Северноирските политичари низ годините не ја криеле желбата за отцепување на нивната земја од Обединетото Кралство и евентуалното спојување со Република Ирска. Таквата идеја доби поттик по договорот за Брегзит, но во последниве години немаше толку силни индикации дека тоа набргу може да се случи.

Сè тоа се промени пред неколку недели, откако по две макотрпни години, Северна Ирска доби своја влада. За прва министерка беше именувана Мишел О’Нил, амбициозна и високо образована жена, со интересно минато.

Со текот на годините таа се искачувала по скалилата на партијата Шин Фејн, позната по своите врски со Ирската републиканска армија (ИРА). Популарноста на партијата растеше во изминатите години, а назначувањето на О’Нил за прва министерка на Северна Ирска може да значи голем пресврт за иднината на Велика Британија.

Повеќе на темава: Ирска четвртина век тивко чекори од Неволи кон обединување

Уште на самиот почеток на својата кампања, О’Нил го нагласи отцепувањето на Северна Ирска како една од примарните политики во нејзиниот мандат. Со седнувањето во Стормонт, таа не запре со нејзината реторика, што испрати јасни знаци до Даунинг стрит и британскиот премиер Риши Сунак.

Сунак во интервју за британските медиуми изјави дека Белфаст има право да бира за својата иднина и дека нема да ја спречи земјата да излезе на референдум, исто како во 2014 година, кога тогашниот премиер Дејвид Камерон ѝ дозволи на Шкотска да гласа на референдум за напуштање на Обединетото Кралство, што на крајот беше неуспешен.

Географска предност на Белфаст во однос на Единбург

Но, патот на Северна Ирска надвор од ОК е многу полесен отколку оној на Шкотска. Во разговор за „Слободен печат“, нашата дописничка од Лондон, Жанета Скерлев објасни зошто на Белфаст би му било полесно да „избега“ од Лондон, отколку Единбург.

„Северна Ирска со сите проблеми и целата историја, мачна и тешка, таа има една предност пред Шкотска, а тоа е што има поддршка од САД и сите американски претседатели, во главно поради нивното потекло, бидејќи нема претседател кој немал корени од тука, освен Трамп кој успеа да најде свои корени од Шкотска“ објаснува Скерлев.

Голема улога зошто Северна Ирска има полесен пат надвор од ОК за разлика од Шкотска е и Брегзитот.

„Северна Ирска и Ирска сега ќе се обидат да го искористат договорот за Брегзит бидејќи тие можат многу да направат на полето на трговијата, бидејќи се на еден остров. Тие го решија проблемот со проверките на стоки и услуги со Британија. Шкотска пак, се наоѓа на остров заедно со Велс и Англија и тука е покомплицирана работата, бидејќи во евентуалното одвојување на Шкотска од Англија, границата останува иста, каде што Брегзитот со кој не се согласија поголемиот дел од Шкотланѓаните ќе биде големо прашање“ вели Скерлев.

Северна Ирска веќе има пристап до пазарот на Република Ирска, која е членка на Европската унија, што исто така може да го олесни ваквиот премин. Со новите договори, Северна Ирска сега се обидува на еден начин да искористи колку може повеќе и од Велика Британија и од Република Ирска. Овде експертите гледаат можност за дополнителен развој на оваа покраина.

„Развојот на покраината е неверојатен. За разлика од Шкотска, која го користи она што ѝ е дадено од ОК, на пример бесплатно образование и здравство, но има елементи кои ќе треба да бидат разработени. Едно е желбата за осамостојување, меѓутоа деталите се сосема други“ вели новинарката Скерлев.

Биографијата на Мишел O’Нил

Најавата на новата северноирска премиерка дека ќе има референдум за осамостојување од Обединетото Кралство во наредните десет години, ја потресе веќе расклатената влада на Риши Сунак.

О’Нил требаше да стане прва министерка во мај 2022 година, откако Шин Фејн ја престигна Демократската унионистичка партија на собраниските избори. Но, тогаш беше бојкотирано споделувањето на власта во знак на протест поради трговските аранжмани по Брегзит, оставајќи го Стормонт замрзнат се до договорот кој беше потпишан пред неколку недели.

Од нејзиното појавување на политичката сцена во Британија, тамошните таблоиди постојано ги искористуваа нејзините изјави на насловните страници. „Убавицата од семејството облеано со крв“ беше насловот на Дејли мејл во 2017 година.

Сепак, таа јасно ги постави нејзините цели кои вети дека ќе ги исполни, без разлика дали ќе му се допаднат на Вестминстер.

Минатото на О’Нил не навестуваше идна соработка со Вашингтон, Лондон или Брисел. Таа се родила како Мишел Дорис во работничко семејство во Клоно, село во округот Тирон. Нејзиниот татко, Брендан Дорис, бил затвореник на ИРА, а вујкото Пол Дорис собирал средства за групата. Двајца братучеди, припадници на ИРА, биле застрелани од безбедносните сили, од кои едниот фатално.

На 15-годишна возраст, таа забременила и се присетила дека ја третирале во училиште „како да е чума“. Дома постојано плачела и често губела свест.

„Никогаш нема да го заборавам тоа искуство кога си помислив: „Никој никогаш повеќе нема да се однесува вака со мене“, изјави таа за Ајриш Тајмс во 2021 година.

Семејството на О’Нил помогнало да се грижи за нејзината ќерка додека таа ги завршувала студиите. Во 2005 година таа освоила место во советот на округот Дунганон што претходно го држел нејзиниот татко и станала штитеничка на Френси Молој, член на собранието на Шин Фејн и Мартин Мекгинис, доминантната фигура на партијата заедно со Гери Адамс.

Нејзиното доаѓање на власт воопшто не изненадува.

Загриженоста за Сунак

Британскиот премиер е веројатно пресреќен поради фактот што конечно заврши сагата околу владата на Северна Ирска. Тој секако има поголеми проблеми од ова, знаејќи дека неговата земја влезе во рецесија, што беше знак дека економските проблеми на Велика Британија продолжија да се зголемуваат, покрај политичките.

Сите анкети во Британија сугерираат пад на Конзеративната партија по 14 години на власт. Лабуристите предводени од Кир Стармер полека се подготвуваат да ја преземат одговорноста на Даунинг стрит, единствено ако не испадне некоја огромна афера во партијата која ќе го попречи нивниот пат до власт.

Британската влада се соочува со големи проблеми уште од ковид-пандемијата, кога премиер беше Борис Џонсон, а кратката епизода на Лиз Трас не успеа многу да ја опорави кризата. Риши Сунак беше најавуван како одличен бизнисмен и економист, кој заедно со својата сопруга е побогат од кралот Чарлс, но многумина веруваат дека тој не ги исполни очекувањата, што на крајот може да значи голем пораз за Ториевците.