Неодамна нé напушти еден од неколкуте најголеми модни гении на сите времиња – Тјери Муглер. И додека се чувствуваме привилегирани како негови современици и сведоци на неговата генијалност, вистинска привилегија е можноста за директен, непосреден, личен допир со генијот и неговата работа.

Изет Цури нашиот сограѓанин кој скоро цела своја педесетгодишна професионална кариера ќе ја гради во лулката на модата Париз, во своето богато модно портфолио ќе забележи соработки со најпознатите и најголемите имиња во модниот свет, како Хермес, Жан Пол Готје, Азедин Алаја, Кристијан Лакроа, Шанел, Клое, и ќе ги облекува најпознатите глумци, пејачи, манекенки, политичари, меѓу кои и Шон Конери, Жерар Депардје, Изабела Аџани, Кристофер Ламберт, Синди Крафорд, Наоми. Но посебно место во својот професионален багаж ќе го има токму 13 години долгата соработка со маестро Тјери Муглер.

Со посебен пиетет и гордост  тој  се потсетува и го споделува со нас ова драгоцено искуство:

“Најпрво морам да кажам кој е Муглер всушност. Муглер е првично балетан, од Стразбург. Додека  играл балет во групата и подготвувале спектакли, тој се трудел да ги направи костимите – и веднаш се покажал како талент. Потоа тој е и фотограф, фантастичен. Исклучителен режисер и исклучителен цртач. Човек со огромна култура. Затоа неговите ревии во 80-тите се онакви какви што се. Со сето тоа, Муглер, по Скјапарели во 20-тите години, е најголемиот авандградист на 20-титот век. Тој е еден вид на локомотива, после кој e се’ останато направено. Многу голем работник, многу вреден, што го покажува неговиот извонреден квалитет. За Муглер се има такво мислење, и всушност така и е. Иако тој, за разлика од останатите дизајнери, имал огромни потешкотии на својот професионал пат – три пати банкротирал, тој сепак успевал пак да застане на нозе.“

За сеќавањата на почетоците на својата соработка со Муглер раскажува:

“Имав шанса да работам кај Хермес a во тоа време Тјери Мугер се подготвуваше да го создаде и отвори својот бренд. Се зборуваше за тоа во модните кругови во Франција, за новите дизајнери кои доаѓаат, и многу се зборуваше за него. Некој ми кажа дека тој бара моделиста, дали  има некој моделист да му се препорача и ме претставија кај него. Имаше коктел кај Хермес и тој беше таму. Мене ми беше многу многу фино кај Хермес, најлуксузна фирма во светот, не планирав да барам работа кај некој дизајнер, да “лупам“ главаоколу тоа. Меѓутоа тој инсистираше: „Да дојдеш друг ден, да ти покажам какви се тие цртежи“. И јас се изненадив кога утредента се видовме и ми ги покажа цртежите. Јас бев навикнат на нешто повообичаено, на класика, но тој ги беше прекршил сите правила на конструкција на моделите, нешто кое мене многу ми се допадна. Тоа беше нашиот прв контакт.

Потоа го напуштив Хермес и отидов кај Муглер во 1978 година. Тој подготвуваше колекција, и таму во исто време запознав други луѓе кои тој ги најмил, кои знаат да работат моделизам, меѓу кои беше и Азедин Алаја. Тој беше ангажиран за свечените фустани, а јас за се’ што беше костум – за мажи, за жени, сите костуми во 80-тите всушност јас ги имам изработено.

Кај него го запознав Алаја, кој исклучителен моделист, исклучителен шнајдер, ретко, ретко добар, со кого остварив многу добри релации. Тој веќе го имаше основано својот бренд, почна нешто да работи, а јас во тоа време – од 1976 година – иако работев кај Хермес,  имав и своја работилница. Сметав дека можам да работам повеќе, и навечер одев во просториите во едно мало атеље, каде подоцна и се проширив малку, па работев и во сабота и во недела. И штом работиш во големите фирми, најлогично, доаѓаат најпознатите луѓе. Па подоцна, ако имаш афинитет кон тие муштерии, тие потоа доаѓаат кај тебе.

