Иако е на чекор до својата 80-та година од животот, Коле Ангеловски не го напуштаат ентузијазмот и еланот за работа со и во театарот, а во пауза од работата на претстава во Струмичкиот театар, се сретнавме во неговиот омилен Драмски театар.

Кон крајот на минатата година во Драмскиот театар во Скопје режисерот Коле Ангеловски ја постави претставата „Птица со главата меѓу нозе“. За многу негови претстави сам го преведуваше драмскиот текст, а за оваа претстава сам го напиша. Иако важи за еден од македонските актери со најмногу филмски и телевизиски улоги, за режисер со најголем број претстави, сепак ентузијазмот не го напушта, туку и понатаму има желба за работа на театарската сцена. Целиот работен век го помина во Драмски, во пензија замина од Драмски, но срцето сѐ уште го влече кон Драмскиот театар.

Додека се договаравме за интервју, како од топ ми кажа дека сакаш средбата да биде во Драмскиот театар. Во животот толку многу ли ти значи Драмски?

– Драмски ми е животот! Со последнава претстава во Драмски театар прославив шеесет години од мојата уметничка кариера, или поточно шеесет години откако се занимавам со овие професии. Почнав со филм, почнав како актер и успеав да снимам околу шеесет филмови. Во Драмски се вработив во 1967 година и дочекав пензија во Драмски. Наизменично работев и театар и филм, зависно како се менуваа политичките директори во театарот. Со последнава претстава дочекав еден неверојатен јубилеј. Шеесет години да си константно присутен во разни области од културата за мене е несфатливо. Но, желбата, волјата, а и професионалноста што ја носам во себе ми даде импулс да можам да живеам со театарот и со филмот. Во текот на работниот век во Драмски театар поставив 40-ина претстави и тоа ме исполнува и ми дава елан. Дури и во овој период почнав да работам нова претстава во театарот во Струмица, но поради ковидот одлучивме да направиме пауза до 1 март, а потоа да продолжиме со работа и да ја дадеме претставата до 27 март.

За која претстава станува збор?

– Текстот е од Реј Куни и досега не е игран кај нас. Насловот на текстот е „Паника во хотелот Палас“ и станува збор за класична комедија. Реј Куни е најголемиот современ комедиограф. Неговите текстови се преведени на многу јазици. Во Македонија од него имам преведено барем шест текста, а пет од нив и сум ги поставил на театарските сцени. Секогаш тие биле најгледаните претстави и долго останувале на репертоарот. Се сеќавам дека претставата „Од кол на кол“ што ја поставив во Прилепскиот театар имаше над 130 изведби и десетина години беше на репертоарот.

Почна како актер, но истовремено и режираше претстави и преведуваше текстови и учествуваше во, речиси, сите партизански филмови од времето на Југославија. Како успеа сето тоа да го направиш?

– Глумата беше само еден период од мојот живот. Чиста среќа беше што уште во прва година на студии во Белград добив главна улога во филм, кој беше со наслов „Саша“ и направи „лом“ низ Југославија. Во тоа време го гледаа осум милиони гледачи. Тогаш ми тргна филмската кариера, така што од 1961 до седумдесеттите години снимив околу 40 филмови. Тогаш тоа беше несфатливо, бидејќи снимав по 3-4 филмови годишно.

Тоа е нешто како македонски пандан на Бата Живојиновиќ?

– Речиси сите филмови што ги снимив беа или со Бата Живојиновиќ, или со Борис Дворник, или со Драган Николиќ, или со Љубиша Самарџиќ од машките актери. Тука беа и Милена Дравиќ и сите најголеми филмски ѕвезди од југословенските филмови во тоа време.

Потоа се појави театарот?

