Во последните денови од старата година во литературното кафе „Метаноја“ во Скопје беше промовирана збирката раскази „Нешто неочекувано“ од американската писателка Кејт Шопен (1850-1904), исклучително важна фигура во американската литература, но уште поважна како бранувачка на социјалниот контекст.

Станува збор за четиринаесет раскази во превод на Јелена Милошевиќ, кои ја збогатуваат македонската книжевност со нови идеи, концепти и поими, но и изненадуваат колку мислата на Шопен е актуелна и денес, односно фасцинира модерниот јазичен и творечки сензибилитет. Кејт Шопен е остроумна мислителка, со неверојатен и специфичен хумор, и со извонредна јазична стилистика.

Највисоко, на пиедесталот во нејзиното творештво, бескомпромисно е сместена слободата, најпрво слободата на најинтимно ниво, слободата да се соочиш со себе таков каков што си, а не таков каков што се очекува да бидеш, ги поместува рамките, ги занемарува очекувањата и истите ги предизвикува, социјалниот конструкт наречен жена го нормализира, доближувајќи го до својата биологија. И, можеби, нејзината најголема вредност се состои во тоа што делува охрабрувачки да се прифати сопствената природа и да се ревидира исконструираната моралност.

– Имав, пред сè, огромна радост да го посведочам раѓањето на овие раскази на македонски јазик и во овој момент чувствувам како нетрпеливоста ги надраснува возбудата и радоста, една прекрасна недодржливост да се сподели ова ново дело со читателите, особено затоа што оваа „дрска жена и безобразница“ доживеа уште едно раѓање на наша почва и, за среќа, прекрасно и сосема автентично раскажува на македонски.

Мојот впечаток е дека успешноста на овој превод, покрај многуте други исполнети предуслови, се должи на неверојатното совпаѓање на сензибилитетот на авторката и сензибилитетот на преведувачката. Ако го занемариме временскиот јаз, ги замислувам како седнати разговараат и зајдуваат од смеа, бидејќи ја делат истата смисла за хумор, една нијанса да внесуваат хумор таму каде што навидум е несоодветно, што претставува можеби една од врвните форми на хумор, таа забава што може да произлезе и од јазичните игри, а само луѓето што се занимаваат со јазикот може да ја разберат – истакна на промоцијата уредничката на изданието Оливера Андоноска.

Збирката раскази „Нешто неочекувано“ од Кејт Шопен е издадена со поддршка на Министерството за култура, а е достапна во книжарницата „Или-или“.

(Текстот е објавен во „Културен печат“ број 213, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 13-14.01.2024)