосно спротивна на ефикасната професионалност. Со налог за апсење в рака, полицијата нареди полициската единица што го чуваше Милошевиќ да се повлече. Тие тоа го направија. Потоа им наредија на членовите на воената одред да го сторат истото. Војниците се согласија, но им ги предадоа клучевите од затворената резиденција на станарите, а не на органите за апсење. Ѓинѓиќ го протолкува тоа како „доказ“ дека армијата не ја поддржува владата.

Додека траеше ова, се проширија гласини за акцијата за апсење и стотици луѓе се упатија кон Дедиње. И телевизијата започна пренос во живо. Во еден момент, колона црни џипови видливо се оддалечи, што сугерираше дека Милошевиќ бил уапсен. Телевизијата БК објави лажна вест, која, подоцна се покажа, беше внимателно осмислена за да ги спречи приврзаниците на Милошевиќ да одат на Дедиње. Во својата книга, Чедомир Јовановиќ се пофали дека тоа е негова идеја, иако таа вечер имаше и други кои би биле горди на ваквата манипулација со граѓаните и медиумите.

Колку беше бесмислена идејата, се покажа околу полноќ, кога Милошевиќ дојде пред портата на резиденцијата и се покажа пред медиумите. Тој даде телефонска изјава за телевизијата Б92, во која рече дека „пие кафе со пријателите“. Целата работа се закануваше дека ќе се претвори во фарса.

И тогаш се случи нешто многу интересно што не е објаснето до ден-денес. Бело комбе, кое беше паркирано недалеку од вилата, околу девет часот навечер насилно ја проби портата на влезот во резиденцијата во раните утрински часови. Луѓе со „фантомки“ излетаа од возилото, облечени во кожни јакни и фармерки, и се обидоа да влезат во вилата. Избувна пукање. Додека напаѓачите беа во комплексот и можеби дури влегле и во некои делови од самата вила, пукањето сопре.

И денес е мистерија кој учествуваше во тој пробив, а најголемата контроверза се појави за време на операцијата „Сабја“ (безбедносна операција спроведена по атентатот на Ѓинѓиќ – н.з.) кога се сомневаше дека во тој обид за апсење учествувале членови на „Земунскиот клан“, сето тоа засновано врз сведочењето на сведокот соработник Зоран Вукојевиќ Вук. Сепак, инспекторот Вуковиќ во својата книга тврди дека станува збор за акција на Единицата за специјални операции (ЈСО), поточно 30 припадници на таа единица. Имињата на овие членови на ЈСО беа на списокот на МВР доставен до Армијата и им беше доделено да го преземат обезбедувањето од единиците што беа внатре. Број 1 на таа листа беше Ненад Шаре наречен Шкене, тогашен шеф на обезбедувањето на Легија, а сега сведок соработник, кој им откри на истражните органи каде се наоѓа телото на ликвидираниот Иван Стамболиќ. Број 6 на таа листа беше Бранко Берчек, осуден како директен извршител на убиството на Стамболиќ, пишува Вуковиќ.

Разговор со Легија

Кога беше проценета ситуацијата, беше јасно дека апсењето не може да се изврши без значителен ризик од жртви, а најголем ризик беше дека самиот Милошевиќ може да биде убиен при размена на оган.

Се продолжи со дипломатија. Чедомир Јовановиќ контактираше со Бранислав Ивковиќ, шеф на пратеничката група на Социјалистичката партија на Србија (СПС). Тие се најдоа пред неговата зграда, каде Јовановиќ изрази желба да преговара со Милошевиќ. И тргнаа…

„Отидовме до портата на вилата пред која беше Легија. Тој ни открива дека го видел Милошевиќ, кој со пиштол в рака порачал дека повеќе би сакал сам да си пресуди, отколку да дозволи да биде уапсен. Пораката од Милошевиќ беше веродостојна. И самиот се убедив дека тој е подготвен да оди до крај“, се присетува Јовановиќ.

Условот на Милошевиќ е Чедомир Јовановиќ да дојде сам.

Славица Ѓукиќ Дејановиќ (психијатар, но и долгогодишна висока државна функционерка и членка на СПС – н.з.) раскажува за „Недељник“ како изгледал моментот кога Легија дошол во куќата. „Тогаш слушнав за Легија прв пат. Доаѓа, ја симнува фантомката, а очите му се полни со солзи. Слоба вели: ‘Направете што треба да направите’.“

Милорад Улемек Легија – командантот на ЈСО – беше на едната страна во оваа „војна на чекање“, или барем така самиот се претставуваше.

