Шведска го опиша бесплатното школување во земјата како „неуспех на системот“, ветувајќи ги најголемите промени во последните 30 години и доведувајќи го во прашање моделот во кој компаниите кои остваруваат профит раководат со државното образование, пренесува Гардијан.

Шведските фруисколори – приватни училишта финансирани од јавни пари – привлекоа меѓународно признание, вклучително и Британија, со тоа што поранешниот министер за образование Мајкл Гоув ги користеше како модел за стотици нови британски бесплатни училишта отворени под владата на Дејвид Камерон.

Но, во последниве години, падот на шведските образовни стандарди, зголемената нееднаквост и зголеменото незадоволство меѓу наставниците и родителите помогнаа да се поттикне политичкиот момент за промени.

Извештајот на најголемиот шведски синдикат на наставници, Сверигес Лараре, во јуни предупреди на негативните последици од станувањето еден од најмаркетизираните училишни системи во светот, вклучувајќи го гледањето на учениците и студентите како клиенти и недостатокот на ресурси што резултира со зголемено незадоволство.

Синдикатот побара постепено укинување на профитните и пазарните училишта, а во меѓувреме тие да го реинвестираат профитот во нивните бизниси. „Акционерските друштва не се долгорочна одржлива форма на работење за водење училишни активности“, се вели во него.

Сега Лота Едхолм, либералка кој беше назначена за министерка за образование минатата година за време на формирањето на шведската малцинска коалиција управувана од умерените партии, започна истрага за ова прашање, која, како што рече, ќе ги надгледува нејзините планови за реформи.

„Нема да биде можно [во реформираниот систем] да се извлече профит за сметка на добро образование“, рече таа за Гардијан во Министерството за образование и истражување во Стокхолм.

Едхолм рече дека планира „строго да ја ограничи“ способноста на училиштата да повлекуваат профит и да воведе казни за бесплатните училишта што не го почитуваат.

„Не може државата да вложува многу пари за да можете да го подобрите вашиот бизнис, а во исто време дел од тие пари да ви одат како профит. На тоа ќе ставиме крај“, рече таа.

Најголем профит оствариле средните училишта и гимназиите, познати во Шведска како гимнасискола, рече таа. „Таму беше полесно да се оствари профит преку лош квалитет“.

Постојат илјадници фрисколори – директно преведени како „независни училишта“, но познати како „бесплатни училишта“ – низ Шведска, со поголем процент во градовите. Околу 15% од сите основци (од шест до 16 години) и 30% од сите средношколци (16-19-годишници) одат во бесплатно училиште. Едхолм вели дека не може да даде бројка за тоа колку училишта се соочуваат со овие проблеми, но рече дека проблемот лежи во самиот систем. „Не е проблем само тоа што се голем број училишта, туку станува системски неуспех на сè“.

Таа, исто така, вети дека ќе ги заостри правилата за религиозно влијание врз наставата во религиозните училишта и ќе ги зајакне правилата за сопственост на училиштата, цитирајќи владин извештај во кој се предупредува дека бесплатните училишта можат да бидат искористени од шведски и странски сопственици кои сакаат да влијаат врз општеството.