Истражувачите во лабораториите прават сè пософистицирани мини-органи, а сега овие органоиди можат да развиваат свои крвни садови. Овие структури, кои го имитираат срцето, црниот дроб, белите дробови и цревата, претставуваат многу сложени модели на човечки развој и имаат клетки и структури кои претходно не биле видени во овие модели, пишува „Нејчр“ (Nature).

– Органоидната васкуларизација е најактуелна тема – рече Рјуџи Моризане, нефролог и биолог за матични клетки во Општата болница во Масачусетс во Бостон.

Минијатурните 3Д клеточни структури, наречени органоиди, се користат со години за тестирање лекови и проучување на болести и развој. Сепак, на повеќето органоиди им недостасуваат садови што транспортираат крв, хранливи материи и кислород низ целото тело, што ја ограничува нивната големина, функција и способност за созревање. На пример, на бубрезите им се потребни крвни садови за филтрирање на крвта и производство на урина, а на белите дробови им се потребни за размена на кислород и јаглерод диоксид.

Минатиот месец, два одделни тима научници објавија студии во публикациите „Science“ и „Cell“ за создавање органоиди со крвни садови, користејќи нов пристап што овозможува раст на органоиди со крвни садови од најраните фази. Почнувајќи со плурипотентни матични клетки, кои можат да се трансформираат во речиси секаков вид клетка во телото, истражувачите ги охрабрија клетките да формираат крвни садови истовремено со создавањето на друго ткиво на органи.

– Моделите навистина ја покажуваат силата на оваа стратегија – вели Оскар Абилез, биолог за матични клетки на Универзитетот Стенфорд во Калифорнија, коавтор на еден од трудовите.

Првите обиди за васкуларизација на органоиди вклучуваа одгледување ткиво на крвни садови во лабораториски сад, а потоа комбинирање со други типови клетки за да се формираат „склопови“. Сепак, овие модели сè уште беа ограничени во нивната способност да ја имитираат структурата и зрелоста на вистинските органи.

Истражувачите случајно наишле на новиот пристап. Додека растеле епителни клетки, кои ја формираат надворешната обвивка на некои органи и ткива, неколку истражувачки тимови, вклучувајќи ја и групата од Универзитетот во Мичиген во Ан Арбор, објавија дека нивните органоиди, исто така, спонтано формирале неепителни клетки, типот што ги обложува крвните садови. Овие клетки обично се сметаат за загадувачи од кои треба да се ослободите, но групата од Ан Арбор се обидела да ја засили таа контаминација во цревните органоиди.