Болните осудени на чекање, матичните во улога на ,,Брзата птица итрица”: Државата ги извиси пациентите на кои им треба туѓа нега
Сиромашните и болни граѓани, кои одат на дијализа три пати неделно, имаат 99 процентно слепило, или се со трајни медицински состојби кои што не претрпуваат промена, се оставени на немилоста на државата, која и повеќе од една година не им го исплаќа додатокот за туѓа нега или помош за пациентот.
Институциите на системот си ја префрлаат една на друга топката за тоа чија е одговорноста, но овие граѓани се оставени да тропаат од врата на врата и да се снаоѓаат без додатокот кој изнесува 4 до 5 илјади денари месечно, а инаку им ги покривал барем трошоците за сметките или лековите.
Таков е случајот со Силвана Костиќ од Скопје. Таа е пациентка со полицистични бубрези, а на дијализа оди 21 година. На почетокот морала да поднесува документи за добивање надоместок за туѓа нега од 4.500 денари еднаш на две години, ама за време на пандемијата и било побарано документи да доставува секоја година. Таа од февруари не го добива надоместокот за туѓа нега, зашто нејзиниот матичен лекар не може да фати термин кај стручните комисии што треба да потврдат дека таа не може да се грижи за себе без помош. И практично-без тоа конзилијарно мислење од стручната комисија за која нема термин, нема ниту надоместок за туѓа нега за неа иако има 65 години.
Костиќ има мислење од матичен лекар во кое пишува дека таа не може сама да се облекува, односно дека и е потребна помош за тоа, како и дека и е потребна голема помош за да се премести од кревет на столче и обратно. Во мислењето од матичен лекар пишува дека на пациентката исто така и е потребна помош да се качува по скали. Меѓутоа, ова мислење од матичен лекар не и е доволно за да аплицира за додатокот.
Министерството за труд и социјална политика инсистира да има и конзилијарно мислење, а термини за конзилијарно мислење има помалку отколку што има пациенти на кои што им е потребен додатокот! Во овој магичен круг на институционална небрежност, се заглавени и пациенти со други медицински состојби.
-За термините за туѓа нега ништо не е направено. Статус кво е ситуацијата. Термини нема а центрите за социјални работи не ги примаат документите без конзилијарно мислење. Внука ми е лекар и ми кажа дека вчера имало слободен термин за конзилијарно мислење во Букурешт, меѓутоа го снемало за пет минути. Треба да си брзата птица итрица за да успееш да закажеш термин. Без надоместокот за туѓа нега сум од февруари. Нели веќе ковидот заврши и сега не би требало да има проблеми со зафатени лекари? Дваесет и две години одам на дијализа но трагично е што немам трајно решение за туѓа нега. Секоја година ме тераат да го обновувам, а потоа не ослободуваат доволно термини за да земам мислење од специјалистичката комисија и не ми ги исплаќаат парите. Знаете ли колку пари се тоа, да им ускратувате на сите лица што имаат право на оваа надомест по 4 илјади денари месечно? И најтрагичното е што нема каде да се жалам. Одам во Центарот за социјални работи на Рекорд, таму ми велат госпоѓо немате документација. Им објаснувам дека нема слободни термини за комисија, нив тоа не ги интересира и не сакаат да ги примат документите без тоа мислење. Сега единствено ми останува да се обратам до јавниот правобранител, бидејќи оваа состојба е целосна злоупотреба. Сега ќе фатат одмори, ќе се вадат на тоа и пак барем до нова година нема да ги земам парите, изјави за „Слободен печат“ Силвана Костиќ од Скопје, која е пациентка на дијализа од 1999 година и на дијализа оди три пати неделно.
Матичните лекари со кои контактиравме велат дека не се пуштени доволно термини за сите пациенти кои ги бараат преку нив.
