Верувам, почитувани читатели, дека уредникот на „Слободен печат“, Злате Лозановски, нема да ми се лути што во овој број – и во овој мој саботен колумнистички столб – ќе објавам мал фрагмент од мојата автобиографска фикција, книга што ја пишував во последните три години. Името на таа книга (мое литерарно првенче) ќе биде со наслов „Не припаѓам“. И ако биде сѐ во најдобар ред, верувам дека ќе излезе некаде во септември.

***

Кога татко ми ќе речеше дека јас сум бил во табиетот на баба ми, жена што беше самотник, жена без корен, без некоја одреденост, јас сакав да бидам токму таков, како мојата баба, оти ако на светот пред тебе си само ти, а по тебе повторно си само ти, самоук, самоникнат, сам на себе мерка, сам на себе и вредност и цел, нели е тоа еден прекрасен и опасен свет каков што веќе никаде не постои? Нели е тоа вистинската природа на човекот, да не припаѓаш никому, дури ниту на општеството, ниту на историјата, за нацијата и религијата не сакам ниту да зборувам. Не е ли прекрасно, а воедно и ужасно тажно да се биде на светот потполно сам? Мојот татко не остана за долго во таквиот митски поредок на работите, набрзо еден мит замени со друг: комунистичка Југославија го интегрира и му даде многу можности – да заврши школо, да се занимава со спорт, да патува низ светот, да стане успешен социјалистички бизнисмен, оној што работи за „општеството“, а не за себе, а сепак заработува доволно за да премине во високата класа. Така татко ми, од очув-гробар и болежлива и невработена мајка, од детство на глад, сиромаштија и војна, станува вистинска средна класа, зборува англиски, а не руски, тоне во виски, а не во вотка, ја сака Америка, а ги жали Русите и, воопшто, станува успешен Титов експеримент.

Под присила на таквата блажена глупавост минува моето детство. Никакво чувство за социјална неправда, никаква разлика во „да се има“ и „да се нема“, никогаш дека нешто важно ми недостига, секогаш сит, облечен, никогаш без некакви помисли дека има некои други деца што не живеат така, оти, имено: живеат добро или лошо, не е ни важно, живеат поинаку, различно, ништо од сето тоа не беше во моето опкружување. Сите мои другари летуваа во исти одморалишта, „преку синдикатот“ како и јас, сите имаа родители вработени на слични работни места и со слични месечни примања, сите ги сокриваа своите семејни, фамилијарни истории или можеби воопшто за нив не се интересираа.

За мене тој свет беше идеален (оти друг свет не познавав). Оти таков каков што беше, беше внимателно биран и конституиран во вид на ситнокомунистички рај, што за мене имаше само еден проблем. Едноставно беше суров. И тоа беше нормално. Беше природно да се биде груб и суров, да се биде нехуман, беше нормално учителот да те удри, другите да те удрат, сопствениот татко да те удри, удри, удри, тоа беше некако природна состојба, природно беше сѐ да те боли, а најмногу болеше понижувањето и разочарувањето, кога како некое заостанато дете, со константно и трајно чудење, се прашував – како е возможно луѓето да се такви?

Taa моја незрелост, на раб на ретардација, никогаш не ме напушти. Па додека стојам, тој ден во ходникот за итни случаи во Државната болница во Скопје и се sверам малку низ прозорец, малку во ширум отворената хируршка сала, каде што носат луѓе како татко ми, дезориентирани со мноштво ситни, речиси невидливи мозочни удари, ама и спасени самоубијци, луѓе со испрани црева, од апчиња и алкохол што ги земале, само да избегаат од долгови, деветмесечна бременост на жената, својот сексуален идентитет, накратко, да избегаат од себе, слушам, неспречен и гледам, разулавена нехуманост, човечка грубост, некаква онтолошка суровост преку која медицинскиот персонал се однесува кон нив. И незрел, глупав, каков што сум, тука на тоа место, сакам да го променам светот, да ја фатам за рака мајката на шизофреничарот, само што дошла да праша зошто нејзиниот син е така „чуден“ и затоа што сакал да испие четириесет литра вода, а инаку е баш „злато од дете“ и на „мравка не би згазил“, еве, „прашајте му ги другарите од војска“, да ја фатам за рака – не!, да ја фатам за рамена, да ја протресам силно и разулавено да викнам на целиот глас: од каде ваков човек во војска, жено? Што бара да оди овој кутар човек во војска, жено? Каде е тој лудак од доктор што допуштил ваков човек да оди во војска, и што онаа будала од доктор, млад „психијатар за итни случаи“, а веќе дебел како чиче кој, ене го, прво седеше, а сега се движи како зомбифициран, типка СМС-пораки и чекори како да има декубитис од силно седење и неработа, како да има проблем со константна констипација; што може таков „лекар“ да те посоветува, жено, и што имаш воопшто ти да го слушаш? Одведи го син ти од тука, спаси го, најди му лек, макар и сама, земи му ја пушката, ќе ги убие сите, ќе убие некого, ако не себе, ќе убие друг, гледајќи го на едно око татко ми да не си ја откорне инфузијата и да не побегне дома; a потоа – молчам. Молчам, не зборувам ништо.

Сите општества се делат на солидарни и несолидарни, ништо друго не постои, или поточно, сѐ друго се одредува во однос на солидарноста и несолидарноста. Не постои ниту нација ниту религија, ни економски систем, ни географија, ни метеорологија. Постојат општества на кои баш им е гајле и општества на кои им е гајле. Постојат општества на кои демек им е гајле, а всушност баш им е гајле, и постојат општества на кои би можело да им биде гајле кога би им било гајле. Па таквото „имање“ и „немање“ грижа, сочувство, солидарност, тоа е темелот на еден вистински поредок. Така јас размислувам, филозофирам ,без пардон, а во себе, негласно, да не се резилам и срамам.

Од таквите револуционерни, ингениозни мисли веднаш се откажувам, само ако некој мој е загрозен. Да не ги разлутам сестрите и дежурните лекари и попат да украдам некоја привилегија за татко ми (на пример, да го прегледаат и лекуваат, или да ме пуштат да го водам во тоалет, а не да го, додека од срам му течат солзи, гушкам) јас молчам и сведочам за пропаста на нечиј туѓ живот. И сега, размислувам овде, заедно со вас, дали тоа ни е единствено заедничко?

Дали ни е заедничко само кукавичлакот во овој нов свет, во кој нема ни господ, ни лидер, нема ни црква, нема ни партија, нема правда и кога има право, нема вистина и кога има докази, ништо нема, освен човечката природа, плашлива, застрашена, себична, кукавичка природа, дали е тоа сѐ што нѐ спојува?