Во конференциската сала на Институтот за македонска литература при УКИМ на 12 ноември се одржа трибината „Книжевни дијалози“ на која беа претставени книгите „Уметноста на дијалогот“ на Ана Јовковска и „Книжевноста низ критичка визура“ на Ана Мартиноска.

Претставувањето две исклучително важни книги за книжевната критичка мисла беше главниот мотив за трибината „Книжевни дијалози“. Покрај авторките на книгите, на трибината се обратија проф. д-р Гоце Смилевски, проф. д-р Владимир Мартиновски, проф. д-р Александар Прокопиев, м-р Фросина Пармаковска и писателот Петар Андоновски.

Книгата „Книжевноста низ критичка визура“ на Ана Мартиноска сведочи за нејзината желба на едно место да направи своја интимна листа на омилената лектира, но едновремено тоа да биде и репрезентативен избор на трудови посветени на некои од најактуелните имиња од македонската и од европската книжевна сцена.

Во книгата на едно место се собрани 30-ина критички текстови напишани во последните неколку години, а посветени на исто толку импресивни авторски опуси и дела, директно поврзани со склоноста на авторката кон книжевните, културолошките и родовите студии.

Самите текстови се разликуваат во жанрот, пристапот и контекстот, бидејќи се пишувани по различни поводи, но и без повод, објавувани во различни научни и книжевни списанија и зборници, но и неколку необјавени досега. Она што ги обединува во една целина е дека сите заедно ја комплетираат сликата за македонската книжевна сцена во последните десетина години и го акцентираат најдоброто од таа сцена согласно личните преференции, компетенции и критериуми на Мартиноска.

– Овие текстови на Мартиноска се значајни не само за нас, читателите упатени на исчитување на нови дела, туку и за самите автор(к)и на делата. Низ соочувањето со критиката, и самите автор(к)и стануваат оние што се, оние што ќе бидат – критиката на Мартиноска го одржува (и поддржува) нивното творечко Јас, и во сегашно и во идно време, и во делата што ги создале, и оние што допрва ќе ги создадат – посочи проф. д-р Гоце Смилевски, рецензент на книгата на Ана Мартиноска.

Книгата „Уметноста на дијалогот“ на Ана Јовковска претставува збирка на разговори/интервјуа со етаблирани македонски автори од различни генерации, кои го портретираат современото општество и книжевно творештво. Импрегнирајќи ги културолошките, филозофските, антрополошките и уметничките гласови, преку критички пристап и психолошки опит, во разговорите се вкрстуваат теми од литературата, философијата, филмот, политиката, феминизмот… Имено, дијалозите отвораат прашања од интердисциплинарен, културолошки карактер, што очигледно недостасуваат во актуелната книжевна и медиумска понуда кај нас.

– На списокот на творечки јавни личности застапени во книгата ќе ги сретнете имињата на Влада Урошевиќ, Александар Прокопиев, Катица Ќулавкова, Венко Андоновски, Јагода Михајловска-Георгиева, Гоце Смилевски, Лидија Димковска, Никола Маџиров, Румена Бужаровска, Владимир Мартиновски, Калина Малеска, Ана Мартиноска, Винка Саздова, Владимир Јанковски, Весна Мојсова-Чепишевска, Билјана Црвенковска, Фросина Пармаковска и Петар Андоновски. Споредувајќи ги нивните поетики, како и нивните политички ставови, се обидов да навлезам неколку слоја подлабоко под кожата на писателот – објасни Ана Јовковска.

Трибината „Книжевни дијалози“ беше можност да се слушнат нови книжевни и теориски согледувања, да се антиципира современата книжевна сцена, но и да се присуствува на интересни дијалози меѓу учесниците. Меѓу другото, професорот Владимир Мартиновски истакна дека уметноста нѐ предупредува дека, покрај брзиот технолошки напредок на човековата цивилизација, неопходен е и другиот напредок – токму тој што го нуди уметноста.

(Текстот е објавен во „Културен печат“ број 256, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 16-17.11.2024)