Долго време, најтемниот и најконтроверзниот дел на Европа, Балканот, може да има нова водечка светлина. Најнеобичен е премиерот на Албанија, поранешен кошаркар и 58-годишен модерен уметник, Еди Рама, пишува The Economist.

Минатиот месец неговата Социјалистичка партија ги освои речиси сите, освен мал ден на 61 градоначалници и советници во земјата.

Тој најверојатно ќе победи на следните општи избори, закажани за 2025 година, негова четврта последователна победа, и на тој начин ќе владее до 2029 година на некогаш најбедното место во регионот.

На власт од 2013 година, Рама сега е актуелен шеф на владата со најдолг стаж на Балканот.

Во 2000 година, тој се појави како динамичен и шарен градоначалник на главниот град на Албанија, Тирана. Тој ја води својата партија од 2005 година.

Сега тој може да тврди дека е „балканска ѕвезда“, дури и смирувачко влијание во сè уште кревок регион: сведок на несогласувањата во соседно Косово, каде што српското малцинство беше нападнато против мнозинството етничко албанско.

Господинот Рама бара од Западот да се однесува чувствително со српскиот претседател Александар Вучиќ.

Седејќи во својата канцеларија по враќањето од разговорите со фудбалскиот клуб Манчестер Сити за формирање мрежа на тренинг академии на Балканот, тој сече импозантна фигура во маица, панталони и сјајни патики.

Тој е физички висок, отсечен премиер со уредно потстрижена бела брада, будни очи.

Течно зборува широк опсег на јазици, тој е неспорно космополит, и покрај тоа што пораснал во она што некогаш беше една од најизолираните, диви и параноични земји во светот, која денешните Албанци често ја нарекуваат „Кореја на северот на Европа“.

„Италија беше нашата Америка. Телевизија, италијански фудбал, папата, музика. ТВ гледаноста не беше лесна“, нагласува Рама.

Се сеќава дека ја покрива својата соба со чаршафи и теписи за никој да не може да го слушне него и неговите пријатели како свират забранети песни на Битлси.

Тој вели дека се сеќава на неговиот шок и задоволство кога можел да ги чита Кафка, Пруст и Достоевски, да ги слуша Равел, Дебиси и Стравински и да ги види сликите на Сезан, Ван Гог и Пикасо.

Неговите критичари забележуваат дека тој бил дете на комунистичката номенклатура; неговиот татко всушност бил истакнат официјален скулптор кој можеби ги моделирал карактеристиките на Сталин.

Господинот Рама е обвинет и за култ на личноста. Еден западен набљудувач го нарекува „брилијантен, визионер, ексцентричен, егоманичен…со силно чувство за неговото наследство во историјата“.

Не се срами да ги наброи неговите достигнувања или барем оние на посткомунистичка Албанија. Тирана е непрепознатлива од она што беше пред три децении: мрачен, сив, тоталитарен, субсоветски, руритански град.

Во тоа време целата земја имаше околу 6.000 автомобили – нелегално беше да се поседува еден приватен. Сега ги има повеќе од 700.000. Иако партијата на Рама потекнува од онаа што ја водеше „масовниот убиец“ Енвер Хоџа 44 години до неговата смрт во 1985 година, таа е целосно обновена во социјалдемократска, пропазарна групација.

Неговите критичари го обвинуваат за вкоренување на корупцијата под олигархиската елита која доминира во медиумите и дозволи нееднаквоста да расте.

Г-дин Рама ги отфрла таквите тврдења. Тој вели дека ја моделира својата партија по лабуристите на Тони Блер.

Всушност, Тони Блер, неговата сопруга Шери и неговиот долгогодишен советник Аластер Кембел сè уште доаѓаат да го видат за совет.

„Не сме многу идеолошки. За нас не постои десно или лево решение: не е ерес да се има правилно решение кое функционира. „Маргарет Тачер беше голем лидер што направи болни реформи за модернизација на Британија, без кои новите лабуристи немаше да успеат“, нагласи тој.

Верата на господинот Рама се протега на речиси целиот регион.

„Целиот Балкан, дури и традиционално проруската Србија, се обединети зад Украина. Членка на НАТО од 2009 година и дел од Шенген групата од 2010 година која гарантира безвизно патување во Европа до три месеци, Албанија нема сериозни проблеми со соседите. Ова е единствено во нашата историја“, нагласува премиерот.

Што се однесува до вистинското членство во ЕУ, тој мудро одбива да одреди датум, притоа прифаќајќи ги барањата на Унијата да ги поттикне реформите на самата Албанија.

Рама признава дека неколку земји од ЕУ, на чело со Франција, се претпазливи да не го пуштат Балканот. Мислењето на секој западен дипломат во Тирана е дека Албанија „оди во добар правец“, но дека „има уште долг пат да помине“, особено во однос на рехабилитацијата на судовите и создавањето вистинско владеење на правото… прашање на кое ЕУ и Америка посветуваат многу внимание и пари.

Шемата за проверка на целото тело на судии и обвинители во земјата доведе до разрешување на две третини од нив. Што се случува со оние кои ќе бидат елиминирани?” „Тие стануваат адвокати и сметководители“, посочува локален граѓански активист.

Ендемската корупција и денес е најголемиот удар во Албанија. Одговорни се двете главни партии, во очите на мнозинството Албанци.

Другиот голем проблем што го загрижува господинот Рама е имиграцијата. Населението е намалено за најмалку една четвртина од крајот на комунизмот, на околу 2,9 милиони денес. Албанците продолжуваат да си заминуваат.

Г-дин Рама беше разбирливо нервозен кога беше прашан за заедничкото мислење на Запад дека многу Албанци, вклучително и оние кои нелегално пристигнуваат во Британија по море, се вклучени во криминал.

Но, неговата најсериозна жалба е континуираниот недостаток на учтивост во политиката на неговата земја. Сите страни меѓусебно се осудуваат како „гангстери“, „измамници“, дури и „убијци“, што во некои случаи е точно.

„Ова датира од ужасните времиња на Хоџа, кога најмалото несогласување често значеше егзил, затвор дури и егзекуција. Ако Албанија сака да стане либерална демократија, ова мора да се промени. Ако ова се случи, тоа ќе биде моето најголемо наследство“, нагласува тој.

Според него „можеби ќе треба уште една генерација“