– Театарот се појави кога почнав да стареам, кога веќе не бев млад и темпераментен дечко што игра во партизански филмови, а веќе не бев интересен ниту да играм во некои сериозни филмови. Тогаш дојдов во театар. Прво почнав да работам како глумец, потоа го снимив филмот „Татко (Колнати сме, Ирина)“ како режисер, почнав да работам и на телевизија. Тоа што тогаш го снимив за телевизијата мислам дека не е можно да се направи во денешново време, бидејќи ги снимив сериите „Итар Пејо“, „Солунски патрдии“, „Викенд на мртовци“. Некои од нив уште се репризираат на телевизиите.

Мислам дека е интересно да кажам како почнав и да преведувам. Во МНТ правев една комедија од Фејдо, која се викаше „Погрижи се за Амелија“. Како драмски писател Фејдо го плаќале по бројот на страниците и сите негови текстови се на околу 300 страници, а тоа во театар би значело претстава од 5-6 часа. Првично тој текст го преведе Илија Милчин, и тоа го преведе целиот текст на еден беспрекорен македонски литературен јазик. Бидејќи го знаев оригиналот, кога го прочитав преводот видов дека Фејдо текстот го пишувал на париски дијалект со мешање и на други јазици, а не на чист француски јазик. Бидејќи го знаев јазикот одлучив да направам мој превод на текстот. Потоа преведов уште неколку текстови од Фејдо, а дел од нив беа поставени и на сцена. Така почнав да ги преведувам текстовите за моите претстави, но и за други автори и досега имам направено околу 60 преводи на различни автори и драмски дела. Тоа се речиси 10 илјади страници текст. Повеќето од текстовите се поставени на сцена, а единствено ми е криво што никој не сакаше да постави еден текст од Робер Бадентер за судењето за хомосексуализам на Оскар Вајлд.

Тој текст бил со сериозна тематика во тоа време, но тебе те познаваме како мајстор за комедии, дури си и синоним за комедија во македонскиот театар. Што те повлече во тој правец, имајќи предвид дека во театар повеќе значење им се дава на трагедиите?

– Прво ќе кажам дека сум направил и неколку многу сериозни претстави што имале сосема добар одзив. На пример, ги поставив „Бура“ од Шекспир и „Калигула“ од Ками со премиери на фестивалот „Охридско лето“, со Прилепскиот театар го поставив „Магбет“ од Јонеско. Сите тие претстави беа направени во природен амбиент и во многу интересни и неоткриени простори. Сепак, комедијата беше мој фах и морам да кажам дека до појавата на Синиша Евтимов, кој стана врвен мајстор за комедии, немаше друг човек што ги правеше комедиите во Македонија.

Правев комедии затоа што сакав луѓето да се чувствуваат среќно, бидејќи има многу работи што ја оптоваруваат публиката и сакав кога луѓето ќе дојдат во театар да се опуштат тие два часа и да си заминат среќни и задоволни. Таквата публика ги прави среќни и актерите, бидејќи го чувствуваат фидбекот на сцената. Исто и пробите кога се подготвува комедија се многу посреќни, луѓето што работат се позадоволни, отколку кога се поставува некој сериозен текст во кој треба да навлегуваш во психологии, ситуации и толкување на карактери.

Не само во театар, во твоја режија се и двете последни македонски филмски комедии, „Викенд на мртовци“ и „Ах, љубов моја“. Наспроти театарот, зошто филмската комедија е отсутна од филмската продукција?

– Има интересен податок дека „Викенд на мртовци“ е најгледаниот македонски филм. Кога се прикажуваше во Скопје, а тогаш немаше билборди, телевизии и весници што ќе те рекламираат, немаше Фејсбук и слични мрежи, туку имаше кино и публика која сака или не сака да го гледа филмот. Во тоа време „Викенд на мртовци“ имаше над 100 илјади гледачи и беше погледан од некои филмови со Лепа Брена, но и од првиот дел на „Кум“ со Марлон Брандо, кој беше светски хит. Откако се појави интернетот и разноразните телевизии, луѓето едноставно престанаа да одат во кино.