-За туѓа нега имаме огромни проблеми и луѓето чекаат по 6 месеци. Матичните лекари не можат да добијат термини. На многу телевизии апелиравме цел регион, се жалевме бидејќи треба да се укине тоа ние да закажуваме термин со брзи прсти. За 30 секунди ги снемува термините. Пуштаат по 200 термини месечно за цел регион електронски. Двеста е смешна бројка ако го земете Велес за пример. Има 150 доктори во Велес и секој од нив нека има по 5 луѓе, а невклучени се Градско и Росоман. Термините на Мој Термин често се случува да ни ги зафатат од Крива Паланка или Македонски Брод. Прво, мора да се направат сериозни промени ако сакаме ова да почне да функционира и на граѓаните навистина да им се овозможат нивните права. Нема потреба од закажување. До сега функционираше на друг начин. Пациентот го праќавме на специјалист да му даде мислење и тој документот самиот го носеше на рака. Меѓутоа кога почна короната, електронски не натераа да бараме термини, зашто немало доктори и комисии. Каде ги снема докторите? Сметам дека најхумано за сите е да нема термини, туку да се однесат документите во социјалното и некоја секретарка да ги прибира и крај на приказната. Медицината ја претворија во брзи прсти. На крајот на нервите сме зашто по шест месеци не можеме да уловиме термин и парите што ги добива пациентот ги добива ретроактивно, ако некогаш земе решение. Но, проблемот е во тоа што живееме во време кога се поскапува. Данокот на лековите е покачен 40 проценти, лекувањето е поскапени и тие четири илјади денари на тие луѓе им значат, барем да имаат лекови да си купат. Катастрофално е и неодговорно, пациент што оди на дијализа три пати неделно, повторно и повторно да се повикува на комисија. Мора да се променат овие работи, изјави доктор Лилија Чолакова Дервишова, претседателка на Здружението на приватни матични лекари.
Жаклина Чагоровска од електронскиот систем Мој термин, вели дека Министерството за труд и социјална политика ги плаќа овие комисии.
-Направија промена се да оди електронски. Преку нашиот систем комисијата само ги прима документите и одговараат за конкретниот случај по разгледувањето на документите. Нема физичко присуство на пациентот, туку разгледуваат документација и пишуваат мислење. Сега тие се во ограничен број и комисиите и членовите. Се повеќе луѓе се баратели на туѓа помош и нега. Постојано ни се јавуваат и пациентите, но мораме да објасниме дека Мој термин не управува со ова, туку комисијата си ги креира термините, согласно договорите со Министерството за труд и социјална политика. Последно имаше иницијатива и рекоа дека ќе ги зголемат термините за 50 проценти од досегашните. Сепак, овие термини не влегуваат во она од законот за здравствена заштита дека мора да има толку и толку одобрени термини туку тие си ги дефинираат според договорот, изјави Чагоровска за „Слободен печат“.
Како што објавивме, Центарот за социјални работи во Карпош неделава го одби за надомест за нега од друго лице Суарет Алишан, човек кој е 99 проценти слеп од своето раѓање. Алишан за нашата редакција изјави дека ќе ја тужи државата и додаде дека понижувањето пред институциите е скандалозно и нечовечно доживување. Тој вели дека 14 месеци е без месечниот надомест што претходно го добивал и изнесувал 4500 денари месечно. Неговата матична лекарка се обидувала да му закаже термин, меѓутоа комисиите во текот на пандемијата не работеле, па така ниту документацијата дека е слеп не можело да се прикачи во системот. Алишан е револтиран и затоа што за состојба која што е вродена и која никогаш нема да се промени, тој секои две години мора да ги поминува непријатните административни лавиринти, иако во институциите за него имаат цело досие, во кое се наоѓаат сите документи.
