Збишек Пержина на примерот на својата бања демонстрира што сѐ според него е тргнато наопаку во Германија. „Веќе десет или единаесет години немаме ладна вода во тушот“, вели тој, па нему или на сопругата Камила Гирко им се закануваат изгореници кога сакаат да се истушираат.

Секако дека не е тушот причината зошто тие се чувствуваат  отуѓени во Германија  и сакаат да се вратат во Полска. Но, за нив арматурата е мал симбол за нештата што не функционираат и не се ни подобруваат.

Многу мали нешта

„Многу мали нешта – сите заедно: голем проблем“, вели Пержина. И во кујната има влага на таванот, нефункционален домофон и разни други проблеми за кои  управата на зградата едноставно не сака да се погрижи, велат тие. И до денес не би можеле да се тушираат, да не се потруделе тие самите.

„Но, јас сум од Полска“, вели шеговито алудирајќи на тоа дека тој и неговите сонародници се мајстори за импровизација. „Направив диверзија, специјално црево за ладна вода“, вели тој.

Двајцата се сами свои газди – Гирко работи како преведувач, а Пержина организира меѓународни изложби: малку Бенкси, малку Леонардо да Винчи, а некогаш и нешто за пајаци.

Двајцата имаат доволно ангажмани и добро заработуваат и до сега се германски даночни обврзници. Тие сепак сакаат да се вратат во Полска, во околината на Варшава каде што преку интернет се  во потрага по мала куќа. „8 илјади злоти од квадратен метар“, чита Гирко. „Околу 1.800 евра“, објаснува таа. Во просек цените се нешто пониски отколку во предградијата на Берлин, но нема некоја голема разлика.

Договор за лизинг по само осум минути

Да се земе кредит не е проблем – барем не во Полска. Гирко вели дека во  Германија не можела дури ни да склучи лизинг договор за автомобил. Таа е самостојна, финансиски успешна, плаќа високи даноци и фиксни трошоци, како на пример за здравствено осигурување – „а, сепак добив одговор дека не сум кредитоспособна“.

Со доза на иронија, таа додава дека „иако заработката очигледно не е толку лоша, со оглед на тоа што даноците се релативно високи“. Сепак, на крај успеала да добие договор за лизинг – но, само во Полска. „Телефонски, за најмногу седум или осум минути“, објаснува нејзиниот сопруг.

Пет години во Берлин се доста

Јацек Денел пак веќе е вратен во Варшава. Тој не издржал ниту пет години во  Берлин  откако во 2020-та година напуштил Полска поради хомофобијата во делови од општеството и затоа што кандидатот на десничарската партија ПиС победи на претседателските избори. Денел е писател, отворено геј и се венчал со неговиот партнер. Во тоа време двајцата се радувале на Берлин и на Германија. Тој особено ја цени либералната отвореност на градот. Но, земјата го отрезнила.

„Пропаднатата држава“ Германија?

„Имам впечаток дека Германија во однос на секојдневниот квалитет на живот е пропадната држава“, вели тој. „Неуспешна држава“, со други зборови. Термин што во медиумите вообичаено се користи за земји како Сомалија, Јемен или Демократска Република Конго, каде што државата ја изгубила контролата врз својата територија.

Поимот „пропадната држава“ тој го разбира со доза на иронија бидејќи во Германија, за разлика од споменатите земји, државата врши премногу контрола, а не премалку. За сѐ мора да се поднесе барање, институциите не се кооперативни и се бирократски – и генерално не се дигитално достапни.

„Државата те дави“

Тој може да раскажува впечатливо долги приказни од ходниците на германските институции, од кои повеќето завршуваат со тоа дека ништо не е решено – или дека решението е истото барање да се поднесува секој квартал. И секој што сака нешто на англиски, веднаш е одбиен.

Неговиот впечаток е „дека германското општество е навикнато да биде давено од државата на таков начин – и за нив тоа е нормално“. Проблеми со разни власти се правило, а даночниот систем е комплициран. Тој констатира дека „тоа секој го зема здраво за готово како составен дел од животот“.

Давеж бирократија

Денел и неговиот сопруг всушност сакале да почекаат како ќе се развива политички ситуацијата во Полска.

„Но, битката со германската бирократија стана толку напорна, а ние бевме толку уморни од сè, што решивме да не чекаме веќе“, вели тој.

Сега се вратени назад во Полска.  Денел вели дека таму има впечаток за „постојан раст, подобрување, модернизација, олеснување и оптимизација на секојдневниот живот“. Со оглед на неговите искуства, со Германија поврзува „постојано комплицирање и пропаѓање во најава“.

Бројките го потврдуваат таквиот впечаток – барем што се однесува до  економскиот раст. Од 2015 година Полска редовно постигнува годишни стапки на пораст од околу пет проценти. Рекордно за Германија во оваа деценија: плус 2,7 проценти. И од тогаш се поминати осум години.

Крај на миграцискиот пат?

Според бројките, минатата година се случил колапс на она што демографите и статистичарите го нарекуваат „миграциски пат“, односно долг тренд на имиграција од една конкретна земја во друга. Значи имиграција со традиција, односно пат што многумина претходно го изоделе.

Од почетокот на 80-тите, Германија бележеше пораст на имиграцијата од Полска. Само кратко кон средината на 90-тите, приливот малку се забави. Но, по правило десетици илјади повеќе Полјаци доаѓаа во Германија секоја година отколку што од Германија одеа во Полска. Сега се чини дека на тоа е дојден крај. Сојузниот завод за статистика известува за нето минус од 11.239 луѓе за минатата година.

Полска напредува

Нилс Вите од Сојузниот институт за истражување на населувањето не мисли дека тоа е статистички исклучок, туку логична последица од развојот во соседната земја, која   економски стои подобро од Германија. „Тоа всушност и беше посакувано во ЕУ,  пазарите постепено да се изедначуваат“, вели Вите, според кого тоа сега и се случило.

Полската економија фаќа чекор со германската, а при подетална анализа се забележува колку многу страдала привлечноста на Германија. Вите забележува дека „бројот на лица што ја напуштаат Германија во правец на Полска е константен. Променето е само тоа што помалку Полјаци доаѓаат во Германија“, посочува тој.

Тоа ги загрижува германските работодавци, бидејќи со помош на Полјаците со години се ублажува недостигот на работна сила во многу сектори, меѓу другото за нега на болни и изнемоштени лица и градежништво.

Пример од Истокот?

Релативно голем број Полјаци работат во Бранденбург. Некои се преселени во Германија, а други патуваат секој ден на работа преку граница. Но, за работодавците  станува сè потешко да регрутираат полски работници,  наведува Андре Фриче, генерален директор на Индустриската и трговска комора во Котбус. Кога зборува за соседната земја, звучи воодушевен.

„Полска сега е рангирана на 20-то место во глобалната економија“, вели тој и додава дека земјата е „атрактивна локација за многумина да се вратат назад“.

Фриче ја опишува Полска речиси како пример за Бранденбург.

„Тоа е нешто што, се разбира си го посакуваме и ние овде во регионот – луѓето да ни се вратат“, вели тој. Во Берлин Збишек Пержина повторно покажува на расипаниот туш и вели дека „последниот мајстор беше пред околу десет или единаесет години, погледа и рече дека мора да земе нешто од колата“.

Да не се снашол, ќе требало уште да го чека.

Извор: Дојче веле/ Автор: Андре Картшал, RBB