„За време на ова случување, Легија не беше целосно јасно поставен на едната или на другата страна. Тој се понуди како фактор за преговори, но во исто време беше јасно дека апсењето не е можно без него. Изгледа дека се обиде да седи на две столчиња, што резултираше со атентатот врз Ѓинѓиќ. Тој е исклучително амбивалентен лик, што е важно за драмската конструкција, бидејќи секогаш има еден лик во приказната за кого не знаете на која страна ќе претегне“, вели Бојан Вулетиќ.

Мировни преговори во Вилата „Мир“

„Поминав покрај влезната рецепција, своевиден дом на портирот. Од левата страна, со автоматска пушка во раката, четничкиот војвода од ЈУЛ (Југословенска здружена левица, партијата на сопругата на Милошевиќ – н.з.), Синиша Вучиниќ, клекнат и расплакан. Куќата во тоа време беше без струја и без вода. Во централното претсобје немаше прозорци, па бев во полутемнина. Двајца мажи ми пријдоа. Едниот беше пријатен. Не го знаев неговото име, не го знам ни денес… Љубезно ми се обрати со ‘Добро утро’. Другиот беше Богољуб Бјелица, кој извади пиштол, го репетираше и го впери кон мене“, се присетува Јовановиќ.

Според некои сведоштва, улогата на Богољуб Бјелица била да го ликвидира Милошевиќ и да го спречи неговото апсење во случај на провала.

„Се појавува Милошевиќ, во костум, без вратоврска. Се гледаше во тој човек дека е претседател. Дури и во таква ситуација, нешто го правеше различен од окружувањето. Тој беше видно блед, уморен, но остро рече: ‘Значи, ти си Чеда!’ Јас реков: ‘Да’.”

“Па, ние се познаваме долго време”, рече, а потоа го постави последното прашање што можев да го замислам: ‘Што беше тоа со твојот автомобил? Читам во весниците – бомба. Што вели полицијата? Кој го сторил тоа? Каква е оваа држава, луѓето се караат и се убиваат, наместо да преговараат и да работат.“

Разговорот беше воден во кабинетот на Милошевиќ, во присуство на Славица Ѓукиќ Дејановиќ и Бранислав Ивковиќ (висок функционер на СПС – н.з.), како и Бјелица, за кого Јовановиќ вели дека „не се одвојувал од него“.

„Партијата ме испрати, а јас ја гледав историјата“

Славица Ѓукиќ Дејановиќ се најде во вилата „Мир“ затоа што СПС реши таа да биде внатре и, како што вели, да биде комуникацијата со оние зад оградата во улицата „Ужичка“. Таа пред тоа немала никаква приватна ситуација со семејството Милошевиќ, не биле пријатели и тогаш првпат да ја видела Марија (ќерката на Милошевиќ – н.з.).

По 20 години, сведочи за „Недељник“, некои детали сè уште се страшно живи, а некои почнаа да бледнеат. „Партијата ме испрати и имав можност да присуствувам на историјата“, вели таа.

Се сеќава дека непосредно пред апсењето, нејзиниот сопруг ѝ рекол „дека мисли дека денеска ќе се пука“ и ја советувал да оди со такси до „Ужичка“ тој ден, а не со новиот автомобил.

Таа сведочи и дека е диспропорционално и искуството на јавното мислење дека таму се случува нешто страшно, дека некој ќе пружи отпор, дека ќе има крвопролевање. Потсетува на атмосферата на поделби во тоа време – огромен број луѓе го обожуваа Милошевиќ, но имаше и голем број противници. „Тие беа свесни дека сè се случува поради судењето пред Хашкиот трибунал. И тоа му беше јасно на претседателот“, вели Ѓукиќ Дејановиќ. Беше драматично во вилата „Мир“, немаше струја и вода, па Милошевиќ се избричи со кисела вода, вели таа, „за да делува средено“. „Често ме прашуваат, но јас не забележав дека е со самоубиствен нагон. Ја издржа тешката ситуација подобро од 98% од луѓето. Пиеше само виски, но не се опијани“, додава.

И зошто не се откажете? Или приказната за реалноста

Колку беше далеку двојката Милошевиќ од реалноста, покажува една анегдота што ни ја раскажа Ѓукиќ Дејановиќ.

