После фамозниот неофицијален документ на словенечкиот премиер Јанез Јанша, кој нуди решение за Косово, се појави уште еден, но далеку посериозен предлог, чие авторство им се припишува на најмоќните земји на ЕУ, Германија и Франција. Предвидува Автономна област Северно Косово, посебен статус за Српската православна црква, Митровица како заедничка економска зона, но и независност на Косово. Претседателот на Србија, Александар Вучиќ, рече дека е позагрижен за овој последен предлог и дека тој е напишан од некој што е „фантастично познавач“ на оваа тема.

Косовскиот весник „Коха диторе“ вчера ја објави содржината на наводниот нон-пејпер, а од неговата содржина може да се види дека станува збор за сериозно напишан труд. Во него се наведува дека „Косово и Србија ќе ги почитуваат еден со друг суверенитетот и територијалниот интегритет и ќе има автономен регион на Северно Косово“. Меѓу другите точки, тој наведува дека Српската православна црква ќе има посебен статус, додека Митровица ќе биде заедничка економска зона. Сите досега постигнати договори треба да се спроведат, а конечниот договор треба да биде постигнат до февруари 2022 година.

Како што наведува овој весник, редакцијата добила документ за кој се вели дека е „нон-пејпер“, подготвен од Германија и Франција, како заедничка иницијатива на овие две земји да го продолжат дијалогот и да го заклучат со конечен договор.

Автентичноста на овој документ не може да ја потврди весникот, но во текстот се вели дека некои дипломати со кои разговарале потврдиле дека точките споменати во документот се повеќе или помалку во согласност со она што се дискутира во дијалогот.

Автономија на Србите, црквата, општините, но …

Според овој план, чија вистинитост весникот не можеше да ја потврди, „Автономниот округ на Северно Косово“ ќе ја вклучува територијата на градовите Звечан со 35 села, Лепосавиќ со 72 села, Северна Митровица и катастарската зона на Зубин Поток со 63 села.

Документот, исто така, предлага посебен статус на Српската православна црква на Косово за да се обезбеди, како што се нарекува, нивната „непречена активност“.

-Црквата и нејзината внатрешна организација треба да бидат признати како самоуправна страна во политичкиот и уставниот систем на Косово, имотот треба да биде неприкосновен и да ужива привилегиран статус. Заштитените области треба да вклучуваат повеќе од 40 цркви и културни знаменитости – стои во документот.

Православната црква на Косово, како суштински дел од Српската православна црква, во согласност со уставните измени, треба да биде предводена од патријархот на Српската православна црква, кој треба да го има своето седиште во Пеќката патријаршија.

Страните, исто така, ќе воспостават економска зона во Митровица како катализатор за економски развој од двете страни на границата и во согласност со концептот на европски региони.

Во документот се наведува и дека овие напори ќе бидат поддржани од земјите-членки на ЕУ и САД и дека ЕУ ќе продолжи да го олеснува процесот што ќе доведе до потпишување на законски обврзувачки договор меѓу двете страни, со цел да се решат сите отворени прашања и да се оди напред по европскиот пат и да се создадат можности за подобрување на животот на луѓето.

Косово, како што е предложено, не треба да и наметнува трговски бариери на Србија, додека Србија треба да го почитува статусот кво во однос на меѓународното присуство на Косово. Двете страни ќе мора да го почитуваат мораториумот на меѓународната сцена.

– Претседателот на Србија, Александар Вучиќ, кој го претставува Белград и премиерот, Албин Курти, кој ја претставува Приштина, ќе разговараат за финализирање на договорот за нормализирање на односите меѓу страните. Процесот треба да заврши пред крајот на февруари 2022 година – се вели во овој документ.

Според истиот документ, процесот ќе се заснова на неколку клучни елементи, почитување на Париската повелба, Хелсиншкиот завршени водечките принципи на Контакт групата за статусот на Косово од 2005 година и ќе обезбеди спроведување на сите договори постигнати за време на Бриселскиот дијалог.

