Историјата на македонската рок-музика со повеќе од 400 артефакти е претставена во „Екс-ЈУ Рок-центар“ во Сараево, а зад целиот проект стои неуморниот музички хроничар Тошо Филиповски.

Авторот на „Македонска рок-енциклопедија“, Тошо Филиповски, како што ја ширеше својата издавачка дејност со следните книги, така го прошири и спектарот на интересот кон сите артефакти што се поврзани со македонската рок-музика. Така, тој создаде колекција на вредни артефакти, текстови, албуми, фотографии и разновидни аудиовизуелни материјали што се дел од иконографијата на македонските музичари и групи.

Дел од тие артефакти во наредните три месеци ќе бидат изложени во „Екс-ЈУ Рок-центар“ во Сараево, Босна и Херцеговина, а на отворањето на изложбата присуствуваше и Тошо Филиповски, кој ни ги пренесува првите импресии од интересот на сараевската публика за македонската рок-сцена.

На чија покана, во чија организација и во кој простор е поставена изложбата во Сараево?

– Изложбата беше отворена на 15 декември во „Екс-ЈУ Рок-центар“ во Сараево. Ден претходно, на 14 декември, во истиот простор имав промоција на сите енциклопедии што ги објавив за македонската рок-музика. Промотор беше Горан Перишиќ. Двата настана беа на покана на „Екс-ЈУ Рок-центар“, кој е сместен во сараевската „Скендерија“. Изложбата ќе може да се види и во следните три месеци, заедно со веќе постојните изложби на Центарот, за сараевската сцена, за 40 години од белградскиот њу вејв и за жените во екс ЈУ-рокот.

Центарот е извонредно опремен, со витрини, ботови и други музејски помагала, што за мене беше можност за првпат македонската музичка историја да ја сместам во вистински музеј. Четири витрини и три ѕида ми беа на располагање и во нив изградив концепт за претставување на сцената низ осум музички правци.

Што точно е претставено на изложбата?

– Станува збор за ретроспектива на шест децении рок-музика во Македонија. Едната витрина содржи дарк/алтернатива артефакти, втората е со џез/џез-рок, третата со панк/метал и четвртата со рок/инди-рок артефакти. Еден ѕид е со концертни плакати на бендови и фестивали, вториот е осмислен како „фаци“, каде што се поставени извонредни фотографии од музичари на канвас, третиот ѕид е со насловните корици на МКД ЛП остварувања во периодот 1981-1991. На самиот влез на изложбата, симболично, закачени се десетина маици од млади, односно активни бендови, кои допрва ќе бидат дел од историјата, а сега ѝ припаѓаат на сегашноста.

За изложбата на располагање се и три телевизори, од кои еден е централно поставен и на него се вртат спотови од поновата сцена, во една од витрините одат спотови дарк/алтернатива, а во еден бот (посебна кабина за гледање/слушање преку слушалки) се презентираат постари видео материјали од 70-тите години на минатиот век. Поставив и три паноа со оригинални фотографии, едното со фотографии од 60/70-ти години, второто од 80-тите и третото од 90-тите години на минатиот век.

Кои експонати привлекоа најголемо внимание на отворањето на изложбата?

– Хм, главно беа изненадени од сето она што го понудив, бидејќи сѐ што однесов беа оригинални артефакти. Не го очекуваа тој број и таа шареноликост од артефакти, ама верувам дека најголемо внимание ќе привлечат оние предмети што се централно, „глам-одело“ (со кондури) на Благој Трпковски, тапанарот на групата „Триангл“, кое го носи на легендарниот концерт на бендот на концерт во тогашниот Дом на млади „25 Мај“ во 1976 година. Тука е и легендарната панк-јакна на Перса (Борче Костовски од „New Police State“) со преку 600 нитни на неа од почетокот на 90-тите години, а можеби и гитарата на Васко Атанасоски („ХаХаХа“), која ја крши на последниот концерт на бендот во 2016 година.

Внимание може да привлече и Златната плоча во сопственост на Кокан Димушевски (од првиот албум на групата „Леб и сол“), но и многу други (повеќе од 400) артефакти. И да, оваа изложба (која патем овој пат беше помогната и од Министерството за култура, најмногу околу транспортот на овие повеќе од 400 артефакти) ќе стои три месеци во Сараево… и веројатно нема да биде поставена во Македонија. Барем не додека и во Македонија не се создадат услови за отворање Музеј на македонската рок-музика, каде што достоинствено би била поставена, со уште толкав број други артефакти.

(Разговорот е објавен во „Културен печат“ број 210, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 23-24.12.2023)