Во средновековната македонска книжевност се среќаваат повеќе видови книжевни жанрови што имаат видливи влијанија и во соседните држави. Покрај ваквите констатации можеме да ги проследуваме и самите текстови. Во мојот почетен научен истражувачки пат за докторска изработка го добив Тиквешкиот ракопис од XV век, што би го нарекла и како еден показателен вид на антологиски средновековен пример.

Во секој случај, познат е фактот дека словенските ракописни текстови откриваат длабоко проникнување на религиозното православно христијанство, кои од ракописните средновековни текстови извршиле големо влијание во македонскиот фолклор, за што веќе имаме и достапен објавен материјал во фолклористичките кругови во нашата земја, како и пошироко, посебно во словенските средини.

Во овој случај посебно внимание упатувам и до последната објавена стихозбирка „Со повод“ од поетесата Марија Моневска, објавена токму во оваа 2024 година. Авторката е позната во нашата јавност со нејзините рани пројави кон творештво, за што добила многубројни награди во основното и гимназиското образование, потоа во просветниот процес како професор по македонски јазик, во Лозово, Кратово итн.

Денес, како вреден пензионер работи и како претседател на Координативното тело на Активни пензионери на СЗПМ, како активист во весникот „Пензионер плус“. Сакам да нагласам дека од бројните нејзини објави, запирам врз најновото нејзино издание „Со повод“, заинтересирана од нејзиниот последователен однос кон нашиот книжевен чекор, од повеќе причини.

Поетесата Марија Моневска во оваа стихозбирка објавила 67 песни, од кои, еден голем број (27) ми претставија спонтан аспект од нашиот книжевен развој. Имено, во 27 нејзини творби извираат нејзините со години собирани знаења и приемања на православното христијанство, кое со векови ги предавало во уметничките творби своите ставови и видувања. Така, и покрај обидите за нејзиното одбегнување на одредени периоди во развојот (на пример, пројавите во комунистичкиот период на Југославија), таа се вткајува во сознанијата за библиските толкувања, како и за црковните претставници. Со ваков приод, таа природно и ненаметливо ги акцентира во својата стихозбирка, и така нуди повеќе правци на патешествие и размисли.

Авторка на текстот: Вера Стојчевска Антиќ

(Текстот е објавен во „Културен печат“ број 260, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 14-15.12.2024)