
Зошто јуанот е поголема закана за САД од кинеските царини?
Трамп се бори против вештачки слабиот јуан, кој го стимулира кинескиот извоз и го зголемува американскиот трговски дефицит. Но, ако Кина престане да купува американски државен долг, каматните стапки во САД ќе експлодираат, загрозувајќи ја економијата. Битката не е само за царини – таа е за кој ќе ја контролира иднината на глобалните финансии.
Доналд Трамп отсекогаш ја гледал Кинеската народна банка како главен виновник за структурните економски проблеми на САД. Неговата агресивна царинска политика, која сега достигнува нови врвови, не е само популистички потег насочен кон неговата изборна база , таа е директна последица на длабоко вкоренет економски модел кој веќе децении ги поврзува САД и Кина во една сложена, но неодржлива симбиоза. Пекинг намерно го одржува јуанот подценет за да ги задржи своите извозни предности, создавајќи вештачки конкурентскa предност на глобалните пазари. Оваа практика директно влијае врз глобалните трговски текови, овозможувајќи им на кинеските производители да нудат пониски цени од реално можните.
Од времето кога Кина стана член на Светската трговска организација во 2001 година, нејзиниот економски удел во глобалната трговија порасна експоненцијално. Ова не беше случајно, кинескиот модел на економски раст се потпираше на три столба, ниски трошоци за работна сила, масивни државни субвенции за стратешки сектори и, што е најважно, строга контрола врз девизниот курс. Додека повеќето економски суперсили дозволуваат нивните валути да се движат слободно на пазарот, кинескиот јуан е стриктно регулиран, со што Пекинг обезбедува неговата вредност да остане ниска во однос на доларот. Ова ја прави кинеската стока поевтина на глобално ниво, создавајќи огромен трговски вишок кој годишно достигнува стотици милијарди долари.
Но, оваа приказна има и друга страна – онаа на американскиот долг. САД, како најголема потрошувачка економија во светот, годишно увозат стоки во вредност од над 500 милијарди долари само од Кина. Овие пари, наместо да се вратат во кинеската економија, традиционално се рециклираа назад во американските државни обврзници. Овој процес, познат како „доларско рециклирање“, овозможуваше на САД да одржува релативно ниски каматни стапки и да го финансира својот монструозен јавен долг, кој денес изнесува над 36 трилиони долари.
Препорачано
Во 2013 година, Кина поседуваше над 1,3 трилиони долари во американски обврзници, со што беше најголемиот кредитор на САД.
Овој симбиотичен однос, кој децении беше столб на глобалната економија, сега покажува јасни знаци на распаѓање. Од 2018 година, Кина постепено ги намалува своите резерви на американски долари, префрлајќи се кон злато и други алтернативи. Ова ги турка каматните стапки нагоре, што директно ја зголемува висината на американскиот долг. Токму ова е една од главните причини зошто Трамп толку агресивно ја напаѓа кинеската валутна политика. Aко Кина продолжи да се повлекува од доларот, САД ќе мора да плаќаат значително повисоки камати за да ги рефинансираат своите обврзници, што би ја загрозило целата американска економска стабилност.
Во последните недели, тензиите достигнаа ново ниво.
Откако Трамп објави нови царини на кинески стоки, Пекинг одговори со продавање на дел од своите американски државни обврзници, предизвикувајки пораст на каматните стапки. Ова е класичен економски напад – со зголемување на приносот на обврзниците, Кина го прави позајмувањето поскапо за САД. Истовремено, слабеењето на јуанот во однос на доларот ги прави кинеските извозни производи поевтини, што е директно спротивно на целите на Трамповата трговска политика.
Решението на овој судир, според многу економисти, лежи во ревалоризацијата на јуанот. Доколку Кина дозволи јуанот да се крева, кинеските производи би станале поскапи на глобалните пазари, што би го намалило трговскиот дефицит на САД. Меѓутоа, Пекинг е крајно неподготвен за таков потег, бидејќи тоа би значело намалување на конкурентноста на кинеските извозни стоки и потенцијално опаѓање на економскиот раст.
Во меѓувреме, Трамп продолжува да се заканува со уште поголеми царини, вклучувајќи и оние од 60% или повеќе на сите кинески стоки. Таквите мерки би предизвикале економски шок, но истовремено би го принудиле Пекинг да преговара.
Имплементацијата на економски санкции би можела да предизвика длабоки нарушувања на глобалните пазари, што би создадало дополнителен притисок врз двете страни да се ангажираат во сериозни дипломатски преговори. Сепак, Кина располага со ефикасни контрамерки, меѓу кои најзначајна е можноста за ограничување на извозот на стратешки важни ретки земјени елементи. Овие ресурси се од суштинско значење за функционирањето на американската високотехнолошка и одбранбена индустрија, што ѝ обезбедува на Кина значајна преговарачка предност. Таквиот потег директно би ги погодил клучните ланци на снабдување во САД, зголемувајќи ја комплексноста и потенцијалните ризици во овој геоекономски конфликт.
Оваа битка не е само за трговија – таа е за доминација во новиот светски економски поредок. И исходот ќе го определи не само односот меѓу двете најголеми економии, туку и иднината на глобалната финансиска стабилност.