Претстојните претседателски избори во САД ќе имаат големо влијание што ги надминува границите на американскиот континент. Америка како „суперсила“ и „најмоќна земја во светот“ несомнено е еден од играчите што ги диктира настаните на политичката сцена.

Затоа, во пресрет на ноемвриските избори, со право се наметнува прашањето – како резултатите од гласањето на 5 ноември ќе влијаат на надворешната политика на САД, но и на жешките теми во светот, од војните во Украина и конфликтите на Блискиот Исток до затегнати односи со Кина, напади врз Хутите, но и отворени европски прашања.

НАТО

За Кристофер Пребл од Центарот Стимсон во Вашингтон, претседателските избори во САД добија дополнителна тежина во очите на светот пред осум години, кога се појави Трамп и почна да заговара значително поинаква надворешна политика во споредба со континуитетот што двете партии, Демократската и Републиканската , главно успешно негувале децении пред тоа.

„Тој навистина не го спроведе, но барем зборуваше за тоа. И затоа мислам дека можеби изборите сега се поважни за другите земји поради потенцијалот за надворешната политика на САД всушност да се промени во зависност од тоа кој ќе биде избран“ изјави Пребл за Гласот на Америка.

Како претседател, тој навистина не направил толку многу промени колку што би се очекувало, смета Пребл, со оглед на неговата реторика. Така, на пример, бројот на американските војници во Европа како дел од НАТО алијансата всушност порасна, како и бројот на земјите во НАТО под Трамп. Сепак, тој вели дека во случај на победа на Трамп, овојпат навистина може да дојде до намалување на американските војници во НАТО, што би го поткопало кредибилитетот на алијансата.

Блискиот Исток и Азија

Леонард Стајнхорн од Американскиот универзитет вели дека враќањето на Трамп на власт може да ѝ донесе на Америка формирање сојузи со сосема различни партнери во странство, но дека може да влијае и на начинот на кој САД се однесуваат на конфликтот меѓу Израел и Хамас на Блискиот Исток.

„Прашањето е на кои сојузници администрацијата на Трамп би им дала приоритет пред онаа на Бајден. Трамп би можел да се зближи со Виктор Орбан, додека на Бајден може да му биде непријатно тоа. Тоа секако ќе има влијание врз Блискиот Исток, со оглед на ситуацијата со Израел и Палестинците, Арапите, а Кина е уште едно големо прашање, како и колку САД ќе се занимаваат со Централна и Јужна Америка, како и со Африка“, смета тој.

Последната епизода од кризата на Блискиот Исток започна на 7 октомври со напад на палестинската екстремистичка организација Хамас во кој беа убиени 1.200 луѓе, а 240 киднапирани. Израел одговори со офанзива на Појасот Газа во која досега загинаа повеќе од 25.000 луѓе. САД традиционално го поддржуваат Израел, кој го подели електоратот на Демократската партија, додека републиканците се многу пообединети по ова прашање.

„Погледнете како се чувствуваат американските Евреи, потоа муслиманите или Арапските Американци. Тоа може да игра голема улога, на пример, во државата Мичиген, која има прилично голема популација на Арапски Американци и од кои многумина гласаа за Џо Бајден во 2020 година. Но, тие можеби се дистанцираат поради целосната поддршка на Бајден за Израел , иако со текот на времето тоа може да се промени“.

Балканот

Прашањето за Балканот, односите меѓу државите од тој регион, нивните ставови кон војната во Украина и општата состојба на демократските системи во тие општества ќе бидат предмет на интерес на САД и по претседателските избори, но во рамките на „пошироката слика и контекст“.

„Сега во САД не е прашање за кое претседателските кандидати зборуваат многу на кампањата, но мислам дека тоа се вклопува во поширок збир на загриженост кај американските гласачи и лидери за она што често се опишува како ширење на кризата околу светот, како предизвиците со нападите на бродските патеки во Црвеното Море или Венецуела. Мислам дека кризата во Србија се вклопува во смисла дека расте чувството дека статус квото е нестабилно и се распаѓа. А прашањето е каква улога треба да има Обединетите Државите играат во обидот да помогнат во управувањето со тие конфликти“, вели Џефри Фридман.

Тој оценува дека е речиси сигурно дека друга администрација на Бајден би била повеќе склона да учествува во обидите за управување со овие конфликти отколку онаа на Трамп.

Србија и ЕУ

Љиљана Смајловиќ се согласува со идејата дека меѓу овие двајца кандидати граѓаните на Србија се поповолни за Трамп и дека аргументот „за“ е дека „тој не започна никаква војна“.

„На луѓето во нашата земја навистина не им се допаѓа актуелната американска улога кога станува збор за војната во Израел и Украина… Дали Трамп направи нешто прекрасно за Србија – не е ништо посебно, но се чувствуваше поинаква атмосфера, беше Ричард Гренел кој беше сочувствителен до нас“, рече Смајловиќ, пренесува РТС.

„Њујорк тајмс“ објави дека во Давос, меѓу политичарите и шефовите на компаниите, има впечаток дека светските елити веќе се подготвуваат за враќање на Трамп и дека за многумина во Европа тоа е хорор сценарио.

Претседателката на Европската централна банка Кристин Лагард оцени дека евентуалното враќање на Трамп е „јасна закана“ за Европа, додека белгискиот премиер Александар де Кро смета дека во тој случај „Европа ќе може да се потпре на себе повеќе од кога било“.

Поранешниот шведски премиер Карл Билт смета дека со Трамп, САД ќе ја напуштат климатската политика, дека НАТО ќе пропадне, дека Трамп ќе се сретне со неговите „партнери“, Путин и Орбан и дека трговските војни ќе се интензивираат.