Во тоа време, таа работеше како психијатар во Клиничкиот центар во Крагуевац до 14 часот, по што возеше за Белград. Најпрво ќе го посетеше својот сопруг, кој беше болен, а потоа одеше во „Ужичка“ и остануваше таму до вечерта.

„Професорката (Мира Марковиќ) една вечер ме праша: „Славица, каде одиш секоја вечер?… Велам, одам дома, а наутро на работи. Таа ми вели: А, зошто не си дадеш оставка!?“

Да наздравиме, па в затвор…

Како што се сеќава Ѓукиќ Дејановиќ, ситуацијата беше малку бизарна.

„Кога дојде Јовановиќ, Милошевиќ и Чеда наздравија и разговараа за тоа дека треба да оди в затвор.“

А тогаш влегува Мирјана Марковиќ и почнува да му вика на Чеда: „Ти си криминалец. Вие сакате да го уништите моето семејство. Кој сте вие да го уапсите мојот сопруг, тој е херој.“

Милошевиќ покажа знаци на хумор, праша дали е дојден да го одведат на бесилка за која Ненад Чанак еднаш зборуваше на митинг. Бјелица скокна во еден момент и побара да се прекине разговорот и да се земе Чеда Јовановиќ како заложник.

Јовановиќ замолил самостојно да го продолжат разговорот, што Милошевиќ го прифатил.

„Разговорот траеше со часови, не знам ни колку време. Повремено, неговата сопруга, која живееше во два паралелни света, прво ќе влезеше во фаза на неопислива омраза кон мене, а потоа ќе ме прашаше дали сум уморен. За 30 секунди го менуваше расположението: од презир кон Милошевиќ дека воопшто се согласил да зборува за сопственото апсење, до преколнувања и бакнувања со липање ‘мил, мил, што ни се случува нам’…“

Според спомените на Чедомир Јовановиќ, разговорот не беше концизен, траеше со часови. Меѓу другото, зборуваа и за лицемерието на Нобеловиот комитет, бидејќи Милошевиќ беше убеден дека неговата економска реформа од 1994 година ја заслужува Нобеловата награда.

Договор за договорот

Договорот според кој Милошевиќ прифати да оди в затвор беше клучот за мирно да се стави крај на целата ситуација, а Чедомир Јовановиќ најчесто се споменува како „автор“ на договорот.

Неговиот прв разговор со Милошевиќ заврши со предлогот од Милошевиќ, судијата да дојде и да земе изјава од него дома.

Јовановиќ потоа отиде во Владата и ја пренесе пораката дека куќата е блиндирана и дека ќе биде грешка да се започне вооружена акција. Според неговите спомени, Легија сугерираше да се изврши напад со хеликоптери на ЈСО.

Јовановиќ повторно оди кај Милошевиќ и разговара со него цела ноќ. Разговараат и за тоа како да замине в затвор како „некој што беше претседател, а не како некој што е џепчија“, предлага стратегија за излез да има алиби што ќе му даде поинакво значење на неговото предавање. И тогаш предлага договор во кој јасно ќе бидат напишани причините за апсењето и ќе биде изразена подготвеноста на државата да му излезе во пресрет на неговото семејство.

Јовановиќ се присетува дека Милошевиќ бил особено погоден што на договорот стоел потписот на тогашниот претседател на Србија, Милан Милутиновиќ. Тој тврди дека Мирјана Марковиќ почнала да му вика на Милошевиќ и дека не реагирала на неговите обиди да ја смири. „Каде пишува дека не си уапсен поради Хаг“, велела таа, а Јовановиќ тврди дека тој му рекол дека не може да гарантира дека нема да биде испорачан во Хаг.

„Милошевиќ побара да се направи анекс и да се додадат два заклучоци. Првиот е дека апсењето нема да биде искористено за негова екстрадиција во Хаг, туку дека по апсењето ќе биде однесен во белградскиот затвор. Вториот беше за промената во текстот на договорот, во кој се наведува дека ќе му биде дозволен секојдневен контакт со семејството. Побара тоа да се преформулира во секојдневна средба со членови на семејството, бидејќи контактот може да биде и по телефон. Го потпишав тоа без да се консултирам со никого“, наведува Јовановиќ.

Милошевиќ тогаш ѝ рече на сопругата дека има нова гаранција, а таа одговори со: „Морам да спакувам работи за тебе.“ На прашањето која торба да ја земе, Милошевиќ одговори: „Како да одам на пат.“

 Пукањето на Марија Милошевиќ

Кога е постигнат договорот, Милошевиќ отишол да се збогува со својата ќерка Марија.

