Ако претседателските избори во Франција се одржеа пред руската воена инвазија врз Украина на 24 февруари, или барем кон средината на март, Емануел Макрон мошне веројатно ќе обезбедеше уште еден мандат во Елисејската палата. Но, во изминатите две недели неговиот рејтинг тоне, а на десничарската лидерка Марин ле Пен е во силен подем, поради што изборите в недела и особено дуелот во вториот круг веројатно ќе бидат една од најнеизвесните трки за претседател на Франција. Последните анкети покажаа дека убедливата предност на Макрон од 10 проценти се стопила на ниво на статистичка грешка.

– Ништо не е невозможно – предупреди Макрон, кој на претходниот дуел со Ле Пен во 2017 година освои двојно повеќе гласови од кандидатката на десницата.

Веќе ниту една анализа не оспорува дека лидерката на Национален собир утре ќе освои доволно гласови за директен дуел со Макрон во вториот круг на 24 април. За подемот на рејтингот таа може да им „заблагодари“ на рускиот претседател Владимир Путин, кого јавноста во западните земји сега го смета за „воен злосторник“ поради бруталната инвазија врз Украина, како и на нејзиниот противкандидат од десницата Ерик Земур со изразени проруски ставови.

– Војната во Украина му ја уништи кампањата на Земур. Неговиот проруски став му стана неиздржлив товар. Ле Пен беше доволно итра веднаш да се префрли на поумерена позиција. Таа веднаш изрази спремност за прием на бегалци, а на Земур му беа потребни дури два дена за да сфати дека Французите им изразуваат гостопримство на Украинците што бегаат од војната.

Губитничка мисија

На Макрон, пак, како бумеранг му се врати настојувањето да се наметне како миротворец. Наместо на гостувањето во Кремљ да се наметне како лидер на западниот блок, тој беше понижен од Путин (кој го оддалечи од себе што е можно повеќе дури и кога разговараа на иста маса). Понатамошните обиди да издејствува прекин на огнот во Украина уште повеќе му го уриваа рејтингот и на домашната и на меѓународната сцена. Полска директно го критикуваше поради честите разговори со Путин, кој за Западот веќе беше издвоен како „главен непријател“.

– Јас не сум тој што го симпатизира Путин. Јас не сум тој што бара финансии од Русија. Тоа се други кандидати. Јас преземам целосна одговорност за тоа што во име на Франција разговарав со рускиот претседател. Јас не бев наивен, за разлика од некои други – се обидуваше да се одбрани Макрон на митинг во Бретања, но анкетите покажуваат дека јавноста има поинаква перцепција.

На минатите избори во 2017 година Путин јавно ја поддржа Марин ле Пен, а нејзината партија сѐ уште отплаќа заем од руска банка. Во својата кампања десничарката успешно ги затскрива овие факти, давајќи приоритет на новата главна грижа за Французите – поскапувањата на бензинот, струјата и основните производи, кои исто така се последица од руската инвазија врз Украина.

Битка за левицата

Подемот на рејтингот на Ле Пен се толкува дека е директно поврзан со економската криза. Нејзината реторика привлекува и многумина Французи што традиционално гласале за левицата.

– Пред пет години гласав за Макрон зашто бев исплашена да ја поддржам Ле Пен. Сега повеќе не се плашам. Таа еволуираше. Таа извлече поуки од своите грешки. Таа е почовечна и подобро разбираме што говори – изјавила за Би-би-си келнерка во ресторан во бретањскиот град Спезет.

Вештата реторика ѝ овозможи на Ле Пен да привлече повеќе симпатии без да ја промени политиката. Таа сѐ уште се залага за приоритет на Франција во однос на Европската Унија, за ограничувања на имиграцијата, за забрана на носењето шамии, но веќе ги отфрли најрадикалните ветувања, како напуштањето на ЕУ. Со тоа успеа да привлече гласачи разочарани од политиката на Макрон, а воедно и да ја задржи наклоноста од најрадикалните десничари што го поддржуваа нејзиниот татко Жан-Мари ле Пен, особено откако се распадна кампањата на Земур. Дури и оние што во првиот круг ќе го поддржат порадикалниот Земур, во вториот круг ќе немаат друг избор освен да гласаат за Ле Пен. Веќе се знае кој од нив има поголеми шанси да ја построи десницата зад себе. Пред две недели имаа изедначен рејтинг, а сега Ле Пен му бега 15 отсто на Земур.

Таквото прераспоредување на политичките сили уште повеќе го засилува притисокот врз Макрон. Пред пет години, наметнувајќи се во политиката како центрист прифатлив за гласачите со умерени ставови, Макрон сега ќе мора да води битка и за гласовите од левицата, наспроти критиките дека станал „претседател на богатите“. И додека неговите претходници во претседателските кампањи прифаќаа десничарски политики, со цел да привлечат што е можно повеќе гласови од блокот на своите противници, Макрон овој пат најавува типични социјалистички мерки, како покачување на возраста за пензионирање на 65 години.

Тоа, според аналитичарите, би требало да му овозможи уште една победа во низа против Ле Пен, но за разлика од 2017 година се очекува трката да биде многу понеизвесна.

Задоцнета кампања

Самиот Макрон се пожали дека високата предност во февруари го „излажала“ подоцна да ја почне предизборната кампања.

– Пред шест недели, кога почнуваше војната во Украина, кој би помислил дека ќе треба да одам по митинзи и да се посветувам на домашните проблеми. Факт е дека влегов во кампањата подоцна отколку што посакував. Но, не го изгубив победничкиот дух – изјави Макрон за радиото „РТЛ“.

Тој предупредува дека социјалната програма на Ле Пен „ќе ги избрка“ меѓународните инвеститори.

– Социјалната програма на Ле Пен е голема измама, бидејќи не може да се финансира. Кога вели „Ќе ги зголемам пензиите“, таа лаже. Нема да го стори тоа. Нејзината програма ќе создаде огромна невработеност, зашто ќе го преоптовари буџетот и ќе ги избрка меѓународните инвеститори. Основата не е променета, таа е расистичка и брутална, со цел да го подели општеството – изјави Макрон за весникот „Паризиен“.

Ле Пен веднаш реагираше дека „Макрон не знае што зборува“.

– Емануел Макрон не ја знае мојата програма. Мора да ја помешал со програмата на (левичарскиот кандидат) Жан-Лик Меленшон.

Во завршните денови од кампањата таа извлече уште еден адут – можноста Франција да ја добие првата претседателка.

– Никогаш во историјата на Републиката жена не била шеф на државата. Жена во Елисејската палата! – порача завчера Ле Пен на митинг во Перпињан, најголемиот француски град со градоначалник од Национален собир.

Луѓето на митингот биле пречекувани со популарни песни од осумдесеттите години и деведесеттите години од минатиот век, што укажува на обид да се привлечат гласачи од средовечната категорија, кои ѝ се врсници, но и од генерацијата на Макрон, кој е една деценија помлад од неа.