Новинарската работа сѐ уште му лежи на срцето на Тимчо Апостолов, иако повеќе години е во пензија. Големата љубов кон професијата порано ја изразуваше со беспрекорен израз и искрен однос кон читателите на некогашната ревија „Екран“, каде што прво беше новинар, а потоа и одговорен уредник. Откога ревијата згасна, третото доба во својот живот Апостолов го посветува на својот роден крај, подготвувајќи репрезентативна монографија со истакнати личности од Кавадарци. Поранешниот новинар и одговорен уредник на некогашната ревија „Екран“, Тимчо Апостолов, речиси две години од својот живот посвети на подготовката на монографија за личности од својот роден град Кавадарци.

Во монографијата „Гордоста на Кавадарци“ на околу 400 страници се презентирани портрет-приказни за повеќе од 140 личности, институции и компании, кои со својата работа и дела го свртеле вниманието на јавноста. Таа открива дека Општина Кавадарци е расадник на успешни стопанственици, спортисти, сликари, музичари и песнопојци, на истакнати општествено-политички дејци, професори, научни работници и иноватори, кои со своите дела го свртеле вниманието не само на македонската стручна јавност, туку и на еминентни институции и поединци од Балканот и од Европа. Монографијата претставува обид на едно место да се презентираат работата и делата на успешните луѓе од Кавадарци. Ова е прв ваков обид во Македонија, во една монографија, да се презентира животот и делата на репрезентативна селекција успешни граѓани што потекнуваат од една општина. Издавач на монографијата е Домот на културата „Иван Мазов – Климе“ во Кавадарци, а компјутерската подготовка и дизајн се на Горан Јованов од „Ројал арт“.

Како се нафативте да ја приредите обемната и луксузно опремена монографија „Гордоста на Кавадарци“?

– Честопати ние, кавадарчаните што живееме во Скопје, на седенките се потсетувавме за одредени личности и често се судиравме со имиња што не ги знаеме. Тоа ме натера да почнам да истражувам и тоа траеше околу две години. Како стар кавадарчанец мислев дека сите познати и значајни личности родум од Кавадарци ги знам, но излезе дека не е така. Самиот бев пријатно изненаден од резултатите на истражувањето. Дознав дека голем број кавадарчани станале декани, успешни стопанственици, научни работници чии научни трудови добиле значајни признанија на светски симпозиуми и тоа беше основната идеја да се нафатам да ја направам монографијата на познати и успешни личности од Кавадарци. Идејата за монографијата „Гордоста на Кавадарци“ е таа да биде поинаков паметник, сведоштво со кое ќе се направи обид да се оттргнат од заборав успешните граѓани и компании од Општина Кавадарци, без разлика дали тие денес живеат во родниот град или на друго место.

Колку биографии успеавте да сместите на околу 400 страници, колку што има монографијата?

– Со истражувањето обработив околу 140 портрет-приказни, кои така ги насловив, бидејќи тоа не се телеграфски биографии на личностите, туку се обидов пошироко да ја откријам личноста за која го правам портретот. Има податоци за семејството на личноста, за неговите почетоци со дејноста, за резултатите што ги постигнал во областа во која работи. Меѓутоа се соочив со проблем околу податоците на луѓе што се починати, за кои мислев дека многу лесно ќе најдам податоци, а праксата покажа дека ги нема. Затоа мислам дека процесот на дигитализација на биографски документи за познати македонски личности треба да се забрза за да може нивниот живот и дела полесно да допрат до поширок круг луѓе преку новата електронска технологија.

Како ги избравте личностите што се застапени во монографијата, според кои критериуми?

– Како новинар веќе имав сознанија за успешните луѓе родум од Кавадарци. Како второ, мои пријатели се многу новинари, писатели, професори, и во разговорите со нив се одредуваше и списокот со луѓе. Основниот критериум беше, покрај личниот успех и образование на личноста, таа да има и повисоки општествено препознаени и признати резултати или државна функција која имала позитивен одек во јавноста. Значи, не беше доволно некој само да завршил факултет, туку што со своето образование и успех успеал да направи за доброто на општеството. Кај стопанствениците се држев до фактите од Стопанска комора и ги селектирав дваесетте најуспешни компании од Кавадарци. Портрет-приказните за нив ги правев од нивните почетоци до денешно време. Така откривам дека на никој од нив успехот не им паднал од небо, туку сите имале трнлив пат, и подеми и падови, моменти што ги терале да се откажат од својата идеја, но со многу упорност и трудољубивост успеале да станат тоа што се сега.