– Без никакво образложение ми ја прекинаа негата. Комисијата во ек на пандемија не работеше. Барањето го поднесов на 20 март 2020 година. Петнаесет месеци сум без негата. Кога дојде време да ги ослободат термините, матичната лекарка ги извади листите колку пати има таа аплицирано за термин. Онлајн термините не можеа да се закажат и затоа матичната лекарка не може да ги закачи моите документи, за да онлајн комисијата го изработи мојот предмет. За жал, ова кулминираше вчера со решение со нереална дата. Кога бев да го земам решението не беше ни искуцано. Го почекав и го земав и на него пишува дека барањето ми се одбива поради нецелосна документација. Ова е можеби прво и единствено вакво срамно решение кое го изрекува центар за социјални работи. Јас сум дете без родители, знаат дека сум цел живот без родители и со вродена состојба слепост и ова ми го направија. Претходно добивав додаток две години, во претходното решение стоеше дека до 20 март 2020 ми трае додатокот. И пред да ми заврши, навремено појдов преку „Мој термин“ да поднесам ново барање и нив им требаше повеќе од година дена да ми кажат дека не ми била потполна документацијата. А за време на пандемијата немаше комисии, односно тие не работеа. Во наодот ми пишува дека имам трајна вродена состојба и тие сакаат секои две години да поднесувам ново и ново барање, иако мојата состојба со видот нема да се промени никогаш. Кога ме одби, службеничката цинично ми рече дека не можат случајот да го држат отворен пет години. Ова е катастрофа и нарушување на мојот интегритет и подигрување со мојата попреченост, изјави револтираниот Алишан за „Слободен печат“.
Центарот за социјална работа го одбил Алишан затоа што не приложил упат за закажан термин за стручна комисија за помош и нега од друго лице, а согласно тоа не бил добиен наод, оценка и мислење за потреба и помош од друго лице што е неопходен услов за остварување на правото. Раководителката Бети Јошевска го потпишала ова решение на 27 мај годинава, иако Алишан тврди дека барањето го поднел во март 2020 година, односно година и два месеци чекал да одлучат по неговото барање. Алишан поседува наод за видот и степенот на попреченост во физичкиот или психичкиот развој и специфичните потреби. Во наодот потпишан од офтамолог, педијатар и психолог наведено е дека тој спаѓа во категоријата слепи лица, со видна функција намалена за 99 проценти. ,,Лицето да оствари право на социјална помош и посебен додаток согласно правилникот за специфичните потреби на лице со пречки во видот”, стои во овој наод. Освен овој документ, Суарет има и конзилијарно мислење каде што тројца специјалисти потврдуваат дека видната функција му е намалена за 99 проценти. Суарет е пораснат во дом за деца без родители и за него овие пари се од егзистенцијално значење.
– Како живеам само јас си знам. Од донации од луѓе кои што ми помагаат. Ама тие не можат цел живот да ми помагаат. Каде се тука трошоците за минимална закупнина, сметки, медикаменти, прашува Алишан.
Од Министерството за труд и социјална политика велат дека знаат дека има проблем со недостаток на термини во комисиите и го зголемиле бројот на термини од 200 на 280 месечно по комисија.
„Во постојана координација сме со Министерството за здравство за надминување на проблемот и олеснување на пристапот на граѓаните за остварување на правото на надоместок за помош и нега од друго лице. Месечниот број на термини до надминување на пандемијата, бројот на термини се зголеми од 200 на 280 термини месечно по комисија.Корисниците на правото на надоместок за помош и нега од друго лице кои го користат правото со контролен преглед, по добивање на нов наод, оцена и мислење за потребата од помош и нега од друго лице, продолжуваат да го користат правото доколку наодот е позитивен и за нив следи ретроактивна исплата од денот на контролниот преглед. За лицата за кои од страна на Стручната лекарска комисија е донесен негативен наод, правото престанува. Потребата за помош и нега од друго лице, обемот и времетраењето на користење на правото (со контролен преглед или трајно) ги определува исклучиво Стручната лекарска комисија“ велат оттаму.
Од МТСП не одговорија зошто пациентите што имаат неменливи дијагнози, како на пример 99 процентно слепило од раѓање, мора одново и одново да доставуваат документи наместо да добијат трајно решение за туѓа нега.
Во стручните комисии формирани во јавните здравствени установи има тројца лекари специјалисти или супспецијалисти од областите на интерна медицина, неврологија, психијатрија, физикална медицина и рехабилитација, ортопедија или офталмологија. Термините се закажуваат преку матичните лекари, а ги обезбедуваат исклучиво лекарските комисии од јавните здравствени установи. Во земјава има само 15 комисии и тоа 5 во Скопје, и 10 во останатите клинички и општи болници во државата.