„Ја видов Марија како се симнува по скалите. Видов дека сè што се случи ја имаше уништено. Во тренерка и дуксер, со раката в џеб, тргна кон мене. Славица Дејановиќ и Фила (Тома Фила, адвокат на Милошевиќ – н.з.) се појавија зад неа и со мимики ми објаснуваат дека има оружје. Седам на двоседот. Ми приоѓа со раката в џеб. Ние ја гледаме…“

„Потоа започна бркотницата со Марија, Чеда Јовановиќ го однесоа во друга просторија, а Марија тргна кон Чеда од другата страна – затоа што сите соби се поврзани во круг.“

На крајот, ја смируваат со: „Мариче, тато те бара.“

Потоа Чеда Јовановиќ се качил на катот каде што се пакувал Милошевиќ и му рекол дека имаат проблем со Марија, дека е вооружена и дека ќе мора да ја смири.

„…Милошевиќ излегува од куќата. Збунет е од она што го гледа – Марија која му вели: ‘Подобро да те убијам отколку да скапуваш.’ Судијата Чавлина ја отвори вратата од мојот автомобил, застанува на половина пат и дури и денес не знам со кого почнува да разговара. Му велам веднаш да се качи во автомобилот, а тој ми коментира: ‘Па, може ли човек нешто да направи во мир вечерва’, додека во исто време, Марија почнува да пука. Тргнуваме. Колоната се спушта низ портата. Уште не е разденето… “, се сеќава Јовановиќ.

„Некако стигнавме до затворот, влеговме во дворот. Милошевиќ вели дека мора да се јави дома. Имаше прилично лош сигнал во тој мал затворен двор, но тој зборуваше некако. Само праша: ‘Како е Марија, како е Марија, кој пукаше?’… Се плашеше дека некој пукал кон нив. Кога слушна сè, застана за момент. Ми пријде и ми се извини…“

„Уште ми е живо, автентичното страдање на Марија, нејзината подготвеност ‘да ја снема’ ако татко ѝ биде уапсен, потценет, навреден. Ја гледам Марија како млада девојка која има емоција на тага и болка“, вели Славица Ѓукиќ Дејановиќ.

Зошто го одведоа во Хаг?

Ѓукиќ Дејановиќ вели дека на Милошевиќ му било важно да му се суди во земјата и дека тој негувал надеж дека ќе биде така.

„Тогашниот претседател Коштуница изјави дека ќе биде така. Но, Ѓинѓиќ рече: ‘Вие, социјалистите, можете да си ги пресечете вените и в долж и попреку, но меѓународната заедница бара да му се суди во Хаг“, вели таа.

А, како дојде до тоа Милошевиќ да заврши во Хаг, откриено е во книгата на Вилијам Монтгомери. Некаде во мај 2001 година, тој имаше една од повремените, неформални средби со Ѓинѓиќ, на кои премиерот го спомена случајот Милошевиќ.

Ѓинѓиќ, всушност, се пожалил на неспособноста на обвинителството, немало ни чекор до сериозни обвинувања доволни за судот.

„Не знам, можеби испраќањето во Хаг е единствениот начин“, го цитира Монтгомери Ѓинѓиќ, „би било многу подобро да му судиме тука, но тоа едноставно можеби нема да биде можно“.

Монтгомери потоа отишол на средба со Мирољуб Лабус, тогашниот министер за надворешни економски односи во сојузната влада, и го прашал дали има добар пакет мерки за помош на српската економија и дали тоа ќе ги убеди врвните владини министри да ја поддржат екстрадицијата на Милошевиќ. Лабус не се двоумеше. Од самиот почеток сметаше дека Милошевиќ треба да биде испратен во Хаг.

„Заедно дефиниравме неколку позитивни чекори што треба да се преземат. Тие вклучуваа голем пакет со помош од САД; поддршка за иницијативата за значителни отписи на долговите во претстојните преговори со Парискиот и со Лондонскиот клуб; укинување на сите преостанати санкции воведени за време на режимот на Милошевиќ; враќање на нормалните трговски врски со Соединетите држави; поддршката на Соединетите држави и другите земји да дадат значителен придонес на претстојната донаторска конференција“, напиша Монтгомери.

И, така, започна нов синџир на настани…

Преземено од „Недељник“ од Белград