Монографијата е испечатена, но не е промовирана и веројатно луѓето што се застапени во неа сѐ уште не ја виделе, но како реагираа кога им пристапивте со идејата дека ја правите книгата „Гордоста на Кавадарци“?

– Најголем процент беа воодушевени од идејата и сакаа да соработуваат и да ми ги презентираат податоците што беа потребни за нивните биографии. Низ разговор сакаа да ми ги пренесат сите деловни успеси. Практично, сите имаа позитивно мислење за проектот и немав никакви проблеми во таа смисла.

Колку Вашиот новинарски бекграунд Ви ја олесни целата работа?

– Новинарското искуство ми ја олесни работата затоа што знаев што сакам – сакав да направам приказна, а не проширена лична карта. Таму каде што ги познавав луѓето ми беше многу лесно да ја составам приказната. Проблемите се појавуваа кај починатите личности и таму повеќе се држев до познатите, но трагав и по непознати факти за личностите. Такви приказни во монографијата има и од турско време, една е поврзана со Атанас Азовски, кој го криел Мустафа Кемал Ататурк пред Младотурската револуција, но и од Народноослободителната војна со портрет-приказни на борци од кавадаречкиот крај. Во монографијата ги има и биографиите на сите градоначалници на Кавадарци, но и на многу уметници, сликари, музичари, писатели, новинари, спортисти.

Со новинарство се занимавате цел живот, од студиите во Белград до работата во некогашниот НИП „Нова Македонија“, ревијата „Екран“, подоцна весникот „Бизнис“ и цело време живеете во Скопје. Како почнавте со новинарството?

– Во Белград заминав на студии во 1966 година, на Електротехнички факултет. Во Скопје на ЕТФ имаше само енергетика, а јас сакав да студирам електроника и затоа заминав во Белград. Влијание на тоа, најверојатно, имаше Трајче Мукаетов, кој беше една генерација пред мене, и ми раскажуваше каков е животот во Белград. Бидејќи уште во Кавадарци правев ѕидни весници и емисии на Радио Кавадарци, по втората година на студии во Белград, кога цимер ми беше писателот Милислав Савиќ, почнав да пишувам за белградскиот „Студент“. Во 1973 година се вратив од студиите и веднаш почнав да работам во „Екран“. Во „Екран“ работев од новинар до одговорен уредник, сѐ додека не пропадна НИП-от.

Поради пандемијата на ковид-19, минатата година немаше услови за одбележување 50 години „Екран“. Ревијата веќе не постои, но имаше ли некаква иницијатива за одбележување на јубилејот?

– Сакавме и се собравме со Слободан Петровиќ, првиот уредник на „Екран“, и една екипа што работеше во ревијата, но притисокот од пандемијата и тогаш беше голем. А сакавме да направиме и изложба на фотографии и текстови, артисти беа подготвени да одиграат нешто во чест на јубилејот, но сите тие идеи не можевме да ги изведеме.

Ревијата „Екран“ одамна е згасната, но какво чувство имате кон тој формат на информирање на јавноста, бидејќи печатените медиуми сѐ помалку имаат иднина во дигиталното време?

– Тогаш имавме успех поради искреноста и големата љубов кон професијата. Претпоставувам дека и денес новинарите работат така, иако не сум убеден. Тогаш работевме по 24 часа дневно. Има една анегдота која вели дека еден новинар околу 20 часот, по излегувањето на дневното издание, кажал: – Ајде да си одиме дома, и се упатил кон зградата на НИП „Нова Македонија“!

„Екран“ беше семејна ревија. Прво почна како прилог на „Нова Македонија“ за филм, театар и телевизија, потоа се одвои и стана самостојна ревија. Гледавме да има информации за сите генерации, од рок-музика за најмладите до текстови за театар, телевизија, филмови. Ги следевме и светските и домашните продукции. Секој македонски филм го следевме од прва клапа до премиера. Секоја претстава ја следевме од подготовки до премиера. Концертите ги најавувавме, ги проследувавме и ги оценувавме. Имавме рецензии за секој културен настан. Мислам дека денес веќе не се работи така. Денес се оди на неприфатлив популизам, според мене, тргнувајќи од фотографиите што се објавуваат со меѓуножјето на некоја позната ѕвезда или водителка, до тоа кој ѝ бил љубовник, од кого се развела и слично! Ние такви текстови немавме. Имавме полемични текстови за напредокот, или пак, зошто имало стагнација во македонскиот филм, што би требало да се направи за подобрување на македонската музика, за манипулациите на фестивалите и слично. Имав еден текст по кој беше укинат Скопскиот фестивал на забавни мелодии, бидејќи напишав дека „од 24 композиции 18 текстови се на Ѓоко Георгиев, а 12 аранжмани се на Александар Џамбазов и на Љубомир Бранѓолица, а сите тие беа вработени во тогашната Радиотелевизија Скопје“. Тоа беше скандал и раководството го укина фестивалот. Мене ми беше жал, бидејќи не беше тоа намерата, туку фестивалот да постои и да им дава шанса за афирмација на повеќе композитори, аранжери и автори на текстови. Сакам да кажам дека тогаш имавме критички текстови со факти. Во однос на театарот, наградата „Актер на годината“ што ја доделуваше „Екран“ во тој период беше повлијателна од наградата за актерско остварување на фестивалот „Војдан Чернодрински“, бидејќи ја доделувавме врз основа на театарските и филмските рецензии кои укажуваа кој актер или актерка најмногу ја заслужувале наградата во тековната година.