Кај Муглер сум запознал многу од нив. Кај Хермес запознав доста луѓе кои доаѓаа да шијат по мерка, меѓутоа не доаѓаа луѓе од шоубизнисот. Но кај Муглер ги запознав сите: Дејвид Боуви, Мадона… Кај него бев бр.2, прв е Муглер, тој е дизајнерот, а јас сум моделистот. Многу добро се согласувавме, и така останав кај него како технички директор и шеф на неговите атељеа до 1991 година. Потоа почнав да помагам и да работам кај Алаја, кој не беше веќе кај него, за што тој ми беше лут. Алаја стана исто така познат, а јас тогаш го направив мојот избор понатаму да соработувам со Алаја.“

За тоа како течела соработката со Муглер ќе рече:

“Мојата соработка со Муглер беше апсолутно се’ што е техника, се’ што е кроење, шиење, јас бев тој кој во 80-тите години го водеше тоа, јас бев тој кој наоѓаше дополнително други соработници додека се прошируваше. Потоа, се’ што тој имаше  да се шие по мерка, како што е костим за Мадона, за Боуви, Жан Мишел Жар, многу познати светски имиња кои доаѓаа кај него, јас бев тој кој ги правеше пробите. Потоа работев за него и за ревии, но набргу потоа Haute couture линијата пропадна, и нашата соработка заврши тука.

Потоа тој беше финансиран од Clarins, но по извесно време тие откажаа, затоа што неговите ревии чинеа многу. Тој е единствен креатор кој правел кореографија прецизно со музика. Во тие години   немаше можност тоа да се погледне на телевизија. Да влезеш на ревија кај Муглер беше многу, многу комплицирано и тешко. Дури и оние кои имаа покана за да влезат кај Муглер ги продаваа своите билети до 5000 франци. Кога тој виде дека тоа е многу успешно, започна ревиите да ги изведува истите по три, четири пати, а луѓето плаќаа за тоа.

За тоа каков го има доживеано Муглер како човек и професионалец вели:

“Не може еден креатор да биде добар креатор ако нема широка култура. Дури и како фотограф беше исклучителен – подоцна сите големи фотографи го имитираа токму него. Динамичен и јак. Ти можеш да бидеш талентиран и се’ тоа, но – тој не работеше по 5 часа дневно – тој работеше по 14, 15 часа на ден, и сабота и недела. Тој апсолутно беше личност која правеше концепт со цртежи, и кога го реализираше тоа тој го инсистираше на секој детаљ – кога ќе го нацрта, тоа сака да биде точно така. Мене ми се случи еднаш, сме направиле модел во 82-ра, па потоа во 88-ма ми вели: „Знаеш, оној деталот, тоа од таму“, и јас ќе го направам, но не се сеќавам толку добро, па откако го направив ми вели „Не беше така, туку вака“. Човек со исклучителна меморија, кој знаеше точно што сака.

Прагматичен. Германец. Имаше исти нешта кои можеше човек да ги најде и кај Карл Лагерфелд, но Лагерфелд беше човек кој канализираше енергија од различни луѓе и ќе направи нешто. Кај Муглер не – само тој самиот и нема ништо друго. Неговата визија. Тој можеби ќе прифати промена во техничка реализација, но силуетата апсолутно не смее ни милиметар да се промени од тоа што тој го гледа во својата замисла.

Неговата инспирација: New look-от на Диор, смелоста на Скјапарели. Тоа беше играта која ја играше. Тој направи еден голем потпис на 20-тиот век. Тој ги правеше најдобрите костими на 20-тиот век.

Муглер прави концепт и цртеж, но не може да скрои и да сошие, па иако не беше шнајдер, беше една врста диригент, кој ги знае сите инструменти, па затоа знае да направи се’: и женска и машка облека, и свечено и за секој ден.

Ние моделистите сме деформирани, но што научив кај Муглер е да не бидам тврдоглав и да кажам: „Јас научив вака, и тоа е така“. Со него научив да бидам камелеон, да се адаптирам на секој модел, а силуетата да биде препознатлива дека тоа е токму неговиот потпис. Ја научив и прагматичноста, бидејќи кога ќе каже во 4 ќе биде 4. Не како Готје, кој ќе речеше: „Ај утре се гледаме“.

Тој често пати јас кога ќе го реализирам моделот знаеше да каже: „Ух, љубоморен сум што јас ова не можам да го направам“, а јас му велев „ти си композиторот, јас сум извршителот“.

