Саборот на Српската православна црква (СПЦ) деновиве на своето редовно заседание се очекува да одлучува дали ќе даде благослов за начинот на кој Православната охридска архиепископија (ПОА) ќе се интегрира во рамките на Македонската православна црква – Охридска архиепископија (МПЦ-ОА). Саборот се очекува да заседава една седмица, по што јавноста во двете земји ќе дознае дали конечно е завршен дводеценискиот црковен спор меѓу Македонија и Србија, кој почна откако владиката Јован се отцепи од МПЦ, ја основа ПОА која доби автономност од СПЦ, а МПЦ остана „во раскол“, кој пак, заврши лани во мај кога Вселенската патријаршија ја призна МПЦ за канонска црква. Се очекува дека четворицата владици на ПОА ќе добијат свои епархии во рамките на МПЦ-ОА на тој начин што ќе се одземаат делови на постоечките епархии, односно дел од нив „ќе се прекројат“.

Според аналитичарите, потребно е фер решение. Познавачот Бранко Ѓоргески смета дека договорената обврска треба да се исполни и предупредува дека интеграцијата на ПОА во МПЦ потоа може да доведе до засилено влијание на српско-руската струја во врвот на МПЦ, односно во Синодот, каде пак, јакне и групата која е наклонета кон Вселенската патријаршија.

Ѓоргевски: За ПОА не се доволни церемонијални функции, треба фер решение

Интегрирањето на ПОА во структурите на МПЦ-ОА е обврска од договорот кој претходеше на признавањето на автокефалност на македонската црква, вели Ѓоргески за „Слободен печат“.

– Од таа обврска нашата црква не треба да бега и треба да се најде фер решение. Мислам дека она што излезе во јавноста како предлог-решение е добра основа да се дојде до договор бидејќи не може да се очекува ПОА да се задоволи со некакви церемонијални функции во структурата на МПЦ-ОА – вели Ѓоргески за „Слободен печат“.

Според шпекулациите, решението што се предлага е владиката Јован да ги добие на управување Демир Хисар и Крушево, заедно со Нижеполе, а во опција беше и Ресен и би имал архиепископска титула. Владиката Јоаким ќе добие на управување нова епархија која ќе настане со поделба на Кумановско-осоговската епархија и ќе управува со дел од Илинден, Дељадровце и до границата со Србија. Владиката Марко во МПЦ-ОА ќе биде владика на Делчево и Каменица, а за епископот Давид се споменуваше нова епархија во Скопско, во околината на Сопиште.

Ѓоргевски вели дека ако се прифати ваквиот концепт на интеграцијата се отвора една нова ситуација во рамките на врвот на МПЦ-ОА.

– Таа ситуација е во создавањето и јакнењето на струи, групации, фракции во синодските редови. Јасно е дека со интеграцијата на владиците на ПОА ќе зајакне групата којашто е наколнета кон СПЦ. Но, истовремено, знаеме дека во Синодот на МПЦ има и владици коишто се наколнети кон Руската православна црква, па така, заклучокот е дека српско-руската струја ќе биде значително застапена. Какви се последици утре тоа може да донесе, ќе се види. Ова го потенцирам поради односот на МПЦ-ОА кон Вселенската патријаршија и нејзината улога во Православието. Познато е дека СПЦ и Руската црква сакаат намалување на улогата на Вселенската патријаршија во Православието и сега е прашање како МПЦ-ОА ќе се позиционира во тој судир, на чија страна ќе се стави… Тоа може да отвори сериозни судири во врвот на МПЦ-ОА, а што може да изроди нови конфронтации бидеќи во Македонија веќе зајакнува и групата наклонета кон Вселенската патријаршија. Се надевам дека умерените владици и архиепископот Стефан тоа нема да го дозволат – вели Ѓоргевски.

Стејт департмент: Статусот на МПЦ се уште не е конечно решен

Според спрските медиуми, заседанието на Саборот се случува зад затворени врати, а соопштенија за јавноста може да се очекуваат отксако ќе заврши, најверојатно за една седмица. Извесно е дека покрај косовското прашање ќе се разгледува и „македонското прашање“. Агенцијата Бета извести дека „македонското прашање секако ќе биде пред патријархот и пред епископите. На минатиот Собор беше одлучено МПЦ-ОА да добие томос за автокефалност, со што ќе се надмине спорот што настана кога таа неканонски се оддели од СПЦ од автономна во целосно независен статус“.

Агенцијата пишува и дека во пресрет на седницата на Соборот во Белград престојувала делегација на МПЦ која во Патријаршиската палата разговарала со патријархот Порфириј.

Ова прашање како тема на Саборот на СПЦ беше најавено и во Скопје по седницата на Светиот архиерејски синод на МПЦ на 25 април, кога беше одлучено да почне процесот на интеграција на ПОА. Митрополитот Дебарско-кичевски Тимотеј тогаш изјави дека се донесени неколку одлуки поврзани со поделбата на епархиите, но напомена дека за јавноста ќе бидат познати откако ќе се усогласат со српската црква.

МПЦ е организирана во 12 епархии, од кои осум се во државата, а четири се во дијаспората.

Дека нејзиниот статус се уште е во процес на решавање пишува и Американскиот Стејт департмент во Годишниот извештај за состојбата со почитувањето на верските слободи во светот во 2022 година. Во документот се нотира признавањето на МПЦ-ОА од Вселенската патријаршија, „окончувајќи долг период на непризнавање од глобалната православна црква и поплочувајќи го патот за автокефалност на МПЦ-ОА“. Се истакнува и дека СПЦ, „од која МПЦ-ОА се оддели во 1962 година“ ја признала автокефалноста на МПЦ-ОА, иако некои црковни аналитичари истакнале дека само Вселенската патријаршија има право да додели автокефалност.

– Новиот статус на МПЦ-ОА не беше целосно разрешен кон крајот на годината. Иднината на ПОА, која според документите за признавање на СПЦ треба да се спои со МПЦ-ОА, се уште не беше јасна кон крајот на годината – оценува Стејт департментот.