Значи во тоа време и во тие услови новинарството имало моќ да ги менува состојбите?

– Се обидувавме да ги смениме. И уметниците го ценеа тоа. Имавме рецензенти за сѐ, за театар, филм, музика, концерт, телевизија, поезија, а за џез-музика тогаш ги имавме Велибор Педевски и Оливер Белопета. Интенцијата ни беше да афирмираме наши вредности и да ги информираме читателите за најврвните настани од областите што ги следеше „Екран“.

Се нервирате ли кога денес гледате вести на телевизија или читате текстови по порталите?

– Многу! Не можам да сфатам како новинарот поставува едно прашање, соговорникот одговара нешто сосема друго и новинарот не инсистира на одговор на прашањето што го поставил. Исто, не можам да сфатам како новинари што не ја владеат медицината прават интервјуа со инфектолози, особено во овие пандемиски времиња. Затоа има случаи кога сите новинари поставуваат исти прашања. Второ, им се лутам на изборот. Погледајте ги телевизиските дневници и ќе видите дека сите се исти, со истите информации, со истите забелешки, со истите прашања. Нема разновидност, нема поинаков пристап кон дадена тематика. Сите електронски медиуми ми личат на „копи-пејст“.

Дискутабилна е иднината на новинарството во дигиталното време, но што Вас Ве прави горд во однос на Вашето новинарско време?

– Мислам дека со сите минуси, своевремено со екипата што работеше во „Екран“ успеавме да направиме ревија која и ден-денес е останата во сеќавањата на голем број читатели. Многу луѓе од уметничкиот свет, гледајќи ги состојбите со денешните печатени и аудиовизуелни медиуми, ми велат – зошто не го обновите „Екран“? Но, годините си го направиле своето. Речиси целата моја екипа е во години, голем дел од нив во пензија. Ние го направивме нашето, а евентуално некаква обнова би требало да направат некои помлади генерации. Не мора да биде „Екран“. Има и други начини и форми. Но, како прво, треба да се има љубов и да се сака работата.

Подготвувањето на книгата „Гордоста на Кавадарци“ е обемен проект. Би се нафатиле повторно на такво нешто?

– Откако ја направив книгата, дополнително откривам личности што заслужуваат, а не се дел од содржината на монографијата. За да нема забуна сакам да објаснам дека книгата не е енциклопедија на сите успешни кавадарчани, затоа што тогаш таа би требало да биде уште поголема. Но, сметам дека оваа книга е база, која може да биде дополнета, независно дали тоа ќе го направам јас или некој друг, за да се добие покомплетна слика за успешните кавадарчани.

Ревија „Екран“ – Уреднички стаж со многу иницијативи

Најголемиот дел од својот новинарски стаж Тимчо Апостолов го минува во „Екран“, прво како новинар, а потоа и како одговорен уредник на ревијата. Во тој период ги иницирал и заедно со редакцијата ги реализирал манифестациите „Поп-рок фест“, „Избор на артист на годината“, „Екран театар фест“, „Избор на најдобар диск-џокеј“, „Мис на Македонија“, а исто така и првиот масовен пречек на Новата 1990 година на Градскиот плоштад. Ревијата „Екран“ имала просечен тираж од 40.000 до 60.000 продадени примероци, а еден број го достигнал рекордниот тираж од 105.000 примероци. Откога „Екран“ беше приватизиран, а набргу потоа и згасна, Апостолов работел како уредник, сѐ до пензионирањето, во првиот дневен економски весник „Бизнис“.

(Интервјуто е објавено во „Културен печат“ број 76, во печатеното издание на „Слободен печат“ на 10-11 април 2021)