Годишниот состанок на Светскиот економски форум во 2024 година, одржан во Давос, беше значаен настан не само за светската економија, туку и за државата. Форумот под мотото “Обновување на довербата”, нудеше важни увиди во глобалните прашања кои се особено критични и за нашиот регион, Западен Балкан. Дискусиите на форумот се фокусираа на геополитичка стабилност, одржлив економски раст, трансформативната улога на вештачката интелигенција, и стратегии за справување со климатските промени, теми кои се директно поврзани со иднината на нашата земја.

Во контекст на овие глобални збиднувања, извештајот на Светска банка за 2024 година за Западен Балкан, вклучувајќи го и извештајот за Македонија, останува еден од најзначајните референтни документи за анализа на економскиот напредок во регионот. Овој извештај детално укажува на забрзан, но нерамномерно распределен економски раст во целиот регион, со особен акцент на предизвиците со кои се соочува Македонија. Иако земји како Албанија, Косово и Црна Гора покажуваат импресивен напредок во адаптирањето кон глобалните барања на пазарот на услуги, Македонија се соочува со посебни тешкотии во индустриското производство.

Прогнозите на Светска Банка за 2024 година детално го осветлуваат овој нерамномерен раст. Додека Косово и Албанија се очекува да постигнат стапки на раст од 3,9% и 3,2% соодветно, проекцијата за Северна Македонија е значително пониска, стои на 2,5%. Оваа разлика, иако можеби изгледа минимална на прв поглед, всушност е индикативна за подлабоките структурни проблеми во македонската економија. Оваа статистика открива дека, иако регионот како целина е на пат кон опоравување и раст, Македонија останува зад нејзините соседи во поглед на економското динамизирање и адаптација кон глобалните трендови.

Овие бројки не само што ја истакнуваат потребата за поголема фокусираност на македонската индустрија и производство, туку исто така сугерираат дека Македонија треба да направи ревалоризација на својата стратегија за вклучување во глобалниот пазар. Потреба постои за поголеми инвестиции во технологија, образование и иновации, за да се овозможи подобрување на индустриската продуктивност и конкурентноста на домашните компании. Дополнително, Македонија треба да работи на подобрување на своите економски врски и регионална соработка, особено со земјите кои покажуваат позитивен тренд во економскиот развој.

Со оглед на оваа ситуација, македонската влада и приватниот сектор мора заеднички да работат на создавање на средина која ќе ги поттикне иновациите и ќе ја зголеми глобалната конкурентност на земјата. Тоа вклучува инвестиции во образовниот систем, за да се обезбеди дека работната сила е доволно квалификувана за да ги исполни потребите на модерната индустрија, како и во создавањето на поповолни услови за бизнис, за да се поттикне внатрешниот и странскиот инвестициски интерес. Со правилните стратегии и фокус на одржлив развој, Македонија може да го промени својот економски пат и да постигне повисока стапка на раст, придвижувајќи се поблиску до своите соседи на Западниот Балкан.
Форумот во Давос, за разлика од обичните меѓународни конференции кои често се концентрираат исклучиво на анализа на проблемите, се истакна со нудењето на конкретни можности за напредок и соработка. Од особено значење за Македонија беше значајната средба на претседателот Стево Пендаровски со Мирослав Лајчак, претставникот на Европската Унија. Оваа средба не беше само формален дипломатски обред, туку суштински момент кој истакнува важноста на регионалната соработка и евроинтеграциите за Македонија.

Оваа дипломатска иницијатива претставува значителен чекор кон стабилизација и просперитет на Македонија во свет кој се карактеризира со зголемена интеграција и меѓузависност. Средбата со Лајчак, кој е клучен фактор во европските дипломатски кругови, покажува дека Македонија е сериозно земена предвид во разговорите за ширењето на ЕУ и нејзините политики во регионот. Оваа средба исто така го потенцираше значењето на македонската улога во поддршката на мирот и стабилноста во регионот, два елементи кои се критични за економскиот и социјалниот напредок.

Понатаму, фокусот на средбата на евроинтеграцијата нуди перспектива на Македонија за пристап кон поголеми европски пазари, политичка и економска поддршка, и пристап до европски фондови и ресурси. Овој процес е од суштинско значење за унапредување на економската структура на Македонија и за зголемување на нејзината конкурентност на меѓународниот пазар. Тој исто така нуди можност за политичка и административна реформа, што е клучно за привлекување на странски инвестиции и подобрување на бизнис климата.

Заедно со евроинтеграциите, важноста на регионалната соработка не може да се потцени. Стабилизацијата и соработката меѓу земјите на Западен Балкан се од суштинско значење за создавање на силна, интегрирана економска област која може да ги привлече глобалните инвеститори и да се спротивстави на регионалните предизвици. Иницијативите како Берлинскиот процес, кои ги поттикнуваат економските врски и инфраструктурни проекти меѓу земјите на Западен Балкан, се клучни во оваа насока.
Во крајна линија, средбата на Пендаровски со Лајчак на форумот во Давос е многу повеќе од обична дипломатска формалност. Таа симболизира јасен пат напред за Македонија во однос на европските интеграции и регионалната соработка. Оваа соработка и интеграција се критични не само за политичката стабилност, туку и за економскиот раст и развој на Македонија во контекстот на современиот и сѐ поинтегриран свет.

Да поентираме за форумот во Давос 2024 година – тој истакна важни можности и предизвици и за нашата држава во контекстот на современите глобални економски трендови. Со фокусот на вештачката интелигенција и одржливите економски модели, Македонија има уникатна шанса да се позиционира како лидер во регионот во областа на технолошките иновации и еколошки одговорни практики. Сепак, предизвиците како високата стапка на невработеност меѓу младите и недостигот на квалификувана работна сила бараат внимателно и долгорочно планирање. Обновувањето на довербата преку транспарентност и одговорност, интеграцијата во европските и глобалните економски системи, како и искористувањето на новите технологии, се критични елементи за обезбедување на светла иднина за Македонија. Со ова, Македонија може да стане пример на успешна, прогресивна и стабилна земја на меѓународната сцена, со солидна основа за одржлив и инклузивен економски развој.

(Авторот е економски аналитичар)

ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“