Муглер не беше како Готје. Готје е монден, тој секогаш сака да биде таму каде што има камери. Муглер не – тој не сакаше многу медиуми, имаше свои фотографи.“

Околу доживувањата и случките кои ги има доживеано во своето дванаесет години долго професионално дружење се сеќава:

“Со него немаше големи анегдоти, затоа што со него немаше присност, тој секогаш држеше професионална дистанца, иако имаше голем респект кон мене. Не само со мене, туку со сите. Таков беше човекот. Беше доста сам. Имаше негово студио, каде никој не смееше да влезе, и тој таму сам со својата креативност ги создаваше своите композиции.

Се сеќавам на една анегдота, кога ме повика бидејќи Пол Енка имаше концерт во салата Олимпија, за да му направам два костуми за таа вечер. Беа тоа два бели смокинзи, едниот со обична, другиот со шал крагна. Ги изработивме, и два дена пред концертот ги поставив на кукла, со намера после пладне да дојдат да ги земат. Прозорот беше отворен, и еден гулаб влезе, уништувајќи ја сатенската јака. Што можеш со тоа да направиш? Можевме само во последен момент брутално да сошиеме и со лепак да залепиме, иако јас заборавив дека под рефлекторите постои ризик тоа да се одлепи. Седиме со Муглер на концертот, а јас постојано со рацете се молев, не им кажав за целата ситуација. Кога заврши концертот веднаш отидов позади да го земам, реков дека треба нешто да поправам, ја распаравме и ја средивме. По два дена Муглер ме праша зошто цело време се молев за време на концертот – кога му ја раскажав приказната се фати за глава и рече е добро што не знаел за тоа. А потоа секогаш кога требаше нешто да направам, ми велеше: „Затвори го прозорот, да не ти влезат гулабите!“

Сите ќе речат: „Го направивме тоа за Мадона“, но таа е само една од многуте предизвици зошто секој модел кој сум го правел за него бил доживување. Има доста од оние женски костими, свечени, New look, но се’ ми било омилено. Бидејќи, тоа е еден уметник кој те изненадува секогаш.“

За значењето и влијанието на генијот кое го има искусено од прва рака ќе каже:

“Ти мислиш дека го знаеш, но всушност не го знаеш. 99% да ми покажеш било кој модел јас ќе препознаам дека е Муглер. Тој имаше еден потпис кој е само негов – и тоа се препознава. Да, јас работев многу со него, но не се многу такви креатори како него кај кои може да се препознае стилот како кај Муглер. Тој имаше негова точна визија, и тој не се движеше на ниеден друг начин.

Во 90-тите веќе е многу силен со Haute couture, но тоа не беше комерцијално успешно за него, и затоа и банкротираше. Тој правеше нешто навистина визионерски, но не успеваше тоа да го продаде. Сепак успеа со своите парфеми, но самиот неуспех боли.“

Своите драгоцени сеќавања Изет Цури ќе ги заокружи со зборовите:

Тој почина природно – не беше зависник ниту од алкохол или дрога. Тој беше фитнес човек – и му се случи таму и да се повреди. Теговите се срушија и паднаа врз него, имаше повреди на лицето и врз целото тело. Имаше сложени операции, скршени ребра. Но тој беше болен по гимнастика. Едноставно, не сакаше да признае дека е стар – сакаше да биде секогаш млад. Дури и лицето му се промени од операциите.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Manfred Thierry Mugler (@manfredthierrymugler)

Во Франција има и весници кои кога пишуваа за неговата смрт не’ спомнуваа мене и Алаја дека сме оние кои го подржувале на неговите почетоци. Но со тек на време заради работата се станува ривал, се раѓа љубомора, бидејќи тие не сакаат конкуренција, и тоа е нормално, бидејќи имаме една професија која е најдинамична на светот – ќе покажеш нешто една сезона, па не си успеал да е добра, а оној другиот успеал. Тоа постои кај сите креативци, и кај сликарите.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Manfred Thierry Mugler (@manfredthierrymugler)

Се погоди токму сега да е поставена за прв пат во Лувр музејот за мода негова изложба  – се отвори пред месец дена, а тој почина токму сега. Со огромна почит, со голем респект прикажана е целосна ретроспектива од почетокот до сега.

Јас не стигнав на отварањето, но ја посетив изложбата. И му се јавив да му честитам, а тој ми вели „Јас не сум среќен што не те видов на отварањето“. Тоа беа последните негови зборови кон мене, иако за жал се немавме видено последните 4, 5 години.