Како музичар, логично е мојот избор да се претежно филмовите што во себе го имаат и адутот наречен музика. Во оваа пригода, за врв на моите филмски врвови го издвојувам „Амадеус“. Антологиски филм од 1984 година, во режија на Милош Форман, работен по сценарио на Питер Шефер.

Ова дело е всушност адаптација на истоимената театарска претстава на Шефер, во која се раскажува за наводното соперништво помеѓу Волфганг Амадеус Моцарт и Антонио Салиери, двајца врвни композитори што живееле во Виена, во втората половина на 18 век. Маестрално филмско остварување кое и денес ме наежува само штом ќе помислам на некои сцени. Не знам што би дополнила, а што не е познато за исклучителноста на музичкиот гениј Моцарт и за режисерската големина на Милош Форман, освен да признам дека во мојата подолга филмска топ-листа на омилени филмови, освен Кјубрик и Манчевски, и тој е трајно врежан со повеќе од еден филм, меѓу кои се секако „Летот над кукавичкото гнездо“ и „Регтајм“.

На одличен начин, преку флешбекови, постојано играјќи си со контрапунктот Амадеус – Салиери, божествената супериорност и човечката инфериорност, Форман гради моќна историска драма во вид на филмска синергија од факти и фикции, служејќи се со спекулации низ историските реалитети, што како постапка не верувам дека им пречеше ниту на најортодоксните почитувачи на ликот и делото на големиот Моцарт. Конечно, кому му е битно дали е „Амадеус“ реално биографско остварување или прави значителни отстапувања од животописот на генијалецот, кога тој е заокружен како уметничка форма и е доволен сам на себе за да биде прогласен за добро филмско дело. Одличен текст, одлична режија и одличен кастинг, што ви го држи вниманието цели два часа и триесет минути. Пред едно вакво ремек-дело, кое не нѐ внесува само во премрежињата на Моцарт и Салиери, туку секундарно „дебатира“ и на многу други теми со кои се одликува времето на приказната, сите мораа консензуално да се поклонат, без оглед на предзнаењата за музичката и филмската уметност. И воопшто не е случајно што филмот доби над педесет номинации и освои четириесет награди, меѓу кои и осум Оскари. Тој влезе и на топ-100 листата „100 години, 100 филмови“ на Американскиот филмски институт.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Guillermo J. Deisler (@gdeisler)

Се сеќавам дека „Амадеус“ премиерно го гледав во тогашното Кино „Центар“, на само 12 години и небројно пати потоа, на видеолента, ТВ и на компјутер. И речиси секогаш со истото интензивно чувство на одушевеност. Кон ова би споменала и дека театарската претстава „Амадеус“ по текстот на Шефер, која во 1996 година кај нас ја режираше Златко Славенски, а брилијантно ја одиграа Драган Спасов и Сенко Велинов, остави траен печат на мојот филмско/драмски опус како гледач.

Омилените пет на Бранка Костиќ-Марковиќ

„Пеколниот портокал“, Стенли Кјубрик, 1971
„Маратонците го трчаат почесниот круг“, Душан Ковачевиќ, 1982
„Легендата за пијанистот на океанот“, Џузепе Торнаторе, 1998
„Били Елиот“, Стивен Далдри, 2000
„Говорот на кралот“, Том Хупер, 2010