Сегашната конфронтација меѓу Русија и Западот е поттикната од многу забелешки , но најголемото верување е во Москва дека Западот го измамил поранешниот Советски Сојуз, прекршувајќи ги ветувањата дадени на крајот на Студената војна 1989-1990 година дека НАТО нема да се прошири кон исток. .

Во својот говор на Минхенската безбедносна конференција во 2007 година, рускиот претседател Владимир Путин го обвини Западот дека заборавил и прекршил гаранциите, кршејќи го меѓународното право, пренесува Гардијан.

Со овој говор Путин практично посочува дека кај Русија е поттикната недовербата, но го поттикнува и рускиот цинизам во однос на меѓународното право и е централниот мотив зад нацрт-руските безбедносни договори кои бараат поништување на проширувањето на НАТО, за што се разговараше на состанокот НАТО-Русија во Брисел.

Барањето на Русија НАТО да не се шири кон исток се базира врз дадените вербални обврски од американскиот државен секретар Џејмс Бејкер во администрацијата на претседателот Џорџ В. Буш и условите од договорот потпишан на 12 септември 1990 година, кој предвидува трупите на НАТО да можат да дејствуваат во поранешна Источна Германија.

Имено Путин на неколкупати во своите изјави во минатото тврдеше дека Бејкер во разговорите со советскиот лидер Михаил Горбачов на 9 февруари 1990 година ветил дека НАТО нема да се прошири на исток доколку Русија го прифати обединувањето на Германија.

Следниот ден, тогашниот германски канцелар Хелмут Кол, колеблив дали Германија ќе остане во НАТО по повторното обединување, му рекол на Горбачов дека „се разбира НАТО не може да ја прошири својата територија на територијата на Источна Германија“.

Ветувањето беше повторено во говорот на генералниот секретар на НАТО на 17 мај, ветување кое Путин го цитираше во својот говор во Минхен. Во своите мемоари, Горбачов ги опиша овие уверувања како момент кога го отвори патот за компромис со Германија.

Сепак многумина аналитичари, политичари и историчари сметаат дека овие ветувања никогаш не биле ставени во некаков договор постигнат од двете страни.

Тогашниот престедател Буш сметал дека Бејкер и Кол отишле предалеку. Конечниот договор потпишан од Русија и Западот во септември 1990 година се однесувал само на Германија. Тоа им овозможи на трупите на НАТО да ја преминат старата линија на Студената војна обележана од Источна Германија по дискреција на германската влада и да бидат распоредени на целата територија на Обединета Германија

Договорот е содржан во потпишаниот анекс. Посветеноста на НАТО за заштита за првпат се префрли на исток, на поранешна територија контролирана од Русија.

По ова се отвори и можноста НАТО да ги„освои“ до вчера конфронтираните држави од источниот блок. За разлика од минаттото, алијасната ја отвори вратата за примање на нови земји членки.

Во првиот бран тоа беа Полска Чешка Унгарија, а подоцна Романија и Бугарија, членки на таканаречениот „Варшавски пакт“ а како можеби најважно, трите поранешни советски републики, Литванија Летонија и Естонија како полноправни членки. И тогаш НАТО дојде на самите граници на Руската федерација.

Многу од руските креатори на политика се спротивставија на отстапките направени од Горбачов во тоа време, делумно поради импликациите за Источна Европа.

На Русија и беа дадени усни гаранции за границите на проширувањето на НАТО, но немаше писмени гаранции. Во март 1991 година, Џон Мејџор, на пример, беше прашан од советскиот министер за одбрана, маршал Дмитриј Јазов, за интересот на Источна Европа за приклучување кон НАТО. Според дневниците на британскиот амбасадор во Москва, Родрик Брејтвејт, мајорот го уверил дека „никогаш нема да се случи ништо од тоа“.

Дали Русија во ова препозна „измама “?

Во неколку наврати. во 1993 година, Борис Елцин му напишал на претседателот Бил Клинтон во кое тврди дека секое натамошно проширување на НАТО на исток го прекршува духот на договорот од 1990 година. Американскиот Стејт департмент, кој во тоа време се двоумеше околу поканата на Полска за членство во НАТО, беше толку чувствителен на обвинувањата за предавство што претставниците од времето на Клинтон дури побараа од германското Министерство за надворешни работи официјално да ги извести за основаноста на руската жалбата.

Во октомври 1993 година, главниот помошник на Германија во германското Министерство за надворешни работи рече дека жалбата е формално погрешна, но може да разбере „зошто Елцин мислел дека НАТО се обврзал да не се шири надвор од своите граници од 1990 година“.

НАТО нови земји членки EPA PHOTO EFE/SERGIO BARRENECHEA/sb bp mdaВо 1997 година, во времето на основањето на Актот НАТО-Русија, договор дизајниран да создаде нови односи меѓу Алијансата и Русија, министерот за надворешни работи Евгениј Примаков го рестартираше „двојниот бизнис“ на Бејкер од пред 6 години. Тоа го натера тогашниот американски државен секретар Ворен Кристофер да нареди внатрешен извештај за тужбата. Во извештајот е јасно потенцирана разликата помеѓу коментарите на германските политичари, како што е Ханс-Дитрих Геншер, кој ја отфрлил можноста за проширување на НАТО, и она што беше договорено во текстот на договорот.

Вашингтон ја доби битката за моќ околу проширувањето, но на начин што доведе до конфронтација, а не до соработка со Москва. Русија отсекогаш се претставувала како потенцијална членка на НАТО, но САД отсекогаш ја гледале како фантазија која би ја парализирала алијансата.

И сега после сите тие приеми на нови земји членки, „отфрлената и измамена“ Русија стана многу поагресивна во настојувањата да го спречи НАТО да се шири на Исток.

По Полска Чешка и Унгарија, Бугарија и Романија, Москва станува агресивна во настојувањата да го спречи ширењето на НАТО кон Украина и Грузија, две поранешни советски републики кои имаат амбиции за влез во НАТО. Во 2008 та година Москва демонстрираше воена надмоќ и за околу 10 часови го окупираше Тбилиси, упатувајќи му порака на грузијското раководство дека нивната желба за НАТО е невозможно да се реализира.

Неполни десет години подоцна се активираше и втората поранешна советска република Украина. Москва повнимателно но сепак ја порпечува таа да се интегрира во НАТО.

Останува да се види како ќе заврши оваа конфронтација бидејќи сите страни остануваат на своите тврди позиции.

НАТО не планира да запре со политката на отворени врати кон нови земји членки, самите земји аспиранти сакаат да влезат во НАТО, а Москва засега најавува дека доколку продолжи оваа политика на , како што ја нарекуваат безбедносна закана, Русија воено ќе интервенира.

И сето ова бидејќи во 1990 година преговарачите на „двете страни не се разбрале или прецизно договориле“?