Контроверзната компанија за челик, една од најголемите во Европа и сè уште главен работодавец во неразвиениот југ на Италија, повторно е во центарот на вниманието додека владата на премиерката Џорџа Мелони се бори за опстанокот на фабриката, пишува Гардијан.

Мелони неодамна назначи специјален управник за привремено да ја преземе фабриката, сега наречена Асиаирие д’Италија (АДИ), но попозната по нејзиното поранешно име – Илва – по неуспешните преговори со глобалниот производител на челик АрселорМитал, мнозински сопственик на фабриката од 2018 година.

Додека владата бара нови инвеститори, жителите на Таранто, особено оние во Тамбури, која е одвоена од фабриката само со жичена ограда, раскажуваат приказна што ги спротивставува егзистенцијата со животот, економијата против животната средина и богатите со сиромашните.

Фабриката во Таранто, антички град основан од Грците, била отворена на почетокот на 1960-тите, откако била отфрлена од блиските Лече и Бари, главниот град на регионот Пуља. Биле уништени хектари земјиште и илјадници маслинови дрвја за да се направи простор за распространетиот комплекс, кој е речиси три пати поголем од самиот Таранто.

Во првите неколку децении, фабриката донела просперитет во градот кој претходно опстојувал од риболов и земјоделство. Работниците доаѓале од соседните области или се враќале дома од странство за да почнат да работат таму. Во својот врв, фабриката произведувала повеќе од 10 милиони тони челик годишно и вработувала повеќе од 20.000 работници.

Загадувањето на воздухот како последица на работењето на фабриката станал прифатен дел од животот. Некои поранешни работници постојано дувале чад, а децата играле во прашина. „Беше како блескав песок“, вели Игнацио Д’Андрија, сопственик на бар во Тамбури: „Мислевме дека тоа е подарок од самовилите, но всушност беше отров“.

Емисиите од фабриката – мешавина од минерали, метали и канцерогени диоксини – се инфилтрирале во морето, речиси уништувајќи уште еден од главните економски животи на градот – риболовот.

Бројот на случаи на рак се зголеми, но официјалните бројки покажаа дека само во 2012 година дека стапката на смртност од болеста во областа била 15% над националниот просек. Поновите студии ја потврдија врската помеѓу емисиите и преваленцата на ракот, како и натпросечните стапки на респираторни, бубрежни и кардиоваскуларни заболувања.

Извештајот на Сентиери, група за епидемиолошки мониторинг, покажа дека помеѓу 2005 и 2012 година, 3.000 смртни случаи биле директно поврзани со „ограничената изложеност на животната средина на загадувачи“. Лекарите велат дека стапката на рак варира во зависност од производството на фабриката. Децата се акутно погодени: студија од 2019 година на италијанскиот здравствен институт ИСС покажа дека во седумте години до 2012 година стапката на детски лимфоми во Таранто била речиси двојно поголема од просекот во регионот, а една понова студија на Сентиери покажала вишок на малигни заболувања во детството. градот во споредба со остатокот од Пуља.

Во јануари, локалните медицински експерти апелираа до италијанската влада да го стави здравјето на прво место во преговорите со сопствениците на фабриката и да ја искористи можноста конечно да го исчисти болниот комплекс.

Педијатарот Ана Марија Москети на регионалните, националните и европските политичари им презентираше студии кои ги покажуваат ефектите на растението врз здравјето: „Растеницата, која испушта супстанции што можат да бидат штетни за здравјето на луѓето, е изградена блиску до домовите и ветрот и тоа доведе до изложеност на населението на токсични материи, смртни случаи и болести како што е документирано во извештајот на обвинителството. Најизложени се најсиромашните популации кои живеат во близина на фабриката и немаат финансиски средства да се дистанцираат“.

Декарбонизацијата на фабриката и поставувањето електрични печки, идеја промовирана од поранешната влада на Марио Драги, би чинела 3-4 милијарди евра, посочува Мимо Маца, директор на регионалниот весник Газета дел Мецоџиорно. „Кој ќе плати за тоа? Не само што е скапо, туку би значело и помалку луѓе да работат“, изјави тој за „Гардијан“.

Мурали на деца жртви на рак се насликани на ѕидовите низ целиот Таранто. Еден од нив е Џорџо Ди Понцио, кој починал на 15-годишна возраст. Неговиот татко Анџело вели: „Имаме толку многу природни ресурси во Таранто, погрешно е да се каже дека не можеме да живееме без фабрика. Се чини дека тоа е избор помеѓу здравјето и интересите на државата. А владата не навистина се грижи за ова место или за луѓето кои ќе се разболат.“