Интернационалниот литературен фестивал „Про-за Балкан“ во своето 12-то издание се одржа од 15 до 17 септември во Скопје, а наградата „Прозарт“ му беше врачена на српскиот писател Владимир Пиштало.

Српскиот писател Владимир Пиштало во своето обраќање по повод добивањето на наградата „Прозарт“, што му ја додели Интернационалниот литературен фестивал „Про-За Балкан“ на 17 септември во Даут-пашиниот амам, рече дека во Скопје секогаш доаѓа со љубов.

Во своето емотивно обраќање, Пиштало зборуваше за своите лични и професионални врски со нашата земја и Балканскиот регион, споменувајќи ги блиските односи со уметничкиот директор на фестивалот Александар Прокопиев, како и спомените за македонските писатели Богомил Ѓузел и Лилјана Дирјан. Тој ја истакна важноста на Балканот како регион на културна синтеза.

– Балканскиот Полуостров се протега помеѓу два најубави и најкосмополитски градови што ја дефинираат историјата на Европа: Венеција и Константинопол (како што една стара српска поговорка вели: „Венеција, расцветана роза, а Константинопол, центарот на светот“). Тоа е регион на синкретични култури. Нивниот симбол е мостот. Според добитникот на Нобеловата награда Иво Андриќ, мостот е место каде човекот наидува на препрека, но не застанува тука… заради тоа што сета наша надеж е секогаш на другата страна. Токму така, низ Балканот минува линијата што за првпат ги разделила Римската Империја и Христијанството, на источни и западни делови. Во античко време Балканот го нарекувале Catena Mundi, што би можело да се преведе како Артерија на светот. Го дава својот Исток на Западот, а својот Запад на Истокот. Многу често балканските народи немаат поим едни за други. Тие се како цртежи што се прекриваат еден со друг, кои, пак, кога гледачот малку ќе се поврати наназад, создаваат сосема друга слика. Тие се преправаат дека веруваат во различни богови, иако сите тие веруваат во еден единствен бог, кој се нарекува Страст – рече Пиштало.

Тој ја нагласи важноста на наградата „Прозарт“ и нејзината поврзаност со големите имиња на балканската книжевност, изразувајќи особена почит кон Исмаил Кадаре и Георги Господинов, како добитници на истата награда.

На последната фестивалска вечер на „Про-За Балкан“ беа претставени и писателите Ненад Шапоња, Мајк Дауни и Виолета Танчева-Златева, кои ги споделија своите мисли за пишувањето и креативниот процес. Секој од авторите гости на фестивалот се претстави со извадоци од свои дела на јазикот на кој твори. Фестивалот го затвори неговиот основач, Дејан Трајкоски, кој им се заблагодари на сите гости и на тимот со кој континуирано работат 12 години, на што е посебно горд.

Програмата „Скопје фелоушип“ годинава се реализираше во соработка со КУД „Содобност“ од Словенија, а кофинансиранa е од програмата „Креативна Европа“ на Европската Унија. Учесниците на програмата имаа можност да се информираат за Конкурсот за финансирање преводи на странски издавачи на репрезентативни дела од македонската книжевност на странски јазици.

На средбата со д-р Билјана Туџаровска-Ќупева, раководителка на секторот за издавачка дејност, издавачите и книжевни агенти од Обединетите Арапски Емирати, Франција, Грција, Полска, Италија и Шпанија можеа да дознаат повеќе за условите за превод на наши современи изданија на светските јазици. Тие, исто така, имаа средба со претставници од домашните издавачки куќи. Организатор на фестивалот „Про-За Балкан“ е издавачката куќа „Прозарт медиа“ од Скопје.

(Текстот е објавен во „Културен печат“ број 248, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 21-22.09.2024)