Автопатиштата што треба да ги гради американско-турскиот конзорциум „Бехтел и Енка“ сè уште се во најава, иако поминаа 4 месеци откако на наплатната станица Тетово – Гостивар, со монтажна бина, свечена церемонија и со многу гости, се означи поставувањето на камен-темелникот за Коридорот 8. Пред десетина дена имаше конкурс за клучните луѓе што би работеле на автопатот, а се одржа и саем за вработување во Гостивар, на кој се јавиле педесетина заинтересирани. Иако беше најавено дека таков саем ќе се одржи во повеќе градови засега и тој е во најава.

Институтот за демократија „Социетас цивилис“ ги посочи „Бехтел и Енка“ како пример за системски пропусти при носење одлуки, кои не би смееле да се повторуваат, затоа што се ризик да се озакони корупцијата.

– Како што јакне транспарентноста и како што таа ќе се подобрува на патот кон ЕУ, она што останува како простор е озаконување на привилегиите за одредени приватни интереси и затоа е многу важно да се заштити системот на носењето на одлуките. Конкретно, во носењето одлуки за „Бехтел и Енка“ гледаме непочитување на Законот за лобирање што овозможи потпишување меморандум за соработка, а потоа и на закон. Во Собранието не се разви јавна расправа, иако Деловникот тоа го овозможува, а самите трошоци, важноста на автопатиштата, бараат да има јавна дискусија и да се чујат различни експертски мислења. Искористен е механизмот на европско знаменце, иако деловнички тоа не смеел да го дозволи претседателот на Собранието, затоа што точно се знае во кои случаи тоа се прави. И финално, претседателот на државата не стави суспендивно вето – вели Миша Поповиќ, раководител на Центарот за добро управување при Институтот за демократија.

Информациите во договорот со конзорциумот „Бехтел и Енка“ се прогласија за класифицирани, па практично јавноста и не знае за што е ставен потписот. Се донесе специјален наменски закон – Закон за утврдување јавен интерес и номинирање стратешки партнер за имплементација на проектот за изградба на инфраструктурниот Коридор 8 и Коридорот 10 д. Се донесоа измени и во други закони – за работни односи, за експропријација, за градење, за урбанистичко планирање. За сите законски измени, во функција на специјалниот закон за „Бехтел и Енка“, имаше многу замерки од јавноста, а особено за можноста за 60-часовна работна недела.

Поповиќ потенцира дека предлог-законот за коридорите 8 и 10д, магично бил префрлен од Владата во Собранието.

– Имаме проблем во имплементација на механизмите за заштита на интегритетот при носење на одлуките, а немаме проблем во механизмите – рече Поповиќ.

Тој повика да се размислува за тоа судската власт да биде вклучена додека се носат одлуките.

– Во најмала рака пратениците можеа пред Управен суд да ги дадат случаите на кршења на закони, деловници и начинот на носењето на одлуки во врска со регулативата за градење на автопатиштата – вели Поповиќ.

Институтот ги покани и новинарите Фросина Димеска и Александар Димитриевски, кои особено внимание посветиле на компанијата што ќе го прави надзорот на автопатиштата.

Димеска потсети дека во конзорциумот „ИРД инженеринг“ покрај реномирана италијанска компанија, учествуваат и две домашни компании „Евроконсалтинг“ и „Електросолушн“.

– Спорно е што „Евроконсалтинг“ е во сопственост на Бранимир Димитриевиќ, кого тројца македонски дипломати го извлекоа од Ерменија. Нашето истражување покажа дека во Ерменија тој бил обвинет токму за надзор на голем автопат! – вели Димеска.

Новинарот Димитриевски, пак, го сподели искуството што им го пренела заинтересирана компанија за соработка со „Бехтел и Енка“.

– Газдата на компанијата ни рече: „Јас не можам да најдам каде има канцеларија „Бехтел и Енка“. На посочената адреса, практично нема таква канцеларија. Ако вие знаете, кажете ми“. И ние се „закачивме на јадица“ па баравме каде им е канцеларијата, но не ја најдовме. Постои некаква можност за заинтересирани компании да пратат имејл за соработка, но зарем конзорциум од такви рамки кој ќе работи на толкав проект, нема никаква канцеларија во државава?! – прашува Димитриевски.

Тој потсети дека „Електросолушн“ не ни имал лиценца за надзор на автопатиштата кога се објавил тендерот, а фирмата претходно работела со конфекција.

Во врска со надзорот што треба да се врши при градење на автопатиштата, беа посочени и низа други потенцијални ризици, а меѓу нив и дека експертите што се ангажирани за надзор, Јавното претпријатие за државни патишта ги ангажирало на повеќе проекти, па легитимно прашање што се постави на настанот е како тие ќе бидат на располагање 40 часа во текот на работната недела, како што било наведено во условите на тендерот.