Зошто на некои луѓе им е толку тешко да си простат себеси, дури и кога знаат дека тоа е добро за нивното ментално здравје? Нова студија даде одговор на ова прашање, објави Универзитетот Флидерс.

Истражувањето, објавено во списанието „Себе и идентитет“ (Self and Identity), ги испитуваше вистинските искуства на луѓе кои се чувствуваат заробени и со силни чувства на вина и срам откако ќе направат грешка или ќе поминат низ тешка ситуација.

Студијата истражуваше зошто некои луѓе се мачат да си простат себеси, споредувајќи ги личните приказни на 80 лица кои на крајот си простиле себеси со оние кои мислеле дека никогаш нема да можат. Студијата откри дека луѓето кои се мачат да си простат себеси честопати чувствуваат дека настанот е сè уште свеж во нивните сеќавања, дури и ако се случил пред години. Тие опишаа како го преживуваат моментот, се чувствуваат заробени во минатото и се борат со интензивни емоции, вклучувајќи вина, каење, срам…

Професорката по психологија и главен автор на студијата – Лидија Вудјат – вели дека наодите покажуваат дека самопростувањето е многу посложено од едноставното заборавање.

– Простувањето на себеси не значи само продолжување понатаму или заборавање на она што се случило. Луѓето кои си простиле себеси сè уште повремено размислуваат за тие настани и понекогаш сè уште чувствуваат срам или вина, особено ако се најдат во ситуација што ги потсетува на тој настан. Разликата беше во тоа што емоциите беа многу помалку интензивни и поретки, а тој настан повеќе не ги контролираше нивните животи – рече проф. Вудџет.

Истражувањето покажа дека луѓето кои чувствувале дека разочарале некого за кого се грижеле – како што се дете, партнер или пријател – или кои самите биле жртва, честопати им било најтешко да продолжат понатаму.

Професорот Вудјат вели дека ова ја оспорува идејата дека самопростувањето е резервирано само за луѓе кои очигледно направиле нешто погрешно.

– Понекогаш самоосудувањето, вината и срамот се јавуваат кога ни е нанесена неправда или во ситуации кога чувствуваме зголемено чувство на одговорност – дури и ако не можеме да го контролираме исходот на кој било начин. Емоциите се индиции за тоа што мозокот треба да реши за да го надмине самоосудувањето. Емоциите се, така да се каже, болка што укажува на местото на можна повреда – рече таа и додаде:

– Во случај на срам, вина и самоосудување, станува збор за мозокот кој ни помага да ја процесираме моралната повреда – односно, клучните закани за психолошките потреби како што се дејствувањето, како чувството за избор, контрола и автономија, и нашата потреба да припаѓаме и да живееме според тие споделени вредности.

Студијата, исто така, откри дека простувањето на себеси не е еднократна одлука, туку процес што бара време, размислување и честопати поддршка од другите.

– Да му помогнеш на некого да си прости себеси не значи да му кажеш: Не срами се од ова, не е твоја вина. Станува збор за тоа да му помогнеш да разбере од каде доаѓа тој срам или вина и да ги процесира тие основни психолошки потреби, преминувајќи од морална повреда кон морално закрепнување – потврдувајќи го нивното чувство за способност за дејствување и морален идентитет во иднина – рече проф. Вудџат.

Криминологот и психолог д-р Мелиса де Вал-Палумбо, професорка на Универзитетот Флидерс во Австралија, вели дека студијата нуди вредни сознанија за криминолозите, откривајќи како луѓето ги обработуваат вината и одговорноста – клучни фактори во разбирањето на криминалното однесување и рехабилитацијата.

– Во ова истражување се потпиравме на вистински приказни на луѓе кои размислувале за болни искуства, од кои некои датираат од пред неколку децении. Тоа ни даде уникатен увид во тоа како луѓето навистина живеат со вина, срам и самообвинување со текот на времето – рече таа.