Соочени со новата учебна година, во изменети околности предизвикани од трагедијата од мај, ниту наставниците, ниту родителите, ниту децата од белградското основно училиште „Владислав Рибникар“ со сигурност не знаат како ќе започне наставата. И покрај насоките на српското Министерство за образование, почетокот останува сѐ понеизвесен.

Родителите се навистина поделени околу тоа што треба да се очекува од првиот училишен ден во тоа училиште.

Мирослав Косијер од Белград има две деца запишани во ОУ „Владислав Рибникар“. Неговиот син треба да тргне во четврто одделение, а ќерката во второ, а Косијер вели дека во нивната куќа „нема разлика во однос на претходниот 1 септември“.

„Имаат коментари како пред секоја учебна година. Никој не се радува поради книгите и учењето, туку поради дружењето и соучениците“, вели Косијер за Би-Би-Си на српски.

Меѓутоа, од 3 мај 2023 година, кога 13-годишниот ученик отвори оган во училишниот ходник и училницата, убивајќи девет деца и училишен чувар, ништо не е исто.

Наставата беше прекината, започнаа протестите низ цела Србија против насилството, но сега дојде време учениците повторно да се вратат во училишните клупи – како во „Рибникар“ така и на сите други места.

„Тоа големо страдање е нешто за кое не можеме да молчиме како општество“, смета Војин Шаљиќ, кој ја префрлил својата ќерка од „Рибникар“ во друго училиште.

„Не можеме да се преправаме дека ништо не се случило, да продолжиме по неколку дена и да кажеме „добро, некој се повреди таму, ќе го исчистиме малку, ќе го обоиме и ќе продолжиме“.

Како ќе изгледаат часовите во Рибникар сѐ уште не е сосема јасно.

„Ситуацијата со Рибникар е таква што училиштето ќе мора да почне со работа. Просторот каде што се случи трагедијата ќе има спомен-обележје што ќе се решава во иднина“, рече српската министерка за образование Славица Ѓукиќ Дејановиќ.

Во меѓувреме, Министерството за образование на Србија објави Упатство за организација и реализација на воспитно-образовната работа во учебната 2023/2024 година, во кое „имајќи ги предвид мајските трагедии“, посебен акцент е ставен на „подобрување на воспитно-образовната работа со учениците “.

„Никој однадвор не може да каже кој е најдобриот рецепт за Рибникар, а на сите поврзани со тоа училиште ќе им треба постојана поддршка“, смета Александар Баучал од Филозофскиот факултет во Белград, специјализиран за психологија на образованието.

„Она што ќе се случи со Рибникар ќе биде огледало на нашето општество“, изјави Баукал за Би-Би-Си на српски јазик.

Поранешниот министер за образование Срѓан Вербиќ очекува „учебна година како претходната“, и покрај сѐ што се случило, бидејќи „нема знаци за некакви драстични промени“.

„Не би имал никакви предлози или сугестии за луѓето во Рибникар. Единственото нешто што сакам да го истакнам е дека сите треба да гледаме на нив како пример. Очекуваме да ни покажат дека се уште се можни решенија и дека нешто може да се направи со дијалог, без разлика колку е тоа тешко и без разлика на исклучително тешката ситуација“, изјави Вербиќ за Би-Би-Си на српски.

Што се смени во „Рибникар“?

Мирисот на свежа боја се шири низ делот од улицата Светозар Марковиќ во Белград, од каде во иднина ќе биде единствениот влез на училиштето.

Дел од ѕидот околу влезот е префарбан, како и портата, а само ден пред враќањето на децата, низ прозорците и ходниците се гледаат работници на скалите. Улицата како и обично е мирна и тивка.

Гаражата покрај ѕидот, поплавена од стотици запалени свеќи, е единствениот потсетник за минувачите за тоа што се случило во училиштето пред нешто помалку од четири месеци.

Од другата страна на училиштето, на улицата Краља Милутина, каде што почнало пукањето, има неколку саксии со исушени цветови, играчки и слики.

Фотографии на жртвите, со големо бело срце на црно платно, како и натписот „3 мај“ се поставени веднаш до вратата.

„Училиштето е адаптирано на тој начин што учениците имаат посебен простор, особено ќе се работи на децата од 8/2 и ќе се работи на одделенијата кои имале директен контакт со нив“, изјави претходно Ѓукиќ Дејановиќ.

Станува збор за класот во кој бил тринаесетгодишникот кој го извршил делото, како и повеќето од убиените ученици.

Во текот на летото бил реконструиран дел од училиштето, но не се знае што всушност било реконструирано, ниту колкав дел од училиштето ќе го користат учениците.

Претходно било најавено дека ќе се врши варосување, реновирање на тоалетите, замена на осветлувањето и столаријата, а вредноста на работите изнесувала 18 милиони динари.

Наставата

Како ќе изгледа наставата во пракса во „Рибникар“ и во другите училишта низ Србија, исто така, не е сосема јасно, иако министерката Ѓукиќ Дејановиќ вели дека е дизајнирана „за цела година и детално за целото прво полугодие“.

Целата учебна година во Србија ќе биде година на „образование и психолошка поддршка за сите на кои им е потребна“, рече таа.

„Родителите, децата и стручните тимови ќе бидат многу запознаени меѓу себе, особено кога станува збор за Рибникар“ додаде таа.

Баукал вели дека е добро што упатствата на Министерството „ги охрабруваат училиштата и наставниците да се справат со нешто што е запоставено“, што на училиштата им се дава автономија и се става акцент на позитивните вредности.

„Училиштата би биле подобри доколку овие упатства токму така, со волшебно стапче оживеат во училиштата од 1 септември“, вели тој.

Сепак, прашање е колку наставници ќе. кои „поради големиот број на наставни содржини и онака течат низ програмата“, имаат време и капацитет да ги реализираат и ќе им треба голема поддршка.

„Трагедијата што се случи беше шлаканица за општеството и ако оваа учебна година е идентична со претходната, ќе биде шлаканица за нас самите.

„Со тоа рековме дека ни трагедиите не нѐ натераа да направиме нешто со училиштата“, рече Баукал.