На околу 30 километри западно од границата со Белорусија, тенковите на „непријателот“ со брзина се движат низ боровите шуми во Литванија додека импровизираната пречка направена од бодликава жица воопшто не им го попречува патот. Војниците без поголеми проблеми успеаја да го расчистат патот, пишува Гардијан.

Брзајќи кон победа, војската што напредуваше заборави да го провери теренот, кој бил полн со мини. За нивна среќа, ова беше само генерална проба за пресметката меѓу Русија и Северноатлантската алијанса.

Во маневарот на НАТО „Rising Griffin“ во воената база Пабраде во западна Литванија, не беа употребени живи експлозиви. Наместо тоа, судиите учтиво ги известија командантите на тенковите дека нивните возила ќе бидат уништени.

Западните бранители тоа сончево априлско утро можеби забележаа тактичка победа против источниот агресор, но сепак безбедносната архитектура на НАТО никогаш не изгледала покревка од пролетта 2022 година, особено кога се гледа од аспект на Литванија, земја која долго време се сметаше за ахиловата пета на алијансата.

Независната република од 1990 година, најјужната од трите балтички држави граничи со Белорусија, главниот сојузник на Русија, како и со руската ексклава Калининград на нејзиното западно крило. На руската телевизија, експертите отворено го повикаа Кремљ да ја ескалира војната во Украина со воведување воен коридор долж „јазот Сувалки“ – кратката граница на Литванија со Полска – со што се отсекува Балтикот од другите земји-сојузници на НАТО.

„До минатиот ноември, ја имавме руската армија доста далеку од границите на НАТО“, рече Габриелиус Ландсбергис, министер за надворешни работи на Литванија. „Сега воената активност е многу блиску. Да се ​​додаде на тоа, Литванија се наоѓа помеѓу територијата на Белорусија и територијата на Калининград. Што не става во стратешка ситуација која е, да речеме, интересна“.

Зголеменото присуство на НАТО во Литванија

Од 2016 година, по руската анексија на Крим, борбените групи за „засилено напредно присуство“ се стационирани во четири земји-членки на источното крило на НАТО: Полска, Естонија, Латвија и Литванија.

Војната во Украина ја принуди Алијансата дополнително да го зајакне своето присуство во регионот, со мултинационални баталјони кои ќе бидат испратени во Романија, Бугарија, Унгарија и Словачка. Военото присуство во Литванија е зголемено од приближно 1.200 на приближно 1.600 војници и опремено со нов хардвер, како што е лесен и мобилен противвоздушен систем на германската армија Озелот, кој може да се користи за заштита на аеродромите од воздушни напади.

Но, функцијата на овие воени единици останува потсетник за тврдокорните во Кремљ дека инвазијата на она што тие можеби ги гледаат како отпаднички отцепени нации на поранешната руска империја автоматски ќе предизвика воен конфликт со другите западноевропски држави. Но, во нивната сегашна состојба, постои мало сомневање дека единиците за засилено присуство порано или подоцна ќе бидат надминати.

Додека НАТО-членките во јуни се подготвуваат да се состанат во Мадрид, Литванија, заедно со нејзиниот балтички сосед Естонија, го повикуваат НАТО итно да го прилагоди својот став во регионот од одвраќање на она што го нарекува „напредна одбрана“.

„Она што го гледаме во Русија и Белорусија сега е опасна земја со намера да нападне други суверени држави“, изјави Ландсбергис за Гардијан. „Тоа е меч со две острици: од една страна Русија докажа во Украина дека е регионална сила во опаѓање. Од друга страна, сè уште може да направи многу штета на својот пат надолу, бидејќи се чини дека не води сметка за сопствените загуби. Мораме да ги браниме балтичките земји, особено оние што се географски интересни за Русија“.

„Основачкиот акт“

Во согласност со „основачкиот акт“, политички договор потпишан од НАТО и Русија во 1997 година, постојат ограничувања на тоа колку трупи на западните сојузници им е дозволено да бидат распоредени на Балтикот и колку блиску тие можат да бидат стационирани до границата.

Засиленото присуство во Литванија, која е составена од седум европски нации и предводена од германскиот Бундесвер, треба да се менува на секои шест месеци со значителни трошоци и напор, при што стотици возила треба да се транспортираат по пат, железница или воздушен пат пред секоја промена.

Додека земјите како Германија и Велика Британија остануваат посветени на основачкиот чин, Литванија и другите држави во регионот велат дека документот повеќе не е остварлив како договор.

„Сметаме дека тоа е ништовно по она што го направи Русија“, рече Ландсбергис. „Новата реалност што треба да ја прифатиме е дека веќе ги нема договорите што ја изградија старата безбедносна средина со Русија. На ова треба да гледаме со нови очи. Мора да има постојано воено присуство со се што е потребно за одбрана на небото, одбрана на морињата и одбрана на земјата на балтичките држави“.