Што се однесува до договорот што треба да го содржи овој документ, се предлага „секоја страна, според меѓународното право, да го почитува суверенитетот, територијалниот интегритет и независноста на другата страна“.

– Страните потврдуваат дека ќе ги регулираат своите граници и ќе се разграничат само со заеднички договор, дека ќе ги решаваат мирно споровите  и ќе се воздржат од закани или употреба на насилство во согласност со европскиот дух на решавање на споровите преку дијалог. Двете страни треба да се залагаат за зајакнување на меѓусебната доверба, добра волја и толеранција и ќе работат заедно на унапредување на мирот, стабилноста и развојот во регионот. ЕУ, во име на обете страни, треба да ангажира независно тело кое ќе ја одреди границата меѓу страните – се наведува во документот.

Автономниот округ на Северно Косово, како посебна административна единица на регионалната самоуправа на Косово, ќе има право да го регулира законодавството на регионална основа во областите на економијата, финансиите, сопственоста на инфраструктурата, културата, образованието, здравството, социјалната заштита, правда, полиција, урбан развој и европска соработка, во согласност со уставот на Косово и законодавството на локалната самоуправа.

Двете страни ќе мора да направат уставни измени за да обезбедат спроведување на законски обврзувачки договор.

„По ратификувањето на законски обврзувачкиот договор, Србија се согласува да не се спротивставува на барањата на Косово за членство“ во меѓународни, мултилатерални или регионални организации и во инструменти во кои Србија е веќе членка, се вели во документот.

Страните, се додава, се согласуваат дека двете земји не можат да се претставуваат една со друга на меѓународната сцена. Двете страни го признаваат суверенитетот на двете држави на нивната територија која им е определена.

Во документот исто така се споменуваат начините на кои ќе се регулираат меѓудржавните односи меѓу Косово и Србија. Тие „меѓусебно би ја почитувале независноста и автономијата во своите внатрешни и надворешни работи“.

Страните би размениле „постојани мисии“ и би биле сместени во „седиштето на соодветните влади“. Практичните прашања би се решавале во склад со Виенската конвенција за дипломатски односи.

Страните исто така би основале „совет за взаемно пријателство“, кој би се состанувал еднаш годишно за да ја осигура примената на правно обврзувачкиот договор.

Високиот претставник на ЕУ за надворешна политика и безбедност Џозеп Борел ќе го преземе процесот на преговори и ќе организира состанок во Париз во јуни 2021 година, со поддршка на Германија и Франција.

– Високиот претставник на ЕУ за надворешна политика и безбедност Џозеп Борел, откако склучи законски обврзувачки договор, ќе достави извештаи до Генералното собрание на ООН во септември 2022 година, во согласност со мандатот на Резолуцијата А / 64 / L65 / Rev.1 – тоа е наведено во овој нон-пејпер.

Вучиќ: Се сомневам во паметна жена …

Во оваа прилика, германскиот амбасадор на Косово, Јерн Роде, веднаш реагираше, изјавувајќи дека таканаречениот француско-германски „нон-пејпер“ е лажна вест.

– Можеби има документ, но тој сигурно не е француско-германски. Ние целосно го поддржуваме дијалогот кој го водат ЕУ и Мирослав Лајчак, како што повтори германскиот министер за надворешни работи Мас во Приштина минатиот четврток – напиша Роде на Твитер.

Во истата пригода зборуваше и претседателот на Србија, Александар Вучиќ. „Вечерва во еден ипол  го читав тоа за „нон-пејперот “на Франција и Германија“, рече тој.

– Гледам дека сега сите негираат, но јас сум позагрижен за другиот „нон-пејпер“, кој го напишал некој што е фантастичен познавач. Ги познавам сите луѓе кои се занимаваат со Косово, ги има околу 50 во светот. Ги познавам сите луѓе, се сомневам во една личност, станува збор за една жена, многу паметна, која е запознаена со темата – рече Вучиќ.

