Како помина туристичката сезона лани? Колку туристи ја посетија Македонија? Има ли развој? Што е со најавените авионски линии? Дали имаме туристи кои многу трошат? И колку во просек троши еден турист кој доаѓа во Македонија? Утрово во емисијата „Слободен печат“ на ова тема, разговараме со експертот по туризам, доктор Љупчо Јаневски, екс-директор на Агенцијата за промоција на туризам. Јаневски вели дека ако направиме споредба со земјите во регионот, Македонија е последна кога ќе ја споредиме 2024 година со 2019 година.

– Гледаме дека сме на почеток. Европа и светот веќе се вратија со подобри резултати, да не зборуваме за регионот, кој има рекордни резултати. Ние сме последна земја со најмал раст. Тоа можеби и не треба да нè чуди, ако знаеме што се случуваше во 2024 година и каде беа институциите кога е туризмот во прашање – вели Јаневски.

Јаневски вели дека буџетот којшто е предвиден за 2024 година е понижувачки за туристичката индустрија. Бројките велат дека стануваме само попатна дестинација на балканските тури. Лани после десетина година, за прв пат не сме биле присутни на саемот во Белград, а знаеме дека српскиот пазар од 2019 до 2023 година беше во континуиран раст.

– Генерално, токму пандемијата ги покажа слабите страни на туристичката индустрија во Македонија – вели Јаневски.

На прашањето кои странски туристи ги изгубивме минатата година, Јаневски вели дека главни ни се полските туристи со аранжмани од 5 и 7 дена, додека останатите туристи се на пропатување, односно на кружни патувања и тие се задржуваат од еден до два дена на нашата дестинација.

-Нашата дестинација е веќе во „длабока старост“, тоа значи дека немаме нови туристички производи, немаме инвестиции, имаме намалување, за жал, во последниот квартал на број на летови. Се надевам дека тие ќе се зголемат во текот на пролетниот и летниот период. Токму тоа покажува дека ние не сме дестинација која може рентабилно да работи 12 месеци во туристичката индустрија. Можеме, имаме услови, имаме можности, но ни треба стратегија – вели Јаневски.

Тој прашува, ако руралната стратегија ни е завршена во 2017 година, зошто досега ништо не се прави?

– Ако сакаме една дестинација да развиваме како луксузна дестинација, или дестинација со 5 ѕвезди, за тоа ќе треба да имаме барем 20-30 хотели со 5 ѕвезди. Ние, вкупно, на територијата на нашата држава, имаме 15-20 хотели со 5 ѕвезди, за кои се поставува прашање дали се со пет ѕвезди. Говориме дека треба многу да вложуваме во инфраструктурата – вели Јаневски.

Тој објаснува дека ни недостасуваат хотели со брендови, ни недостасува кадар, но тој кадар не е само да го констатираме, туку треба да го изградиме.

– Еден мој професор на докторските студии велеше дека ако ги отворите пасошите на главните менаџери на хотелите, ако не видите дека тие биле на три до пет усовршувања годишно во некоја одредена, соседна земја или не посетеле некоја друга дестинација за да ги видат новите практики во туристичката индустрија, всушност тие не треба да бидат на тие места. Тоа се случува и со вработените во туризмот, треба да видиме кога им била последната обука, треба да знаеме и кои туристи треба да ги таргетираме во наредните години. Имаме големи шанси, но тоа не треба да остане само на зборување – вели Јаневски.

Агенцијата за промоција и поддршка на туризмот има ист буџет како 2024 или 2023 година.

-Ако го погледнете предлог-буџетот за 2025 година, ќе видите дека платите и другите трошоци се околу 19 милиони, односно, имаме за работа 15 до 17 милиони денари. Тогаш, што работиме во Агенцијата во 2025 година и што ќе промовираме? – прашува Јаневски.

На прашањето како да го намалиме работењето во туризмот „на црно“, односно како да ја намалиме сивата зона, Јаневски вели дека имаме убедливо најниска туристичка такса и убедливо највисока недисциплина во однос на пријавување на ноќевања.