Во денешно време мислам дека луѓето многу повеќе одат во театар, отколку во кино. Со последниот филм „Ах, љубов моја“ ни се случија неколку незгодни ситуации. Премиерата беше на 26 април, а на 27 април беше упадот на Собранието. Со целата атмосфера што беше создадена, го гледаа едвај 12-13 илјади гледачи, што е катастрофа за еден филм во однос на минатите времиња. Многу работи се сменија на штета на филмската уметност и веројатно затоа никој не прави такви филмови кај нас. За жал, и други филмови што се снимаат кај нас се правени за прикажување по фестивали, а многу тешко стигнуваат до публиката во кино.

Како индиректен повод за средбава е твојата претстава „Птица со главата меѓу нозе“, која ја постави пред крајот на минатата година на сцената на Драмскиот театар. И во таа претстава се прави споредба со некои минати времиња и се отвора генерацискиот јаз меѓу сегашните и некогашните времиња. Со каква цел го напиша текстот?

– Текстот е напишан пред 2-3 години. На некој начин, дури и короната ја предвидов во текстот. Идејата повеќе ми беше дека сите се бориме за да влеземе во Европа, а што е таа Европа за нас. Еве гледаме дека со години сме присилени да правиме неверојатни отстапки за да влеземе во Европа. А пред 40 години сите бевме во Европа. Со црвениот пасош (југословенски) можеше да се помине на секоја граница. Тогаш како држава бевме многу поотворени од сите овие држави што сега се во Европската Унија, како Полска, Чешка, Бугарија, Романија и другите. Сите тие тогаш беа затворени како бубачки. Тоа го имам во текстот. И во една сцена доаѓа едно девојче од Европа, коешто не знаеме што и какви придобивки ни носи по 30 години чекање да влеземе во Европа.

Основната идеја на „Птица со главата меѓу нозе“ е да ја прикаже нашата држава преку птицата, која е симбол на слободата и може да лета каде сака, но ако главата ѝ е меѓу нозете, тогаш воопшто не може да лета. Значи има директна асоцијација со државата, бидејќи е убава и фина, а не можеш да мрднеш бидејќи главата ѝ е меѓу нозете и ја притиснале од сите страни. Во текстот го ставив и односот меѓу генерациите порано и сега. Многу е сменет животот, а многу е сменето и во театарот. Порано во театар се доаѓаше саат време пред проба за да можеш во бифе да се видиш со колегите, да размениш мислење за некоја сцена. Сега се доаѓа на проба, завршува пробата и сите си заминуваат, како да се чиновници со работно време.

Огромна е разликата во начинот и пристапот кон театарот. Сигурен сум дека и сега има талентирани луѓе и млади генерации кои заслужуваат да го најдат своето место, но ако се сетам на некои времиња имало по десет актери меѓу кои не знаеш кој е подобар, и кои со секое одење на фестивал се враќаа со награда. Сега не знам дали некој наш театар учествувал на некој значаен фестивал. Тоа беше идејата на текстот и со тие глумци со кои е направена претставата мислам дека вреди да се погледа.

Многу години веќе си во пензија. Колку излезот од сите здравствени, економски, општествени ситуации го наоѓаш во природата покрај Мавровското Езеро?

– Отсекогаш сум бил спортист во душата. Можеби не сум бил професионален спортист, но нема планина во Македонија каде не сум се качил, скијам, пливам. Иако, ќе кажам дека Маврово до пред извесно време беше рај на земјата, што значи четири сезони, недопрена природа, буквално да уживаш со сите сетила во секое време. Во последно време се случија многу грди работи во Маврово. Кон тоа придонесоа сите тие приватизации, криминали, корупции.

Така што Маврово веќе не е недопрен рај, туку е синоним на сите негативни работи во општеството, стана и синоним на ѓубре расфрлано насекаде. Тоа е да се чудиш колку македонскиот народ, без разлика на вера, националност и политичка определба, се луѓе што ја уништуваат природата во име на остварување некаков профит.

(Интервјуто е објавено во „Културен печат“ број 116, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 12-13 февруари 2022)