Европскиот парламент и регулаторите покренаа иницијатива што ќе им овозможи на патниците да земат уште едно парче рачен багаж во авионот со себе, покрај помала лична торба, без дополнителен надомест. Доколку тоа спаѓа во законската рамка – тоа директно ќе влијае на деловниот модел на нискобуџетните авиокомпании, кои остваруваат значителен дел од својата добивка токму од вакви дополнителни услуги.

Вања Поповиќ, потпретседател за издаваштво во Ch-aviation – Србија, изјави за Bloomberg Adria дека нормите на ЕУ ќе ги специфицираат тековните правила во воздухопловната индустрија, односно ќе спречат ситуации во кои на патникот му е дозволено да носи одредено парче рачен багаж на еден лет, но не и на друг. Во јуни, Комисијата за транспорт на ЕУ усвои предлог за стандардизација на рачниот багаж. Во предлогот се наведува дека на патниците треба да им биде дозволено да носат еден мал рачен багаж со максимална големина од 40x30x15 см и дополнителен рачен багаж чија вкупна висина, ширина и длабочина не надминуваат 100 сантиметри и чија тежина не надминува седум килограми.

Самата одлука е само на почетокот на законодавниот процес во ЕУ, но ги натера компаниите со ниски цени да размислуваат за стандардизирање на димензиите на рачниот багаж. Во пракса, ова значи дека патниците ќе можат да внесат лична торба во кабината, заедно со ранец или мала торба за влечење – бесплатно. Поголемите торби и куфери што се вклопуваат над седиштето, а чии вкупни димензии надминуваат 100 сантиметри, сепак ќе се наплаќаат – објави Каматица.

Мерката на ЕУ не влијае на расходите, но влијае на приходите.

– Таа дополнителна мала торба не треба значително да влијае на трошоците на авиокомпанијата, бидејќи секоја наплата за рачен багаж е профит сама по себе. Пријавениот багаж е дополнителен трошок за авиокомпаниите бидејќи бара трошоци за прифаќање, испорака и ракување, што не е случај со рачниот багаж. Затоа, нема значително влијание врз копнените операции – додава Поповиќ.

Сепак, собирањето рачен багаж досега беше чист дополнителен приход, што значи дека компаниите LCC (нискобуџетни превозници) автоматски би останале без дополнителни приходи. Бидејќи генерирањето профит е јадрото на секој бизнис модел, претпоставката е дека најголемите играчи ќе почнат да развиваат стратегии за да го надоместат недостатокот на тој дополнителен приход.

Најголемите нискобуџетни компании во Европа според бројот на авиони се EasyJet со 356 авиони, Ryanair со 633 и Wizz Air со 243 авиони, покажуваат податоците на Ch-aviation. Кога станува збор за бројот на достапни седишта на летовите, Wizz Air има 19 проценти од седиштата од аеродромот „Никола Тесла“ во Белград (веднаш по Air Serbia, кој има 50 проценти од сите достапни седишта на неделна основа). Во оваа смисла, Wizz Air игра многу важна улога на српскиот пазар, особено како иницијатор на сегментот LCC.

Набљудувано според истите критериуми во регионот, на аеродромот „Фрањо Туѓман“ во Загреб и на аеродромот во Сараево, најсилната нискобуџетна компанија е Ryanair. Во Љубљана, EasyJet води (со само шест проценти од седиштата), а во Скопје како и во Белград, Wizz Air доминира со 49 проценти од достапните седишта неделно. Турската Pegasus Airlines исто така има значајни летови во регионот, додека Ryanair во Србија лета од Ниш, сметајќи го аеродромот во Белград за премногу скап. Од истата причина, Wizz Air лета од Тузла.

Компаниите би можеле да ја компензираат загубата од откажувањето на трошоците за рачен багаж со: зголемување на основните цени на билетите, поагресивно наплаќање на други дополнителни услуги (на пр. избор на седиште, приоритетно качување), намалување на трошоците со избирање поевтини аеродроми во регионот (Ниш, Тузла).

Правилото што го ограничуваше внесот на течности во рачниот багаж на 100 мл постепено се укинува – по две децении – на аеродромите низ Европа. Промената се должи на воведувањето на безбедносни 3Д скенери. Италија е меѓу првите што го укина ова ограничување, така што аеродромите во Рим, Милано и Болоња сега им дозволуваат на патниците да спакуваат до два литра течност во рачниот багаж, без потреба да ја спакуваат во проѕирни пластични кеси. Новите скенери овозможуваат детална анализа на содржината на шишињата и 3Д инспекција на багажот од различни агли, што значи дека безбедносните служби можат да детектираат дури и експлозиви скриени во обична козметичка амбалажа.

Инвестицијата во овие уреди, сепак, не е мала, бидејќи новата технологија чини до осум пати повеќе од стандардните скенери. Сепак, трошокот се компензира преку аеродромски такси, а за патниците тоа значи неколку центи повеќе по билет. Надвор од Италија, ова ограничување веќе го укинаа аеродромите во Лондон, Единбург, Бирмингем и Хелсинки, а се очекува аеродромите во Германија, Литванија, Шведска, Холандија и Малта да го сторат истото во наредните години. Иако аеродромот во Женева (Швајцарија) доби нова технологија уште во 2018 година, правилото поврзано со „100 мл“ останува на сила сè додека сите точки не бидат опремени со модерни уреди, што се очекува најдоцна до 2032 година.

За нискобуџетните превозници, деловниот модел се базира на максимално намалување на трошоците и зголемување на дополнителните приходи. Доколку ослабат дополнителните приходи – како што е наплатата за дополнителен рачен багаж – ќе биде уште поважно за нискобуџетните авиокомпании да ги намалат своите трошоци по лет. Ова е особено важно бидејќи маржите на профит во овој сектор обично се движат помеѓу четири и осум проценти.