Во Лондон во 19 век, кога Чарлс Дикенс напишал дека „маглата е тешка и темна“, на луѓето им било советувано да носат специјални очила за магла, односно за смог, додека престојувале надвор за да ја избегнат иритацијата на очите. Најновите истражувања го потврдуваат она што се знаело уште тогаш – загадениот воздух може да ни го уништи видот. Загадувањето на воздухот може да доведе до катаракта (сива мрена), глауком (втора најчеста причина за слепило), конјунктивитис, макуларна дегенерација поврзана со возраста, па дури и да го зголеми ризикот од порано носење очила за вид. И додека истражувањата покажуваат дека таквите ефекти се најизразени во силно загадените градови во Азија, студиите спроведени во Северна Америка и Европа покажаа дека дури и помали дози на загаден воздух може да ги оштетат нашите очи.

Познато е и научно докажано дека загадувањето на воздухот е очигледно лошо за здравјето, особено за нашите бели дробови (астма) и кардиоваскуларниот систем (срцеви и мозочни удари). Меѓутоа, дури во последно време започнаа повеќе истражувања за тоа како загадената атмосфера може да влијае на здравјето на очите.

Окото е орган кој секако е запоставен, а нашите очи се, всушност, особено чувствителни на загаден воздух, вели за „Вашингтон пост“ Пол Фостер, офталмолошки епидемиолог од Универзитетот во Лондон. Тие се директно изложени на загадување во воздухот, што може да доведе до болест на суво око (кога немате доволно квалитетни солзи за подмачкување на очите). Покрај тоа, мрежницата (ретина), слој на окото чувствителен на светлина во задниот дел на окото, има многу крвни садови, што ја прави исклучително чувствителна на загадување.

– Сè што влегува во крвотокот ќе циркулира во многу високи концентрации во задниот дел на окото – предупредува Фостер.

Едно од главните нарушувања на видот за кое научните истражувања докажаа дека го поврзуваат со загадениот воздух е глауком, невродегенеративна болест која предизвикува оштетување на оптичкиот нерв во задниот дел на окото. Истражувањата покажуваат дека високата изложеност на честички кои се наоѓаат во загадениот воздух, ПМ10 и ПM2,5, кои доаѓаат од извори кои вклучуваат автомобили и камиони, електрани, шумски пожари – значително го зголемува ризикот од оваа посебна болест. Во една голема студија, удвојувањето на просечната месечна концентрација на ПМ2,5 во воздухот го зголемило ризикот од глауком за 66 отсто.

Алармантно е дека дури и значително пониските нивоа од тоа може да доведат до проблеми со видот, вклучително и глауком.

Француска студија објавена минатиот септември покажа дека изложеноста на ПM2,5 во концентрациите под ЕУ препораките од 25 μg/m3 може да доведат до забрзано стенчување на нервите кои ги пренесуваат визуелните сигнали од мрежницата до мозокот, што е клучен показател за глауком. Според Сесил Делкур, епидемиолог од Националниот институт за здравје и медицински истражувања во Франција и главен автор на студијата, овие резултати нагласуваат дека, кога станува збор за здрав вид, навистина не постојат безбедни нивоа на загаденост на воздухот. И најмалите загадувања се опасни!

Сивата мрена или катаракта исто така се влошува поради загадениот воздух. Голема британска студија покажа дека луѓето кои живеат во области со највисоко ниво на загадување со ПМ2,5 имаат 14 отсто поголем ризик од операција на катаракта, нарушување што ја заматува природната леќа на окото, поради што работите изгледаат матно и без боја. Меѓутоа, она што е особено загрижувачко за резултатите од ова истражување е дека областите со највисоки нивоа на загаденост биле на нивоа пониски од оние во некои американски градови, како Чикаго и Лос Анџелес.

Лабораториските експерименти на клетките на човечките ретини во 2023 година открија дека кога таквите клетки се изложени на честички, доаѓа до зголемување на воспалението, што е, пак, поврзано со нарушувања на видот како што е глауком. Студиите врз животни исто така покажуваат дека изложеноста на загаден воздух може да ја оштети ДНК во мрежницата и да предизвика прерана смрт на невроните во задниот дел на окото.

Еден од можните начини за борба против штетното влијание на загадениот воздух врз очите е носење очила за сонце, користење капки за очи, често миење на рацете и избегнување триење на очите во деновите кога нивото на загаденост на воздухот е високо, за да не се влоши иритацијата, а се препорачува и исхрана богата со антиоксиданти (многу овошје и зеленчук).

Во споредба со пушењето или поминувањето премногу време пред екран, загадениот воздух сè уште има помало влијание врз очите. Но, лошата вест е дека ние можеме да го контролираме времето поминато пред екранот, исто како и пушењето, но од загадениот воздух не е така лесно да се избега.

Ова е причината зошто многу експерти тврдат дека најдобриот начин да се заштити видот од загадениот воздух ќе биде да престане согорувањето на фосилните горива.

– Ако ја исчистиме животната средина, има корист за поединецот, како и за следните генерации – вели Фостер.