Како што изјави тој, „овој нон-пејпер е напишан и измислен од некој кој е многу паметен, поитар и попаметен од мене, но признанието е страшно“

– Допрва ќе го анализираме она што ни се порачува, тоа заемното признавање е неприфатливо за нас. Не е случајно тоа исфрлено – рече Вучиќ.

Како што вели, „многу работи би им биле дадени на Србите таму“.

– Пораката е, еве 90 проценти од работите што се помалку важни, а најважната работа оди кај нас – рече тој.

Како што изјави, „нам никој тоа не ни го покажа“.

– Не сакам да прејудицирам. Не ги поднесувам реакциите кои следуваат за пет секунди и веднаш да кажам дека сето тоа е неприфатливо – рече тој.

Тој исто така објасни дека освен него, може да се спомене само уште една личност од Приштина, која може да ги поврзе сите различни барања на Белград и Приштина.

На прашањето дали станува збор за индиректен пробен балон, тој одговори дека не може да тврди.

– Да ги разгледаме работите, да погледнеме, да дојдеме до тоа, да видиме дали моите сомнежи се оправдани, дали таа личност го составила тој труд. Јас точно знам кој можеше да го стори тоа, бидејќи не е можно тоа да биде некој што не знае и кој не беше на секоја средба – истакна Вучиќ.

„Шармот“ на нон – пејперот лежи во фактот дека чувствителните идеи и предлози можат да се обелоденат преку него, без да се прифати одговорноста. Прашањето е од каде доаѓаат двата предлози за Косово за краток временски период, зошто токму сега, кому му одговара и која е целта? Претседателката на Центарот за надворешна политика, Сузана Грубјешиќ, одговара на овие прашања и потсетува дека ваквите документи служат за да го почувствуваат пулсот.

– Пролиферацијата на нон -пејпери за можно решение на косовското прашање не придонесува за вистински напредок во дијалогот меѓу Белград и Приштина. Нон-пејперите за чувстување на пулсот, ја тестираат подготвеноста да ги прифатат понудените решенија – истакнува таа за „Блиц“.

Овој последниот објавен во Коха, додава таа, не е исклучок.

– Тешко е да се открие кој навистина стои, исто како и зад претходниот за рекомпонирање на Западен Балкан. Единствено што е сигурно е продолжувањето на дијалогот, со очекување дека примената на Бриселскиот договор и формирањето на ЗСО ќе бидат на маса. Она што е спорно во овој нон-пејпер од Коха е поставување на вештачки рок (февруари 2022 година) и взаемно признавање – забележува Грубјешиќ.

Други теми, како што се автономијата за Северот и посебната позиција на Српската православна црква, беа дискутирани и претходно, забележува таа.

– Но, без ентузијазам од албанска страна да покаже каква било флексибилност и подготвеност за компромис, нема начин да се постигне конечен политички договор за нормализирање на односите во блиска иднина – заклучува Грубјешиќ.

САД и МНР на Словенија за документот на Јанша

Случајно или не, денес по повод нон-пејперот кој му се припишува на Јанез Јанша, кој предвидува прецртување на границите на шест земји, отцепување на Република Српска, создавање на „Голема Албанија“, но и „Голема Србија“ како решение за кризата во Западен Балкан се огласи и словенечкото Министерство за надворешни работи, но и Стејт департментот на САД.

Од САД порачаа дека постои опасност, како што е наведено „дека неоснованите шпекулации за менувањето на границите на Западен Балкан долж етничките линии поттикнат нестабилност во регионот“ и со тоа да се „разбудат сеќавањата на тензиите во минатото“.

Словенечкото МНР истакна дека не постои “фантомски нон-пејпер“ на Западен Балкан кој одредени медиуми и го припишуваат на Словенија и дека расправите за тоа и наштетиле на Словенија, како и на Босна и Херцеговина.